Het sentiment rond defensieaandelen lijkt te verbeteren. Veel beleggers liepen tot voor kort met een grote boog om dergelijke beleggingen heen, maar deglobalisering en geopolitieke onrust lijken het weer verdedigbaar te maken om in defensie te beleggen.
Politiek klinkt steeds vaker het geluid dat er na jaren van bezuinigingen weer geïnvesteerd moet worden in defensie, gezien de spanningen in de wereld. Voor dit jaar is het defensiebudget in Nederland flink verhoogd naar 21 miljard euro, waarmee ons land voor het eerst in de buurt van de Navo-norm komt. Onder deze norm dienen lidstaten 2 procent van het bruto binnenlands product te besteden aan defensie. Ook wordt nog steeds gesproken over het opzetten van een Europees leger.
Koersexplosie
Beleggers lijken steeds meer aandacht te krijgen voor defensieaandelen. Rheinmetall, met een notering in de Duitse hoofdgraadmeter DAX, werd in een jaar tijd ruim 90 procent meer waard op de beurs. Eerder deze maand werd bekend dat de Duitse wapenfabrikant in 2023 recordcijfers boekte door de oorlog in Oekraïne. Ook voor het huidige boekjaar zijn de verwachtingen goed. Het Amerikaanse Palantir Technologies, dat onder meer software levert aan Oekraïne, werd over dezelfde periode zelfs meer dan 200 procent meer waard op de beurs.
‘We merken dat eindklanten in toenemende mate vragen naar defensiebeleggingen’, aldus Renco van Schie, cio en partner bij vermogensbeheerder Valuedge. ‘Ze ervaren een onveilige wereld met oorlog en te weinig investeringen in defensie.’
‘Er werd gedacht dat de oorlog in Oekraïne op een gegeven moment wel afgelopen zou zijn, maar inmiddels is er een tweede oorlog bijgekomen en woedt de eerste nog steeds. Dit zijn ontwikkelingen die niet ineens wegebben. Dat wakkert de interesse aan, ook vanuit een eigen gevoel van onveiligheid bij vooral particuliere beleggers.’
Valuedge belegt zelf in een defensie- en een cybersecurity-etf. ‘We kunnen dan de blootstelling wat aanpassen als de performance van beide etf’s sterk uiteen begint te lopen. Cybersecurity is nog erg hypegevoelig, terwijl de waarderingen erg hoog zijn. Dat speelt bij pure defensiebedrijven minder.’
Overheden schroeven geleidelijk de investeringen in defensie op en dat gaat gepaard met stijgende winsten bij defensiebedrijven. ‘Er gaan vanuit landen gigantische geldbedragen naar een beperkt aantal bedrijven. We zitten nog maar aan het begin van een explosie in de winstontwikkeling van dergelijke ondernemingen.’
Dit is volgens Van Schie niet de enige reden waarom defensieaandelen momenteel in trek zijn. ‘Lange tijd stond duurzaamheid hoog in het vaandel van beleggers, maar vooral in de VS lijken zij wat weg te bewegen van ESG, enerzijds door onduidelijke duurzaamheidscriteria en anderzijds door de underperformance van duurzame strategieën in de afgelopen jaren.’
Early adopters
Hoewel Valuedge een toegenomen interesse ziet, zijn er volgens de vermogensbeheerder nog niet veel partijen die daadwerkelijk de stap naar defensiebeleggingen maken. ‘Degene die dat wel hebben gedaan zijn echt early adopters. Maar veel institutionele partijen blijven er nog ver weg van.’
Er zijn ook nog niet erg veel mogelijkheden om via een fonds te beleggen in de defensiesector, zo ziet Jeffrey Schumacher, director manager research bij Morningstar. Voor veel fondsen die bepaalde duurzaamheidsstandaarden in hun beleggingsproces hebben opgenomen, zijn defensie-aandelen doorgaans uitgesloten. ‘Er zijn ook niet of nauwelijks fondsen te vinden die zich specifiek richten op de defensiesector. Ik denk dat de blootstelling aan defensiebedrijven, mede door uitsluitingen op basis van duurzaamheidsgronden, vrij beperkt blijft.’
Opkomst defensie-etfs
De fondsen zouden moeten concurreren met de defensie-etfs die momenteel uit de grond worden gestampt. In het afgelopen jaar zijn er meerdere van dit soort indextrackers op de markt gekomen, waaronder de Defense ETF van VanEck en recenter de Global Aerospace & Defence ETF van iShares.
Er zit inmiddels circa vierhonderd miljoen euro in de etf van VanEck. Ceo Martijn Rozemuller van VanEck in Europa spreekt zelf van de snelst groeiende etf die VanEck in Europa heeft gelanceerd.
Toch stelt de topman tegenover Investment Officer nog wel even te hebben getwijfeld over de lancering van de defensie-etf. ‘Vooral van retailbeleggers kregen we, mede door de inval van Oekraïne door Rusland, steeds vaker de vraag om zo’n etf op te zetten. In de eerste instantie waren wij hierover wat terughoudend. Met de huidige ESG-trend, is beleggen in wapenleveranciers immers niet erg gebruikelijk. Maar gaandeweg zijn we toch aan het denken gezet. Europese overheden wilden Oekraïne wel helpen met het leveren van wapens, maar kwamen erachter dat de voorraden kleiner waren dan gedacht en dat een deel van het materieel bovendien niet meer bruikbaar was, nadat er jarenlang te weinig werd geïnvesteerd in defensie. Zo ontstond bij ons de gedachte dat een belegging in defensie eigenlijk wel verdedigbaar is’, aldus Rozemuller.
