Onder Belgisch voorzitterschap buigen de Europese ministers van Financiën zich vandaag en morgen over een innovatief Belgisch voorstel voor een nieuwe generatie “aantrekkelijke” en gestandaardiseerde Europese spaarproducten. De Europese ministers van Financiën buigen zich vandaag en morgen over een innovatief Belgisch voorstel daartoe. De nieuwe spaarproducten zouden de heersende aarzeling onder Europese huishoudens moeten wegnemen om hun spaargeld te beleggen op de financiële markten.
Het is de bedoeling dat zo’n baanbrekend product naadloos aansluit bij een ‘gebruiksvriendelijke beleggingsomgeving’, aldus de Belgische minister van Financiën Vincent Van Peteghem. Dit houdt in dat burgers niet alleen de beschikking krijgen over superieure tools en instrumenten om beleggingskansen te vergelijken, maar ook over een betere toegang tot accurate en begrijpelijke informatie.
Van Peteghem lichtte zijn visionaire concept dinsdag toe op een Brusselse conferentie over financiële geletterdheid die werd georganiseerd door de Europese Commissie en de Belgische financiële toezichthouder FSMA. De timing was perfect, net voor een vergadering van de Europese ministers van Financiën in Gent tijdens het Belgische voorzitterschap van de Europese Raad.
Taak voor volgende EU-Commissie
Van Peteghem stelde dat de creatie van een pan-Europees spaarproduct bovenaan de financiële agenda moet komen te staan van de komende Europese Commissie, die na de Europese verkiezingen in juni het roer zal overnemen. Hij opperde daarbij het idee om mogelijke belastingprikkels te onderzoeken.
‘We moeten burgers stimuleren om optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden die de kapitaalmarkten bieden, zoals een gediversifieerd spaarinkomen en het potentieel voor hogere rendementen’, zei Van Peteghem.
‘Door aantrekkelijke EU-brede spaarproducten voor particuliere beleggers aan te bieden, moeten we de Europese Commissie aanmoedigen om het potentieel te beoordelen van het opzetten van een kader voor uniforme marktgebaseerde spaarproducten, die toegankelijk zijn voor Europese burgers. Deze producten zouden in aanmerking kunnen komen voor een consistente en geharmoniseerde fiscale behandeling in alle lidstaten.’
Het idee voor één geharmoniseerd EU-spaarproduct voor particulieren maakt deel uit van discussies over het veerkrachtiger en concurrerender maken van de Europese economie, wat ook de wens inhoudt om de financiering te diversifiëren door beter gebruik te maken van het potentieel van de kapitaalmarkten.
Kapitaalmarktunie
In tegenstelling tot hun Amerikaanse tegenhangers blijven Europese bedrijven en huishoudens sterk afhankelijk van schuldfinanciering door banken, in tegenstelling tot aandelenfinanciering door de markt. Een EU-programma dat bekendstaat als de Kapitaalmarktunie en dat voor het eerst werd geïntroduceerd in 2014, heeft nauwelijks tot verandering geleid.
De Belgische minister van Financiën heeft al succes geboekt met het gebruik van belastingprikkels om huishoudens aan te moedigen te beleggen in plaats van hun spaargeld aan te houden op bankdeposito’s met een middelmatige rente. Vorig jaar september verkocht het agentschap voor de staatsschuld van Van Peteghem 21,9 miljard euro aan eenjarige staatsobligaties, waarbij het particuliere beleggers een rente bood van 2,81 procent, ruim boven de rente die de Belgische commerciële banken op dat moment boden. De obligatie bevatte een kleine fiscale stimulans.
‘Plotseling, met de uitgifte van de staatsobligaties, begonnen huishoudens financiële zaken aan de keukentafel te bespreken’, vertelde Van Peteghem dinsdag. ‘Huishoudens begonnen te praten over mogelijke alternatieven voor de gewone spaarrekeningen, alternatieven bij banken die ze niet vertrouwen.’
“Robin Hood” Van Peteghem
Bij een volgende obligatieverkoop van vergelijkbare aard eerder deze week koos de Belgische overheid, onder druk van de banken, ervoor om het belastingvoordeel niet te herhalen. Toch heeft de plotse en onverwachte populariteit van de “staatsbons” Van Peteghem de bijnaam “Robin Hood van de kleine spaarder” opgeleverd.
‘Huishoudens zijn zich gaan realiseren dat er een alternatief is, dat er hoger renderende instrumenten zijn’, zei hij op de conferentie. ‘De extreme afhankelijkheid van Europese burgers van bankdeposito’s als hun primaire spaaroptie, in combinatie met hun risicomijdende mentaliteit, ontneemt hen de mogelijkheid om te profiteren van beleggingskansen met een hoger rendement.’
Van Peteghems idee zal waarschijnlijk op weerstand stuiten van banken en andere financiële instellingen, en van nationale regeringen die hun zeggenschap over binnenlandse belastingen willen behouden. Het plan zou de sector in de wielen kunnen rijden als het gaat om de producten en diensten die ze aanbieden.
Kans op verandering
Mairead McGuinness, de EU-commissaris voor financiële diensten, gaf dinsdag echter aan dat ze initiatieven die financiële kennis stimuleren graag wil steunen. Voor McGuinness was het EC-FSMA-evenement over financiële geletterdheid ‘een van de belangrijkste conferenties die ik als commissaris zal toespreken’, zei ze, en ze nodigde de afgevaardigden uit om ‘zich te richten op concrete oplossingen’. ‘Je gezondheid is je rijkdom en je rijkdom is je gezondheid.’
‘Dit is een kans om verandering tot stand te brengen’, aldus McGuinness. ‘Dit is een echte kans in een verkiezingsjaar om deze onderwerpen hoger op de agenda te krijgen. Ik geloof dat dit een maatschappelijk moment is, waarop het financiële systeem als ruggengraat van onze economie en samenleving een nog grotere rol kan spelen bij het bereiken van de doelstellingen die we onszelf in Europa hebben gesteld rond gelijkheid, rond de rechtvaardige overgang, rond het vergroenen van onze samenleving en economie.’
Uit een onderzoek van Eurobarometer blijkt dat de financiële kennis van EU-burgers bijzonder laag, zeker in zuidelijke en oostelijke lidstaten, terwijl deze het hoogst is in Finland, Estland en Denemarken. Nederland en België zitten net boven het gemiddelde. Onderzoek van de Brusselse denktank Bruegel heeft een duidelijk verband aangetoond tussen financiële kennis, voldoende spaargeld en pensioenzekerheid.
Het concurrentievermogen van Europa in een veranderende wereld staat bovenaan de agenda van de Gentse Ecofin-bijeenkomst van ministers van Financiën. De voormalige Italiaanse premier en voormalig president van de Europese Centrale Bank Mario Draghi zal zaterdag de Europese ministers van Financiën bijpraten over zijn studie naar het concurrentievermogen van Europa.