Het voeren van intensieve gesprekken over hoe het beter kan, oftewel engagement, is een belangrijke pijler van een duurzaam beleggingsbeleid. Hoe werkt zoiets? Twee specialisten over hun dialoog met Novartis.
‘Farmaceutische bedrijven, en vooral ook Novartis, hebben een uitstekend duurzaamheidsbeleid’, zegt Charlotte Scheltus, adviseur duurzaamheidsbeleid en onderzoek bij ASN Bank. Een opmerkelijke uitspraak. De farmaceutische industrie haalt voortdurend het nieuws met zaken als exorbitante beloningen, omkooppraktijken en te dure medicijnen.
Scheltus vervolgt: ‘Het bedrijf heeft een uitgebreid klimaatbeleid, het verwijst in zijn uitgangspunten naar mensenrechten en heeft controle- en compliancesystemen geïmplementeerd. Maar als je kijkt hoe dat in de praktijk uitpakt, dan gaat er nog veel mis.’
Niet zonder voorbehoud
De duurzame bank kan het niet aan de klanten verantwoorden zonder enig voorbehoud in de farmaceutische sector te blijven investeren. ‘Tegelijkertijd produceren deze bedrijven zeer essentiële producten waarmee ze een belangrijke maatschappelijke rol vervullen.’
Dus volgt de bank een intensief engagementtraject. Uit de vijftien grootste farmaceuten op basis van marktkapitalisatie kozen de duurzaamheidspecialisten vier bedrijven met de stevigste problemen op het gebied van ethisch handelen en een hoofdkantoor dicht bij Nederland: AstraZeneca, GlaxoSmithKline, Novo Nordisk en Novartis.
CO2-uitstoot
‘In verband met de CO2-uitstoot willen we niet ver reizen om aandeelhoudersvergaderingen bij te wonen en gesprekken met het management te voeren.’
Ook BMO Global Asset Management volgt de farmaceutische industrie nauwgezet, ook namens klanten die hun engagement aan hen hebben uitbesteed. Ondernemingen waar de vermogensbeheerder actief mee in gesprek gaat, zijn geselecteerd op geconstateerde duurzaamheidsrisico’s, of concrete incidenten en de totale beleggingsexposure.
‘Mocht daar iets misgaan, dan incasseren wij of de klant een groot financieel verlies’, zegt Yo Takatsuki, specialist op het gebied van bedrijfsethiek en farmaceutische bedrijven.
‘Daarnaast kijken we of de engagement daadwerkelijk impact kan hebben. Staat het bedrijf open voor een dialoog en zijn er geen aandeelhouders die onze voorstellen kunnen blokkeren?’ Novartis voldoet aan de criteria en behoort daarmee tot de 100 tot 150 bedrijven waarmee de vermogensbeheerder intensief in gesprek is.
Omkoping en corruptie
Het Zwitserse farmabedrijf is betrokken bij een aantal omkoop- en corruptieschandalen. ‘Daardoor loopt het hoge boetes op, maakt het juridische kosten en wordt het gedwongen veel compliance-experts in te huren.’
Dat gaat ten koste van het beleggersrendement, merkt Takatsuki op. Novartis heeft grote hervormingen aangekondigd om de bedrijfscultuur te veranderen. De vermogensbeheerder heeft erop aangedrongen aan de hand van specifieke maatstaven te rapporteren over deze cultuurveranderingen. ‘Wij dwingen hen daarbij niet bepaalde indicatoren te gebruiken maar laten wel zien welke benaderingen elders gebruikt worden.’
Als het gaat om onethische marketing dan maakt ASN zich vooral zorgen over de belangenverstrengeling bij artsen die zich laten betalen voor presentaties op seminars. Deze bijeenkomsten worden vaak gesponsord door farmaceuten.
‘Novartis heeft nu toegezegd dat het gaat rapporteren welke betalingen het doet, en aan wie’, vertelt Scheltus. ‘Dat is een goede stap vooruit maar we willen uiteindelijk dat het stopt.’ Ook beloningen van verkoopmedewerkers gerelateerd aan verkoopomzet, zijn haar een doorn in het oog. ‘Dat werkt misstanden in de hand.’
BMO is al tien jaar op verschillende niveaus met Novartis in gesprek over ESG-kwesties. Takatsuki: ‘Een aantal jaar geleden ging het over zaken als de vertrekbonus van topman Vasella. Geleidelijk is dat verschoven naar bedrijfsethische kwesties als concurrentievervalsende praktijken. Wij verwachten een duidelijke verantwoordelijkheid voor compliance en bedrijfscultuur bij de raad van bestuur en een weerspiegeling daarvan in hun beloning.’
De vermogensbeheerder ziet dat de grootste farmaceutische bedrijven steeds duidelijkere richtlijnen formuleren als het bedrijfsethiek betreft. ‘Maar we zoeken naar specifieke instrumenten die de toepassing in de praktijk stimuleren’, vertelt Takatsuki.
‘Een van onze belangrijkste verzoeken is de introductie van een “clawback”-beleid. Dat houdt in dat de bonus van een werknemer tot drie jaar na dato kan worden teruggevorderd indien de verkoop werd gerealiseerd door middel van omkoping.’
Suggesties voor verbetering
Engagement is een kwestie van lange adem. Vorig jaar trof Novartis nog een schikking met de Amerikaanse autoriteiten voor het betalen van smeergeld aan apothekers. Dit jaar werd de farmaceut in verband gebracht met een Turks corruptieschandaal. Scheltus gaat niet met het bedrijf in gesprek over dergelijke incidenten. ‘Dat heeft geen zin zolang er procedures lopen.’ Wel doet ze suggesties om dergelijke incidenten te voorkomen.
Zolang de engagementspecialisten vooruitgang zien, blijven zij doorgaan met hun werk. ‘Het is niet realistisch om geen incidenten meer te verwachten bij een groot farmaceutisch bedrijf als Novartis dat actief is in risicovolle gebieden als Afrika en Azië’, meent Takatsuki.
‘We worden pas echt bezorgd wanneer blijkt dat de problemen systematisch zijn en het management de controle volledig kwijt is.’
Natuurlijk zijn er engagementtrajecten waar we geen enkele verbetering zien, zegt de engagementspecialist. ‘We rapporteren daarover aan klanten en portefeuillemanagers maar geven geen verkoopadvies. De klant kan op basis van onze bevindingen zelf daartoe besluiten. Dat was bijvoorbeeld het geval bij Walmart.’
Doordat het financiële belang afneemt, is de kans dan groot dat het bij BMO ook van de engagement-lijst afvalt. Voorlopig is dat niet het geval bij Novartis.
Dit artikel is gepubliceerd in het Fondsnieuws-magazine Assetmanagement als reddingsboei.