‘Een land moet de middelen hebben om in ieder geval zichzelf te kunnen verdedigen.’ De topman stelt dat het moeilijk is om een onderscheid te maken tussen aanvallende en verdedigende wapens. De streep werd uiteindelijk getrokken bij controversiële wapens. Ook Valuedge sluit controversiële wapens uit, zoals clustermunitie. ‘De rest is wel te verantwoorden’, vindt Van Schie.
Rozemuller: ‘We kunnen nog steeds niet claimen dat we alleen in de verdedigende defensie-industrie beleggen, maar we hebben er wel alles aan gedaan om controversiële zaken uit te sluiten. Dat is ook helemaal niet zo moeilijk om te doen, de data zijn er wel. Ironisch genoeg krijg ik ook vaker de vraag waarom een bepaald aandeel niet in de etf zit, dan waarom een naam wel in het mandje zit. Dat is tekenend voor de groep die een defensiebelegging overweegt.’
Weerstand bij institutionele beleggers
Bij grote institutionele partijen en pensioenfondsen ziet Rozemuller nog steeds wel weerstand om in defensie te beleggen. Bij verschillende partijen zal daar wel verandering in komen, denkt de topman. ‘Richting je achterban kun je niet altijd meer verantwoorden dat je niet in defensie belegt.’
De topman heeft geen concreet overzicht van het type beleggers dat in de defensie-etf belegt, maar denkt dat een groot deel bestaat uit retailbeleggers. ‘Misschien wel de helft.’
Rozemuller is er tegelijk van overtuigd dat er veel kleinere onafhankelijke vermogensbeheerders in de etf zijn gestapt, met hier en daar ook wat grotere namen die richting institutioneel gaan. ‘Een belegd vermogen van vierhonderd miljoen euro haal je niet alleen met retailgeld. Dat geeft al aan dat er ook veel geld van professionele beleggers in de etf is gestroomd.’
Volgens Van Schie lijken institutionele beleggers wakker geschud, na recente opmerkingen van demissionair minister van Defensie, Ollongren. Ze zei dat pensioenfondsen door niet te investeren in wapens “onderdeel van het probleem” zijn geworden. ‘Dat gaat wat ver, zeker gezien pensioenfondsen helemaal niet mogen beleggen in wapens’, zo stelt Van Schie. ‘Maar er zijn signalen vanuit Den Haag en de markt dat de bandbreedte van de criteria waaraan een pensioenbelegging moet voldoen wordt opgerekt. Ik denk dat ze daar achter de schermen druk mee bezig zijn.’
Wensen klanten
Volgens Rozemuller van VanEck moeten pensioenbeleggers zich afvragen of zij wel de wensen van hun klanten volgen door niet in defensie te beleggen. ‘Ik snap dat je niet iedere maand een enquête onder deelnemers wilt afnemen om het beleggingsbeleid te toetsen, maar nu is de oproep vanuit de samenleving en de politiek zo sterk dat het geen gek idee is om de interesse naar defensiebeleggingen te peilen. Met de uitkomst van zo’n enquête heb je meteen een goed antwoord richting Ollongren waarom je wel of niet in defensie wilt beleggen. Ik vind namelijk wel dat de pensioensector haar een antwoord is verschuldigd.’
Een partij die wel al reageerde op de oproep van Ollongren is ASR Vermogensbeheer. ASR merkt op dat het sentiment rond defensiebeleggingen inderdaad kantelt, maar ziet na een uitgebreide evaluatie geen reden om direct te beleggen in commerciële wapenondernemingen of bedrijven die handelen in wapens. ‘Wij zien de noodzaak van wapens om landsgrenzen te kunnen verdedigen en de functie die wapens hebben om te voorkomen dat landen worden aangevallen’, stelde ASR in een verklaring vorig jaar. ‘Daar tegenover staat het dilemma hoe wij als belegger de wapenindustrie kunnen financieren en tegelijkertijd kunnen waarborgen dat mensenrechten gerespecteerd worden en onschuldige burgerslachtoffers worden voorkomen als wapens niet in de juiste handen terechtkomen. Wij kunnen als investeerder in de wapenindustrie er niet voor zorgen dat wapens alleen gebruikt worden voor gerechtvaardigde doeleinden, het beschermen van vrijheid en democratie en handhaving van de rechtsstaat.’
Beweging in gang gezet
Wel blijft ASR indirect beleggen in defensie, via beleggingen in democratische overheden. ‘Op deze manier willen wij voorkomen dat het geld van onze polishouders uiteindelijk gebruikt wordt voor verkeerde doeleinden.’ Wel zegt ASR open te staan voor alternatieve vormen van beleggen, zoals een obligatielening door de Nederlandse overheid bedoeld voor defensie.
Het zijn dus vooral particuliere beleggers die massaal in defensiebeleggingen stappen, terwijl institutionele partijen tot dusver de kat uit de boom kijken. Met de oproep van Ollongren aan pensioenfondsen om in actie te komen, lijkt een ommekeer in het sentiment onder professionele beleggers op handen. ‘Je ziet aan alles dat er een beweging in gang is gezet’, aldus Van Schie.