China heeft ten minste 1200 miljard dollar aan Amerikaanse staatsobligaties in handen. Dit kan het ultieme wapen vormen in de confrontatie tussen de twee economische giganten. Wat als het land dit wapen schietklaar maakt?
Op 10 januari bracht Bloomberg opvallend nieuws: volgens anonieme Chinese officials was China van plan om minder Amerikaanse staatsobligaties te kopen of daar zelfs tijdelijk mee te stoppen.
De opwaartse druk op de Amerikaanse rentes kreeg een flinke impuls en stuwde de tienjaarsrente naar het hoogste niveau sinds maart 2017. Een dag later ontkende China het bericht, waarna de koersen zich herstelden. De dagen daarna werd er druk gespeculeerd over de reden van het misverstand. Wilde China een signaal aan de VS afgeven?
Het bericht van Bloomberg kwam op een moment dat president Trump al bezig was om zijn verkiezingsbelofte waar te maken om China aan te pakken. Het handelstekort van de VS is volgens Trump de schuld van een ‘oneerlijke’ behandeling van Amerikaanse bedrijven en een bijna levenslange obsessie van de president. Sinds februari dit jaar is het verbale geschut niet van de lucht, met over en weer dreigementen met steeds zwaardere importheffingen.
‘Ik denk nog steeds dat er een deal komt’, zegt Arjen van Dijkhuizen, econoom bij ABN Amro. ‘De kans dat al dat wapengekletter daadwerkelijk tot uitvoering wordt gebracht, lijkt me klein. Trump wil als een dealmaker de geschiedenis ingaan, niet als troublemaker.’
Maar obligatiebelegger Pimco waarschuwt in zijn blogs voor te veel optimisme, omdat ontmoetingen tot nu toe niets hebben opgeleverd en de Amerikanen de ‘overtuiging’ hebben dat China vals spel speelt. Daarbij: het grootste deel van de producten die nu op de lijst staan kan de VS ook uit andere landen importeren. China is als exporteconomie afhankelijker van de VS dan andersom. Het handelsvolume waarover China hogere tarieven kan heffen is ook beperkt. Dit gaat om 130 miljard dollar.
Staatsschuldfinanciering
De keerzijde van deze onbalans is de staatsschuldfinanciering van de VS door China. De afgelopen decennia heeft China een groot deel van zijn handelsoverschot belegd in Amerikaanse staatsobligaties. Het is een kringloopsysteem dat tot voor kort werkte naar tevredenheid van beide landen, zegt Maarten Spek, senior financieel analist bij ECR Research.
‘China houdt de yuan laag en de Amerikaanse consument profiteert van goedkope Chinese import. Trump kijkt daar anders tegenaan. De consument profiteert, maar de prijs wordt betaald door Amerikaanse werknemers van bedrijven die de productie naar China hebben verplaatst en door Amerikaanse bedrijven die lastig toegang krijgen tot de Chinese markt of daarvoor hun technologische geheimen moeten prijsgeven.’ Staat dit systeem op de helling? En wie heeft nu macht over wie?
‘De Chinezen hebben de touwtjes in handen’, zegt Bob Homan van ING Investment Office. ‘Als ze de nucleaire optie gebruiken gaat de rente steil omhoog. De korte rente stijgt nu al, de inflatie neemt toe.’
Als dat gebeurt kunnen de groeiramingen flink bijgesteld worden, zegt Dijkuizen. ‘Maar dat zou ook als een boemerang terugkeren naar de Chinezen. Daarom verwacht ik het niet.’
Gene Frieda, hoofd Forex-strategie bij Pimco, is het daarmee eens. ‘Het zou slecht zijn voor Amerikaanse aandelen, maar als China Amerikaanse schuld zou inruilen voor schuld van andere landen, zou de yuan stijgen tegenover de dollar. Daarmee zou China een extra onwenselijk effect te verduren krijgen, boven op een lagere groei van de wereldeconomie als gevolg van lagere Amerikaanse groei.’
Met een aankoopstop, laat staan dumping van staatsobligaties door de Chinezen houdt vrijwel niemand rekening. ‘Maar ze kunnen het wel rustiger aan doen’, zegt Homan. ‘Ze kunnen het als dreigement gebruiken als de Amerikanen niet tot onderhandelen bereid zijn. Dat zal hen zelf ook raken. De waarde van hun obligaties zal dalen, maar daar kijken ze niet naar. Dat is papieren verlies.’
Financieringsprobleem
De belastingverlagingen en de hogere defensie-uitgaven voor de komende jaren zorgen voor een hogere financieringsbehoefte bij de Amerikaanse overheid. Naar schatting 1000 miljard dollar als gevolg van de belastinghervormingen over de komende 10 jaar. Daarbovenop komt nog eens circa 300 miljard dollar aan extra uitgaven voor onder andere defensie de komende twee jaar.
De vraag is wie de grotere tekorten gaat financieren. ‘De Fed is als partij weggevallen’, zegt Maarten Spek van ECR Research. ‘Die zijn nu zelfs nettoverkoper van staatsobligaties. Daarnaast is Trump bezig met het terugdraaien van Dodd-Frank, waardoor banken minder veilige staatsobligaties op de balans hoeven te houden. Dus wie die schuld gaat kopen, is wel de vraag.’
De machtsbalans is ten nadele van de VS verschoven, vindt Homan. ‘Ze zijn kwetsbaarder geworden. Zeker in dit klimaat van oplopende spanningen.’
Frieda van Pimco ziet dat anders. ‘Als China zich terugtrekt, zullen andere landen in de markt stappen om daarmee hun riskantere activa te hedgen.’ Homan relativeert de zwakkere positie van de VS ook wel weer. ‘Ze kunnen naar klassieke grote kopers van hun treasuries gaan, zoals Japan en Saoedi-Arabië. En uiteindelijk is er altijd nog de Fed.’
Ook als het vuur tussen China en de VS geblust wordt, is het de vraag of de veenbrand niet zal doorwoekeren, met verschuivingen in de financiële relatie tussen de grootmachten als gevolg.
Frieda: ‘Een centrale vraag voor ons is of ook andere Aziatische landen minder zullen interveniëren om hun munt stabiel te houden ten opzichte van de dollar. Dan verwachten we meer beweeglijkheid in de wisselkoersen en minder steun voor Amerikaanse obligaties. Met een hoger financieringstekort, een hoger tekort op de lopende rekening en minder valuta-interventies van Aziatische landen wordt het voor de VS duurder om schuld te financieren.’
China en de VS zijn tot elkaar veroordeelde rivalen. Zou een minder wederzijds afhankelijke band niet gezonder zijn? ‘Ik denk dat ze dat alle twee graag zouden willen’, zegt Homan. ‘De VS willen dat handelstekort omlaag brengen en China wil al jaren de economie minder exportafhankelijk maken. Maar het gaat decennia duren voordat er een evenwicht is.’