Europese beurzen drijven steeds meer op de verkoop van marktdata om dalende handelsinkomsten te compenseren. Dat dreigt de groei en innovatie op de markt af te remmen, zo waarschuwt een nieuw onderzoek in opdracht van vijf Europese brancheorganisaties, waaronder de fondsensectorvereniging Efama.
De studie roept beleidsmakers op om kritisch te kijken naar de toenemende scheiding tussen inkomsten uit handel en inkomsten uit data. Het pleit voor wetgeving die marktdata behandelt als een bijproduct van de handel, en niet als een commerciële goudmijn op zichzelf.
‘Serieus probleem voor kapitaalmarkten’
Efama stelt dat beurzen de prijzen voor marktdata flink opschroeven om gederfde handelsinkomsten te compenseren. ‘Een serieus probleem voor de Europese kapitaalmarkten’, aldus de vereniging. Het onderzoek werd uitgevoerd door Market Structure Partners (MSP) en kreeg steun van onder meer bankenkoepel AFME en de Duitse fondsensectororganisatie BVI.
Volgens BVI-topman Thomas Richter is de marktstructuur van Europese aandelenbeurzen ‘oligopolistisch’ en een zaak voor de mededingingsautoriteiten. Hij pleit voor een EU Data Vendor Act om de prijszetting van beursbedrijven zoals Euronext, Deutsche Börse en de London Stock Exchange Group (LSEG) aan banden te leggen.
‘Als we dit niet aanpakken, zullen de kosten in de fondsensector nog verder stijgen – en uiteindelijk betaalt de consument de rekening’, waarschuwt Richter.
Ook Adam Farkas, ceo van AFME, trekt aan de bel. Toegankelijke marktdata zijn volgens hem ‘cruciaal voor goed functionerende kapitaalmarkten’. Hij vreest dat de EU-plannen om kapitaalmarkten te versterken ondermijnd worden als deze prijsstijgingen niet worden aangepakt.
Handel daalt, datakosten stijgen
Uit het onderzoek blijkt dat grote Europese beurzen de afgelopen jaren fors minder handelsvolume zagen, maar tegelijkertijd meer verdienden aan marktdata.
Zo daalde de waarde van de verhandelde aandelen op Euronext tussen 2020 en 2023 met 17 procent, maar bleef de totale omzet nagenoeg stabiel. Dat kwam doordat de inkomsten uit marktdata groeiden van 11 procent naar 19 procent van de totale inkomsten.
Bij Deutsche Börse was een nog scherpere daling te zien: het handelsvolume zakte 29 procent, maar de totale inkomsten liepen slechts 12 procent terug, omdat de opbrengsten uit marktdata stegen van 21 procent naar 31 procent.
Ook bij Nasdaq Nordics en het LSEG-platform Turquoise werd hetzelfde patroon zichtbaar. Volgens het rapport beschermen beurzen zich zo tegen dalingen op de financiële markten, maar roept het ook vragen op over de eerlijkheid en duurzaamheid van hun verdienmodel.
‘Beursgroei is bijzaak geworden’
MSP-topvrouw Niki Beattie stelt dat beurzen hun focus verschuiven: ‘Marktgroei is een secundaire doelstelling geworden. Europese beleidsmakers moeten zich afvragen of de scheiding tussen handel en data op deze manier houdbaar is.’
De prijsmodellen van beursbedrijven hebben geleid tot ‘buitengewone’ tarief-stijgingen, zo blijkt uit het onderzoek. In 2024 kostte marktdata 35 tot 97 keer meer om te verwerken via een machine dan wanneer een mens dat in 2017 deed.
Sinds de invoering van de MiFID I-regelgeving in 2007 hebben beurzen samen minstens 6,81 miljard euro verdiend aan marktdata-vergoedingen. Volgens het rapport zouden ze tot 5,83 miljard euro extra hebben binnengehaald door hun dominante marktpositie maximaal te benutten.
Beurzen verdedigen de hoge prijzen al jaren als noodzakelijk om eerlijke en ordelijke markten te waarborgen. Maar of dat standpunt houdbaar blijft onder groeiende druk van toezichthouders en marktpartijen, is de vraag.