De voedselprijzen in de wereld stijgen in het snelste tempo ooit. Deels wordt dat veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne, - met Rusland - de graanschuur van de wereld. Hulporganisatie Oxfam Novib stelt dat als gevolg daarvan dit jaar 260 miljoen mensen in extreme armoede dreigen te belanden. Beleggers anticipeerden tien jaar geleden al op die prijsstijgingen van voedsel en van schaarse landbouwgrond.
Het was 2012 toen Investment Officer - toen nog actief onder de naam Fondsnieuws - van drie vooraanstaande beleggers een ongevraagd advies optekende. Koop een bos of een boerderij, zei de legendarische belegger Jeremy Grantham. Beleggingsgoeroe Jim Rogers zag er, net als Grantham trouwens, een grote omwenteling in. ‘Boeren rijden straks in Ferarri’s en de mensen uit de financiële wereld zijn blij als ze de tractor mogen besturen’, verklaarde hij.
De derde uitspraak die we ons uit die periode herinneren was die van Asoka Wöhrmann, de toenmalige chief investment officer van DWS, en de huidige CEO. Hij vertelde tijdens een bijeenkomst in Amsterdam in de wandelgangen dat de inflatie zal gaan stijgen en dat hij daarom (landbouw)grond had gekocht.
Tien jaar na dato, en aan de vooravond van een mogelijk wereldwijde voedselcrisis (zie kader), blijken het profetische woorden te zijn van het drietal. Het waren adviezen die niet aan dovemansoren waren gericht. Want in de jaren na de beurscrisis van 2008 kwam het ook al tot een forse stijging van de voedselprijzen. Ultra high net worth individuals, maar ook institutionele beleggers zoals pensioenfondsen, grepen die prijsontwikkelingen toentertijd aan om op grote schaal in landbouwgrond te investeren.
Eén van hen was Bill Gates, Microsoft-oprichter en thans één van de rijkste mensen op aarde. Hij bezit volgens de gespecialiseerde website landreport.com op dit moment meer dan 24.200 hectare landbouwgrond in 19 Amerikaanse staten, naast land dat voor andere doeleinden is bestemd. Bill Gates en zijn (ex-) vrouw Melinda zijn via hun investeringsgroep, Cascade Investment, sinds 2012 actief in dit segment van de markt.
Hoog rendement, lage volatiliteit
Landbouwgrond is een aantrekkelijke belegging: de rendementen zijn goed en komen uit twee bronnen, zoals verhuur of pacht en prijzen die betaald worden voor de gewassen. Ook is vrijwel altijd sprake van aanzienlijke vermogenswinst bij verkoop. In de Verenigde Staten was tussen 1992 en 2020 het gemiddelde jaarlijkse rendement voor landbouwgrond 10,9 procent, tegen 7,87 procent voor de aandelenmarkt en 6 procent voor goud. Daarbovenop kent een investering in landbouwgrond extreem lage volatiliteit: 6,48 procent, tegen 16,9 procent voor aandelen en 14,8 procent voor goud, zo bericht agfundernews.com.
De interesse voor landbouwgrond is dan ook groot. De in Luxemburg gevestigde consultant Valoral Advisors telde, per 2020, meer dan 166 (beleggings)fondsen die in landbouwgrond actief zijn; in 2005 waren dat er nog 19. De lage rente, de stijgende inflatie en de zoektocht naar alternatieve beleggingen, zoals in private markets, hebben tot die stijging bijgedragen.
Ook in Nederland is de interesse voor (landbouw)grond groot. Eén van de pioniers op dit gebied is Teslin, van de familie van Beuningen. In 2020 deed de beleggingsmaatschappij “Rhoon, Pendrecht en Cortgene” BV (RPC), stammend uit 1916, een succesvolle aandelenemissie van ruim 10,8 miljoen euro. Daarmee werd het landbouwareaal van RPC uitgebreid. In amper drie weken was die emissie indertijd overtekend.
RPC belegt onder meer in akkerbouwgrond, boerderijen, weilanden, recreatieve complexen (zoals golfbanen of maneges) en landgoederen. De inleg is minimaal 100.000 euro, de investeerders hebben een lange termijnvisie. Landbouwgrond is inmiddels zo gewild, dat ook Kempen Capital Management op dit vlak actief is geworden met het SDG Farmland Fund. Hierbij wordt ook een concrete bijdrage geleverd aan de Sustainable Development Goals van de VN.
