Beursgenoteerde bedrijven met de hoogste ESG-scores en de grootste investeringen door ESG-fondsen betalen het minste belasting. In veel gevallen zelfs minder dan de wet voorschrijft. Volgens hoogleraar Gideon Parchomovsky zijn institutionele beleggers medeverantwoordelijk.
Hoe hoger de ESG-scores van een bedrijf door kredietbeoordelaars zoals MSCI, hoe minder belasting er betaald wordt. Bedrijven met een CCC-rating, de laagste ESG-score, betalen gemiddeld 27 procent aan belasting over hun inkomsten. Dat is bijna twee keer zo hoog als het tarief dat wordt betaald door de best beoordeelde groep, AAA.
Volgens Gideon Parchomovsky, hoogleraar rechten aan de Universiteit van Pennsylvania, zijn we vergeten de T van tax toe te voegen aan ESG. In zijn onderzoek The Missing “T” in ESG, dat deze maand verscheen, betoogt hij dat belasting een aanzienlijk gewicht moet krijgen in de beoordeling van bedrijven.
‘Zelfs als bedrijven gerechtigd zijn om hun belastingaansprakelijkheid te verlagen binnen de grenzen van de wet, moet die beslissing worden weerspiegeld in hun ESG-beoordeling, net zoals andere keuzes die ze maken. Bedrijven moeten weten dat hun beslissing om belastingontwijking te plegen gepaard gaat met een ESG-prijskaartje’, aldus Parchomovsky in een interview. Hij betoogt dat er vaak opzettelijk gebruik wordt gemaakt van onbedoelde mazen in de Amerikaanse belastingwetgeving.
Grijs gebied
De belastingactiviteiten van veel bedrijven bevinden zich in een juridisch grijs gebied omdat belastingontwijking niet uitdrukkelijk verboden is bij de wet. Maar, hoewel belastingontwijking wettig kan zijn, houdt het vaak in dat er juridische mazen worden benut op een manier die indruist tegen de “geest” van de belastingwetten. Dat maakt het volgens Parchomovsky ‘ethisch twijfelachtig’.
Hij noemt Microsoft als voorbeeld. De grootste ontvanger van ESG-investeringen genereerde meer dan 276 miljard dollar aan kasstroom tussen 2013 en 2020. Het bedrijf betaalde minder dan 50 miljard dollar aan belastingen gedurende die jaren. Meer dan 80 procent van het buitenlandse inkomen werd doorgesluisd naar belastingparadijzen, aldus een studie uit 2022 van het Centre for Corporate Tax Accountability and Research.
Andere winstgevende techreuzen, zoals Meta, Netflix en AT&T, betaalden nul belastingen - of ontvingen geld van De Belastingdienst - in ten minste één van de belastingjaren in de afgelopen vijftien jaar.
Hoewel agressief belastinggedrag veel voorkomt bij techbedrijven, zijn volgens Parchomovsky veel andere bedrijven uit een breed scala van industrieën ook betrokken bij belastingontwijking.
‘General Motors, Nike, FedEx en T-Mobile, om er maar een paar te noemen, betaalden geen federale inkomstenbelasting in ten minste één belastingjaar in de periode 2018-2020’, aldus de hoogleraar.
Asset managers medeverantwoordelijk
Volgens schattingen ontnemen belastingontwijkingsstrategieën van grote multinationals de Amerikaanse overheid jaarlijks honderden miljarden dollars. De staatskas loopt ongeveer 30 procent van de Amerikaanse vennootschapsbelasting mis. Parchomowsky houdt asset managers, voornamelijk de Big Three (BlackRock, Vanguard en State Street) medeverantwoordelijk voor deze situatie.
Door te zwijgen over de kwestie van belastingontwijking - en in sommige gevallen zelfs ondubbelzinnig afstand te nemen van elke bevoegdheid met betrekking tot de belastingpraktijken van bedrijven - stellen vermogensbeheerders zich in staat om van twee walletjes te eten, beweert hij.
De Big Three lijken volgens hem niet alleen een oogje dicht te knijpen voor agressieve belastingontwijkingsstrategieën die worden toegepast door hun portfoliobedrijven, maar lijken dergelijk gedrag aan te moedigen.
‘Aan de ene kant beweren ze ESG-overwegingen te integreren in hun investeringsbeslissingen om beleggers aan te trekken. Aan de andere kant genieten ze van de hoge rendementen die voortvloeien uit de agressieve belastingpraktijken van hun portefeuillebedrijven, praktijken die kunnen worden gezien als in strijd met hun beloftes over maatschappelijk verantwoord beleggen’, aldus de hoogleraar.
Impliciete steun van beleggers
Parchomovsky leest in de passieve houding van institutionele beleggers ten opzichte van de belastingontwijkers impliciete steun voor dit gedrag. ‘Om een meer proactieve aanpak aan te moedigen, stellen we voor dat institutionele beleggers zich terugtrekken uit bedrijven waarvan het belastinggedrag lager is dan dat van bedrijven in dezelfde sector.’
Hij noemt het ‘extreem verwarrend’ dat BlackRock, ondanks zijn verklaarde ESG-gerichte agenda, expliciet afstand neemt van elke bevoegdheid met betrekking tot de kwesties van bedrijfsbelasting en belastingtransparantie.
‘Deze kwesties beschouwen als uitsluitend het domein van belastingautoriteiten, negeert de vele uitdagingen waarmee wereldwijde belastingautoriteiten worden geconfronteerd bij het aanpakken van belastingontwijking door bedrijven.’
De voorkeuren van aandeelhouders voor belastingontwijking hebben grote invloed op het belastinggedrag van het bedrijf. Om eerlijker en duurzamere belastingpraktijken te bevorderen, is het volgens hem van cruciaal belang dat grote institutionele aandeelhouders actief hun verantwoordelijkheid op dit gebied omarmen in plaats van deze af te wijzen.
Het mondiale ESG-gerelateerde beheerd vermogen zal naar verwachtingen tegen 2026 bijna 3.400 miljard dollar bereiken.