Beleggers mijden momenteel Chinese aandelen. Het sentiment is negatief en er is sprake van ABC: Anywhere But China. Lees het debat tussen beleggingsstrategen op het Trends Investment Summit er maar terug. China laten ze links liggen. Het gaat bij China over de vastgoedcrisis, de nataliteit en het autoritaire leiderschap van Xi Jinping.
Toch is het voor beleggers raadzaam om China (beter) te leren kennen. Het is detweede grootste economie in de wereld en een assertief China drukt steeds meer zijn stempel op de geopolitiek.
In mijn vorige column Wie neemt in China wie in de tang? ging ik in op een vuist maken tegen het soms grillige beleid van de machthebbers in China. En om dat beleid te snappen, moeten we in de hoofden van de Chinese beleidsmakers kijken, in het bijzonder in dat van Xi Jinping. Ik doe een poging om de Chinese manier van denken en handelen te begrijpen.
Confucius
De leer van Confucius (551 voor Christus) was gericht op de dao of de weg volgens de wijzen. Als mensen zich moreel oprecht gedroegen, dan zou de wereld genieten van vrede en welvaart.Dit gold voor de heerser die een speciale verantwoordelijkheid had om zich deugdzaam te gedragen (leading by example). Zijn voorbeeld zou gevolgd worden door de massa.
Alleen door een verbintenis van continu leren konden mensen hun goedheid bevorderen. Een traditie die nog steeds de Chinese drang tot constant leren vandaag verklaart. Alleen de meest getalenteerde mensen kregen bevelhebbend gezag. Het illustreert de radicale gedachte van Confuciaans denken.
President Xi Jinping ziet zich dan ook omringd door mensen die excelleren in hun werk. Vergis u niet, dit gebeurt op ieder niveau bij de overheid of een bedrijf. Hoge competentie, geen blitzcarrières, maar stap voor stap ervaring opdoen is het motto.
Gewicht van het verleden
Belangrijk voor Confucius was het verleden (“weight of history”), dat een grote rol toebedeeld kreeg. Het gedrag van de keizer werd door geschiedschrijvers neergepend. Het diende twee doelen: de fouten van de voorganger in de verf zetten en de goede daden van de heerser vereeuwigen.
Omdat heersers beoordeeld werden op basis van hun verleden, kregen ze een verantwoordelijkheid voor de toekomst. Het moest aanzetten tot een gedisciplineerd gedrag van de keizer en China werkte 2000 jaar geleden daarom al met een soort interne checks and balances.
Ik moet denken aan een citaat van de Uruguayaans journalist en schrijver Eduardo Galeano (in de film Madres Paralelas van de Spaanse regisseur Pedro Almodovar): ‘Zwijgende geschiedenis bestaat niet. Hoezeer ze ook trachten de geschiedenis te verbranden, te wissen of te ontkennen… ze laat zich niet de mond snoeren’.
Hemels mandaat
Een kernprincipe van het Chinese politieke gedachtegoed is mandate of heaven. Het is de kracht die de keizer (son of heaven) het recht verleende om te regeren. Het was voorwaardelijk: bij immoreel of onbekwaam gedrag kon het afgenomen worden. Het lag aan de basis van de universele orde die de geciviliseerde wereld omvatte. Het gaf een grenzeloze soevereiniteit en vormde de Chinese relaties met de rest van de wereld.
Eén China
In het jaar 221 voor Christus werd China voor de eerste keer een verenigd keizerrijk. Deze unificatie was misschien wel de belangrijkste gebeurtenis in de Chinese geschiedenis. Het idee van “één China” werd de standaard, het onweerstaanbare doel van iedere toekomstige keizer. De kernidee van één land lag aan de basis van het verlangen naar immuniteit voor invasies van landen buiten China.
China’s claim op Taiwan als ‘afvallige provincie’ draait duidelijk rond het één China concept. Of dit in een oorlog uitmondt is naar mijn idee verre van zeker.
Superieure beschaving
In China geloofde men dat er een onderscheid was tussen hen en de rest van de wereld: er was een intellectuele muur tussen hun maatschappij en de rest van de wereld. De houding tegenover het buitenland zal voortdurend wisselen tussen openheid en vreemdelingenhaat, waarbij de Chinese beschaving steeds als superieur wordt beschouwd. China stond voor een respectvol systeem en wilde de wereld niet bekeren, zoals het Westen deed met het christendom.
Vernederende oorlogen
In de geschiedenis van China zijn er twee oorlogen die de strategische keuzes van Xi Jinping vandaag bepalen. En die de belegger onzeker maken: de opiumoorlogen (1839 en 1856) en de oorlogen met Japan (1894 en 1937). Beide oorlogen illustreren de achtergebleven trauma’s voor de Chinese leiders.
In de bittere, immorele opiumoorlog werd China door de Britten op de knieën gedwongen om de handel in opium te faciliteren. Het werd als een sterke vernedering ervaren. Voor China als natie was het een echte wake-up call.
De oorlogen met Japan waren dubbel pijnlijk voor China. Waar Japan eerst in Chinese invloedssferen verkeerde en veel van de Chinese cultuur overnam, handelde Japan nu als een verwesterd land (vroeg industrieel en imperialistisch) en verloochende zo de Chinese cultuur.
Kracht van 1,4 miljard mensen
Xi Jinping is een kind van zijn opvoeding en opleiding. Zijn spreken en handelen dienen we dan ook te bekijken in het licht van bovenstaande factoren. Als belegger moet u enkele essentiële zaken over China begrijpen. De Chinese geschiedenis en cultuur hebben geleid tot een complexe relatie met het buitenland. Het is dan ook belangrijk om Xi Jinping te begrijpen in tegen licht van de historische achtergrond.
Het was met een zekere tevredenheid dat ik vorige week de bijdrage The future of communist capitalism van Martin Wolf in The Financial Times las. Hij schrijft: ‘Al de problemen kunnen worden aangepakt door een land met de menselijke hulpbronnen en het groeipotentieel van China, ook al gaat dat moeizaam. De kracht van 1,4 miljard mensen die een beter leven willen is extreem sterk. Zal iets dat kunnen stoppen? Ik vermoed dat het antwoord nog steeds nee is’.
Als belegger kan ik me hier alleen maar bij aansluiten.
Voor deze column heb ik onderstaande, interessante boeken over China gelezen:
De nieuwe keizer - Ties Dams
China’s World View. Demystifying China to Prevent Global Conflict - David Daokui Li
China: A New History - John King Fairbanks & Merle Goldman
Smoke and Ashes - Amitav Ghosh
Superpower interrupted. The Chinese History of The World - Michael Schuman
Een geschiedenis van China - Victor Wesseling