De komende twee winters zullen moeilijk zijn voor het oude continent, met een steeds grilligere energievoorziening.
Volgens Anton Brender (hoofdeconoom bij Candriam) blijft een zachte landing van de Amerikaanse economie zijn basisscenario voor de komende kwartalen, omdat alle indicatoren er nu op lijken te wijzen dat de inflatie in 2023 zal afnemen tot 4 procent. ‘De binnenlandse vraag is stilgevallen als gevolg van de scherpe daling van de investeringen in vastgoed’, waarbij de maandelijkse betaling voor een hypotheek met een looptijd van 30 jaar (voor een huis met een gemiddelde prijs) het afgelopen jaar is gestegen van $1.600 tot $2.800 per maand.
Inflatiedoelstelling
‘Tegelijkertijd wint de Fed ook haar strijd tegen de stijgende lonen, die beginnen te vertragen voor zowel laag- als middenverdieners.’ Ook het percentage mensen dat vrijwillig zijn baan opzegt in de privésector is gedaald, een indicator die een goed beeld geeft van de stemming op de Amerikaanse arbeidsmarkt.
Ten slotte wijst Anton Brender er ook op dat de huurprijzen (die 1/3 van de consumentenprijsindex uitmaken) ook zijn beginnen te dalen op basis van nieuw onderhandelde huurovereenkomsten. ‘Deze component zal dus ook afzwakken.’
‘Per slot van rekening denk ik dus dat de Federal Reserve niet meer ver verwijderd is van zijn doelstelling, met een kerninflatie die tegen eind 2024 naar verwachting weer richting 2 procent zal dalen.’ In dit verband verwacht hij dat de groei van het Amerikaanse bbp in 2023 ongeveer 0,8 procent zal bedragen, waarmee een recessie wordt vermeden. ‘De Amerikaanse centrale bank zal de rente echter hoog houden, waarbij de 10-jarige rente voor het grootste deel van 2023 op het huidige niveau blijft.’
Energieonzekerheid
In Europa wijst Florence Pisani (hoofd economisch onderzoek bij Candriam) erop dat de groei tot dusver beter stand heeft gehouden dan verwacht, maar dat de vooruitzichten voor de komende maanden nogal somber zijn. ‘We zien een verslechtering van de indexcijfers van de verwerkende industrie en de dienstensector, wat erop wijst dat we nu een krimp van de Europese economie hebben, niet in de laatste plaats vanwege het domino-effect in Duitsland van de stijgende energiekosten. Ook de aanscherping van de financieringsvoorwaarden zal de groei in de komende maanden waarschijnlijk afremmen.’
Maar de grootste onzekerheid voor het oude continent komt van de energievoorziening. ‘Het goede nieuws voor deze winter is dat Europa voldoende aardgas heeft kunnen opslaan om de winterperiode zonder al te veel problemen door te komen, met name dankzij een verbruik dat 10 procent lager ligt dan normaal. Het slechte nieuws is dat deze situatie de komende twee winters wel eens veel moeilijker zou kunnen worden.’
In een scenario waarin de gemiddelde aardgasprijs ongeveer 100 euro per MWh bedraagt, zou Europa in 2023 een groei van 0,5 procent kunnen realiseren, wat een combinatie vereist van weinig concurrentie op de internationale markt voor vloeibaar aardgas (LNG), een voortzetting van de verbruiksdaling van de afgelopen maanden en niet al te strenge winterperiodes in 2023 en 2024.
Economische krimp
‘Als een van deze factoren in de komende maanden omslaat, wordt de situatie steeds ongunstiger. En als de gasprijs stijgt naar 200 euro per KWh, zal een recessie onvermijdelijk zijn, d.w.z. een inkrimping van de economische activiteit met -0,9% in 2023, waarbij landen die afhankelijk zijn van aardgasverbruikende sectoren (met name België) het zwaarst getroffen worden. ‘En voor zowel meer LNG-leveringen als de ontwikkeling van nieuwe nucleaire capaciteit zijn er geen kortetermijnoplossingen.’
‘In deze context bevindt de Europese Centrale Bank zich thans in een zeer delicate situatie”, aldus Florence Pisani, “met een zeer laag werkloosheidspercentage dat gepaard gaat met een tekort aan arbeidskrachten, een laag potentieel groeipercentage en een snelle daling van de bevolking op beroepsleeftijd. ‘De ECB doet er goed aan het monetaire beleid te normaliseren, en wij verwachten dat de beleidsrente de komende maanden richting 3% zal gaan om vervolgens tegen 2025 te dalen naar 2,5 procent.’ In deze context zou de Europese 10-jarige rente in de loop van 2023 moeten stijgen tot 2 à 2,5 procent, waarbij de euro stabiel blijft ten opzichte van de dollar.
Chinese crisis
In China ten slotte meent Anton Brender (hoofdeconoom) dat de situatie ook voor de komende jaren moeilijk is, met een vastgoedcrisis die de regering momenteel moeilijk te boven kan komen. ‘De economie wordt geconfronteerd met deflatoire krachten die moeilijk zullen verdwijnen, nu het vertrouwen van de gezinnen op een historisch dieptepunt is beland en de detailhandelsverkopen sterk onder druk staan. Zij wijst er ook op dat de jeugdwerkloosheid sterk toeneemt en dat de kwaliteit van de beschikbare banen niet in overeenstemming is met het overgekwalificeerde niveau van de beroepsbevolking.
‘De Chinese autoriteiten hebben de grenzen bereikt van wat kan worden gedaan om de vastgoedzeepbel te doorprikken, waarbij de kans op een Japans scenario sterk toeneemt. Het zal voor China moeilijk worden om een jaarlijkse groei van het bbp van 5 procent te bereiken, en dus om zijn bbp/capita tegen 2035 te verdubbelen, zoals Xi Jinping onlangs heeft beloofd.’