De nieuwe ESG-labels voor beleggingsfondsen in het Verenigd Koninkrijk hebben moeite om voet aan de grond te krijgen. Nu Brussel werkt aan een herziening van de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR), waarschuwt een senior-expert van Morningstar dat Europa het Britse voorbeeld níet moet volgen.
Hortense Bioy, wereldwijd directeur duurzaamheidsresearch bij Morningstar, stelt tegen Investment Officer dat de EU moet afzien van nieuwe productcategorieën, omdat nieuwe regels zelden in één keer goed worden ingevoerd en jaren blijven slepen met aanpassingen die de sector belasten zonder echte duidelijkheid te brengen.
‘Ik ben er niet voor om iets nieuws toe te voegen, ook niet als het in theorie een verbetering kan zijn. Daar is geen draagvlak voor, want je introduceert alleen maar extra complexiteit. Elke keer dat je iets nieuws toevoegt, moet er weer iets gerepareerd worden.’
Niet alle duurzaamheidsexperts delen dat standpunt. Dan Grandage, chief sustainability officer bij Aberdeen, vindt dat het Britse regime, ondanks de kinderziektes, de EU nuttige lessen biedt. ‘De Britse labels hebben het voordeel dat ze eenvoudig en intuïtief zijn. Voor beleggers is een duidelijk keurmerk op een product krachtiger dan door bijlagen met disclosures te ploegen’, zegt hij tegen Investment Officer.
EU loopt vertraging op
Na een brede evaluatie vorig jaar werkt de Europese Commissie aan SFDR 2.0, de herziening van de in 2021 ingevoerde rapportageverplichting. De update loopt echter enorme vertraging op door het omvangrijke Omnibus-pakket, waarin tientallen financiële dossiers zijn samengebracht.
Bij beleggers heerst vooral de vraag of de EU in de herziening productcategorieën gaat invoeren, zoals ‘sustainable’ of ‘transition’ fondsen, ter vervanging of aanvulling van de huidige Artikel 8- en 9-disclosures. Beleidsmakers menen dat labels beleggers houvast bieden. De sector vreest hogere kosten en meer complexiteit.
Britse labels
De Britse toezichthouder FCA introduceerde in 2023 vier duurzaamheidslabels. ‘Focus’-fondsen beleggen vooral in duurzame activa. ‘Impact’-fondsen beloven meetbare positieve resultaten. ‘Improvers’ richten zich op bedrijven die hun praktijken verbeteren. ‘Mixed Goals’ dekken multi-asset strategieën.
In theorie was het raamwerk compleet. In de praktijk negeerden beleggers drie van de vier categorieën. ‘Ik denk dat ze honderdvijftig fondsen hebben gelabeld, en dat ongeveer driekwart het label Focus draagt’, zegt Bioy. De categorie Improvers, ooit bedoeld voor transitiestrategieën, heeft nauwelijks betekenis gekregen.
Bioy ziet dat als een waarschuwing. ‘Het heeft een nichesegment van duurzame producten gecreëerd, terwijl er nog steeds veel fondsen zijn, wel vier keer zoveel, die ESG-kenmerken hebben maar niet gelabeld zijn.’
Grandage vindt juist dat de Britse ervaring het belang van duidelijke afbakening aantoont. ‘Een label dwingt assetmanagers duidelijk te maken waar ze voor staan. Ja, de Improvers-categorie is langzaam op gang gekomen, maar dat komt meer door de markt dan door het concept zelf. Op termijn kan zo’n categorie essentieel worden om kapitaal richting transitiestrategieën te leiden’, schat hij in.
Labels of disclosure?
SFDR was nooit bedoeld als labelregime. Artikel 6-fondsen doet geen duurzame beloften; Artikel 8-fondsen bevorderen milieu- of sociale kenmerken; Artikel 9-fondsen streven duurzame doelen na. In de praktijk werd Artikel 8 echter al snel ‘lichtgroen’ en Artikel 9 ‘donkergroen’. Vermogensbeheerders en distributeurs behandelden de indeling alsof het officiële certificering was.
Bioy waarschuwt die fout niet te herhalen. ‘De commissieleden zeggen altijd dat het geen labelregime is maar een disclosure-regime. Laten we het dat aanhouden. Ik denk dat inmiddels iedereen begrijpt dat Artikel 8 en 9 geen labels zijn. Laten we het gewoon een disclosure noemen.’
Vermoeidheid
Het debat speelt op een gevoelig moment voor duurzaam beleggen. De instroom in ESG-fondsen in Europa trekt na maanden van stilstand weer wat aan, maar vooral in de retail- en wealthmarkt. ‘Deze stromen vertegenwoordigen slechts een stukje van de markt. Het gaat alleen om fondsen, en dan vooral fondsen gekocht door retailbeleggers en het wealth-segment. Het zijn niet de grote pensioenfondsen of institutionele beleggers’, aldus Bioy.
Ook is er sprake van regelgevingsmoeheid. Beheerders klagen over eindeloze vragenlijsten, annexen en herzieningen. Beleggers blijven sceptisch, bang voor greenwashing en onduidelijkheid over rendementen.
‘Duurzaam beleggen blijft bestaan als raamwerk’, meent Bioy. ‘Klimaatverandering verdwijnt niet. Er is nog steeds steun vanuit overheden. En ook al hoor je dat sommige marktpartijen hun partnerschappen verlaten, ze houden nog steeds vast aan doelstellingen. Steeds meer bedrijven stellen nieuwe doelen. Wat ontbreekt, is meer actie.’