Het bewustzijn groeit dat de 21e eeuw de eeuw van China is. Met samenwerking en investeringen slurpt het land alle aandacht op. Het ontbreekt Europa en zijn beleggers aan een doelmatige strategie.
Niemand kan er meer aan twijfelen: China is een land van superlatieven. De schaal en de snelheid van veranderingen zijn ongekend. Zo zijn in drie decennia 800 mln Chinezen uit de armoede gehaald en heeft het land zich aan een megagroot bouwproject gezet: de zijderoutes die China met grote delen van de wereld verbinden, met in het hart Centraal-Azië.
De zijderoutes grijpen terug op een rijke geschiedenis, waarin de wereld door de aangrenzende landen werd gedomineerd. Maar belangrijker nog: deze regio staat voor ‘het centrum van hulpbronnen’ in de wereld, zegt Peter Frankopan, historicus en auteur van twee bestsellers over de zijderoutes. Hij wijst erop dat de regio steenrijk is aan olie en gas, rijst en tarwe, maar ook zeldzame aardmetalen – die van fundamenteel belang kunnen zijn voor de toekomstige groei van zowel deze regio als voor China zelf.
Op de opkomst van Centraal Azië heeft het Westen geen antwoord, vindt Frankopan. ‘Een doelmatige strategie ontbreekt, terwijl daar wel de grootste opkomende economieën liggen.’ De VS hebben in het Midden-Oosten en meer oostwaarts nog maar twee bondgenoten, Saoedi-Arabië en India, de eerste biedt tegenwicht aan Iran, de ander aan China, zegt Frankopan. Maar niet alleen de VS ook Europa heeft geen overtuigende strategie. ‘Europese landen zijn niet goed in internationale politiek, anders dan handelsrelaties. Ze proberen de status quo te bewaren, maar dat werkt niet meer.’
Zowel de landen in het Midden-Oosten als in Centraal-Azië richten zich toenemend op China, dat geen lastige vragen stelt en samenwerking als een win-winrelatie presenteert. Dan blijkt plots dat Rotterdam niet langer de mainport tot Europa is, maar de achterdeur van China.
De zijderoutes, die de Chinese president Xi in 2013 presenteerde als het ‘One Road, one Belt’ initiatief, baren zorgen: de landen die de bouwwerken van China accepteren worden opgezadeld met hoge schulden. Daarmee dreigen ze hun soevereiniteit te verliezen – zoals blijkt uit Skri Lanka dat zijn door China gebouwde zeehaven heeft overgedragen, omdat het de schulden niet meer kon betalen.
Het besef neemt toe dat Europa niet langer in het centrum, maar in de periferie van een Euraziatisch continent komt te liggen. Bovendien neemt het zelfvertrouwen af door een combinatie van vergrijzing, lagere economische groei, meer collectieve uitgaven en lagere beleggingsrendementen. Olaf van de Heuvel, CIO van Aegon Asset Management, bevestigt dat. Er is volgens hem gigantisch veel vermogen in de wereld, maar er zijn onvoldoende productieve assets om in te investeren. Tegelijk worden de publieke markten relatief kleiner. In dat kader worden onderlinge relaties steeds belangrijker om toegang te krijgen tot winstgevende, maar relatief gesloten deelmarkten en bedrijven, bij voorbeeld in Centraal-Azië en China. Westerse beleggers moeten eraan wennen dat zij zich gewoon achter in de rij moeten aansluiten.