President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB) reisde naar de Antillen en hield op Curaçao een doorwrochte lezing over biodiversiteit. Was dat een modieuze geste, en daarom ongepast voor een centrale bankier, of een verziende blik op het toekomstige monetaire en financiële landschap?
Zijn eigen onderzoeksafdeling laat zien dat biodiversiteit zeker een zorg is voor de toekomst van onze planeet, maar niet voor zijn DNB. Die kan tijd en aandacht beter besteden aan andere problemen.
“Als de hemel naar beneden valt hebben we allemaal een blauwe hoed.” Het punt is dus niet of we ons scenario’s kunnen voorstellen met ernstige consequenties. Zeker niet nu de wereldeconomie zich net heeft hersteld van twee onverwachte en tamelijk unieke zware schokken: eerst de Covid-epidemie van 2020 en 2021, en – daardoor – ook de sluiting van de Chinese havens en de inflatoire aanbodschok van 2022. Ook in 2024 en daarna zullen er onverwachte crises uitbreken en moeten we hopen dat het financiële systeem daar zo goed mogelijke mee omgaat.
Centrale banken moeten een goed systeem hebben om liquiditeitssteun te bieden aan het bankwezen. Bij de kleine bancaire crisis in de VS van vorig jaar bleek de Fed systematisch een halve werkdag te laat te zijn met die steun. Dat is een technisch probleem dat goed is gesignaleerd en kan worden opgelost.
Kunnen centrale banken, behalve zo nodig snelle injecties van reserves bij een bancaire crisis, ook helpen bij de twee crises waar Knot en zijn DNB zo vaak over spreken: de global warming en het verlies aan biodiversiteit? Dat lijkt a priori onwaarschijnlijk, want het gaat om geleidelijke ontwikkelingen die de financiële instellingen onder DNB’s toezicht even goed zien aankomen als de toezichthouder. DNB heeft geen comparatief voordeel boven de grote, internationale banken om in de glazen bol van de toekomst te kijken.
In december 2023 heeft DNB zelf een serieus artikel gepubliceerd over de risico’s voor de economie van mogelijke grote maatregelen om biodiversiteit tegen te gaan. Lezing van dat rapport maakt duidelijk waarom voor DNB die ene studie voldoende is: verlies aan biodiversiteit is een ernstig risico, maar niet voor het bankwezen, niet voor de nationale economie en al helemaal niet voor de financiële toezichthouder.
DNB berekent de gevolgen van vijf radicale scenario’s: drie scenario’s met – om diverse redenen – grote veranderingen in de allocatie van voedselproductie over rijke en arme landen, een scenario met radicale stopzetting van fossiele subsidies en een laatste scenario met een heel streng stikstofbeleid in Nederland. In alle vijf scenario’s zijn de financiële en de macro-economische gevolgen bescheiden, en bovendien zien we ze lang van te voren aankomen. Zie deze link.
Genoeg onderwerpen voor DNB om hard aan te werken, maar na deze studie met acht auteurs – waaronder een bekende Franse expert – en omvangrijke modelberekeningen, kan biodiversiteit van DNB’s agenda. Nu nog doorgaan met toespraken over biodiversiteit is ook risicovol voor president Knot, want het lijkt al gauw alsof hij kiest voor modieuze onderwerpen die echter volgens zijn eigen research niet relevant zijn voor het beleid.
Eduard Bomhoff is voormalig hoogleraar monetaire economie en was in het verleden bestuurder bij twee grote pensioenfondsen.