We moeten niet de fout maken dat we nu de fossiele economie zonder meer gaan redden. Een onvoorwaardelijke “bail-out” voor bijvoorbeeld KLM is onverstandig. Dit is het moment om voorwaarden te stellen die in lijn zijn met het Klimaatakkoord van Parijs.
Dit verklaarde Kees Vendrik (foto), hoofdeconoom van Triodos Bank, woensdagavond in een paneldiscussie tijdens een livecast van VPRO Tegenlicht, georganiseerd door Pakhuis de Zwijger.
Onder invloed van de coronacrisis ziet het ernaar uit dat de duurzame ambities van Nederland tijdelijk op een zijspoor zijn gekomen. Zo maakte klimaatminister Eric Wiebes afgelopen vrijdag bekend dat het kabinet de nieuwe klimaatplannen, die nog dit jaar de CO₂-uitstoot fors zouden moeten verminderen, voorlopig uitstelt. Wiebes gaf aan dat het kabinet het te druk heeft met het bestrijden van de coronacrisis. ‘Er zijn andere prioriteiten. Veel mensen, ook wij, hebben nu andere dingen te doen.’
Volgens Vendrik zou de Green Deal van eurocommissaris Frans Timmermans een hoofdbestanddeel moeten zijn van een inhaalrace op dit vlak. Hoewel Martine Hafkamp, oprichtster van Fintessa Vermogensbeheer, ook hoopt op een positief effect op de energietransitie, heeft ze ook haar twijfels. ‘De vraag naar olie is natuurlijk enorm ingezakt en de prijs kan nog lager. Dit kan naar andere alternatieve energiebronnen leiden, maar feit is wel dat er ook echt nog wel olie nodig is.’
De panelleden zijn het er wel over eens dat de volatiliteit van onder meer de olieprijs, en van de wereldwijde financiële markten, voorlopig nog lang niet voorbij is. In hoeverre de reactie van de markten ook in verhouding staat tot de daadwerkelijke situatie is op dit moment nog niet te zeggen, meent Mathijs van Dijk, hoogleraar financiële markten aan de Erasmus Universiteit.
‘Wie het weet mag het zeggen. Het probleem is dat je altijd pas achteraf kunt zeggen in hoeverre financiële markten overdreven hebben gereageerd. Maar die extreme volatiliteit die we nu zien, daar kijk ik niet van op.’
Hafkamp laat zich evenmin een uitspraak ontlokken over het al dan niet bereikt hebben van een bodem op de financiele markten. ‘Dat is echt nog veel te vroeg om te zeggen. Op dit moment zit er nog heel veel onzekerheid in de markt. Toch leert de geschiedenis ons dat het op lange termijn altijd weer goed zal komen en tot die tijd kan het voor beleggers wel voor mooie instapmogelijkeheden zorgen.’
Het kalmeren van de financiële markten behoort volgens Van Dijk overigens ook niet tot de hoofdprioriteiten. ‘De focus moet nu liggen op de reële economie.’ Vendrik deelt die mening en stelt dat dit grotendeels in handen is van de politiek, waar hij overigens positief over oordeelt.
De hoofdrichting van het kabinet is volgens hem goed en dat blijkt ook uit de geringe weerstand in de nationale politiek. Dit ligt anders op Europees niveau. De reactie van minister van Financien Wopke Hoekstra op de discussie rond eurobonds noemt hij ‘niet erg verstandig’.
‘Solidariteit op sociaal vlak is nu belangrijk. Van mijn collega’s in Spanje hoor ik hoe erg het daar is. Daar gebeuren verrschikkelijke dingen en dan valt een boodschap zoals minister Hoekstra die bracht gewoon verkeerd.’
Daarnaast is solidariteit belangrijk om de economische klap op te vangen die nog komt. Volgens Vendrik zal deze erger zijn dan die na financiële crisis van 2008 en moeten we ervoor waken dat het geen herhaling wordt van het politieke getouwtrek tijdens de eurocrisis.
Hoogleraar Van Dijk valt hem bij: ‘Economische solidaritieit is belangrijk om de EU bij elkaar te houden en daar moeten we ons poltiek ook hard voor maken. Je wilt niet dezelfde discussies als die we in de eurocrisis met Griekenland voerden.’