‘Landbouwgrond? Omdat kapitalisme uitgewerkt is’
De drie profeten van 2012 - Grantham, Rogers en Wöhrmann - stapten niet enkel om stabiel rendement in grond, maar deden dat ook uit zorgen over de toekomst. Zo verklaarde Grantham ‘dat het kapitalisme goed gewerkt heeft om mensen meer rijkdom te laten vergaren na de Tweede Wereldoorlog, maar dat het in het licht van de huidige wereldomspannende problemen uitgewerkt lijkt’.
Hij noemde expliciet dat de voedselprijzen zouden stijgen vanwege de sterke bevolkingsgroei en dat het kapitalisme dat niet kan oplossen. ‘Akkerland vruchtbaar maken, dat is een waarde voor de eeuwigheid’, verklaarde Grantham, en voegde eraan toe dat gewassen en landbouwgrond in de toekomst zeer aantrekkelijke beleggingen zullen zijn.
Tegen de achtergrond van toenemende inkomens- en vermogensongelijkheid en het feit dat de tien rijkste mensen in de wereld meer zouden bezitten dan de 3,1 miljard armste mensen op aarde, is dat een feit waartegen de superrijken zich moeilijk kunnen verweren. ‘De obscene rijkdom van de allerrijksten is nauwelijks te bevatten’, zei Michiel Servaes, algemeen directeur van hulporganisatie Oxfam Novib, eerder dit jaar bij de publicatie van haar jaarrapport over economische ongelijkheid in de wereld.
‘Hey Bill! Why are you buying farmland?’
Bill Gates, één van de mensen die door Oxfam Novib in de vermaledijde top 10 van rijkste mensen op deze aardkloot is ogenomen, kreeg vorig jaar maart in een bijeenkomst met het social media platform Reddit een vraag toe geslingerd: ‘Hey Bill! Why are you buying so much farmland?’ Gates antwoordde dat de ontwikkeling van zaden en biobrandstof de belangrijkste reden daarvoor zijn. ‘Met meer productieve zaden kunnen we ontbossing voorkomen en Afrika helpen de klimaatproblemen te overwinnen.’
Eerder dat jaar vertelde hij dat de Bill & Belinda Gates Foundation de non profit organisatie Gates Ag One heeft opgezet, die kleine boeren in ontwikkelde landen aan middelen en innovaties wil helpen om de productiviteit van gewassen te verhogen.
Vorig jaar vertelde filantroop Gates in een interview met MIT Technology Review ook dat hij van mening is dat de rijke landen volledig moeten stoppen met de consumptie van vlees, afkomstig van dieren en over moeten stappen op ‘synthetische alternatieven’. Hij voegde eraan toe dat ‘dergelijk voedsel snel marktbestendig zal worden. Op planten gebaseerde proteïnen-makers, zoals Impossible Foods en Beyond Meat, hebben een road map die hen snel zeer concurrerend maakt.’
Impossible Foods en Beyond Meat, alsook John Deere, bouwer van agrarische machines, zijn enkele van de bedrijven waarin Bill en Melinda Gates ondermeer via hun wealth manager Cascade Investment in belegd zijn. Gates’ TED-Talk in 2015 over de aanstaande (corona-)pandemie maakte duidelijk hoe goed hij de toekomst weet te voorspellen.
De voedselcrisis die op ons toekomt
Rusland en Oekraïne zijn samen goed voor een kwart van de wereldwijde graanproductie. Nu deze broederlanden met elkaar in oorlog zijn, en transport via de Zwarte Zee vrijwel onmogelijk is, heeft de productie- en aanbodcrisis in de wereld een nieuw niveau bereikt. De FAO Food Price Index steeg afgelopen maand met 13 procent. Het UN World Food Programme waarschuwt dat de veerkracht van de bevolking in het import-afhankelijke Midden-Oosten en Afrika op een ‘breekpunt’ staat: al zeven kwartalen op rij stijgen de prijzen. Als die trend zich doorzet, dan lopen nog eens 40 miljoen mensen gevaar, vooral in de hoorn van Afrika en in landen als Afghanistan. De WHO riep wereldleiders dinsdag op tegen exportrestricties en hamsteren op te treden. Tegelijkertijd is er sprake van een niet minder zorgwekkende simultane ontwikkeling: in alternatieve productielanden als Brazilië, Canada en delen van de Verenigde Staten is sprake van droogte. In 2021 beïnvloedde dat de oogst en de productie negatief. Voor 2022 wordt in de VS een stijging van de tarweproductie verwacht van hooguit 1 procent.