‘Overeenkomstig artikel 105, lid 1, van het Verdrag is het hoofddoel van het ESCB het handhaven van prijsstabiliteit.’
‘Onverminderd het doel van prijsstabiliteit ondersteunt het ESCB het algemene economische beleid in de Gemeenschap teneinde bij te dragen tot de verwezenlijking van de in artikel 2 van het Verdrag omschreven doelstellingen van de Gemeenschap. Het ESCB handelt in overeenstemming met het beginsel van een open markteconomie met vrije mededinging, waarbij een doelmatige allocatie van middelen wordt bevorderd, en met inachtneming van de beginselen die zijn neergelegd in artikel 4 van het Verdrag.’
Het bovenstaande stuk tekst is de tekst van artikel 2 uit de Statuten van de Europese Centrale Bank (ECB), zeg maar de handleiding om niet te zeggen grondwet van de ECB. Artikel 2 gaat over de doelstelling van de bank. De Statuten van de ECB vormen het document dat in vrijwel elke toespraak van en vrijwel elk interview met bestuursleden van de bank meermaals aangehaald wordt.
Zij hebben het dan over frasen zoals ‘binnen ons mandaat’ of ‘conform ons mandaat’. Alles wat de bank doet, is volgens hen namelijk niet in strijd met de doelstelling die de ECB heeft gekregen van de maatschappij.
Laten we er eens wat nader naar kijken.
Het hoofddoel van de ECB is het handhaven van prijsstabiliteit. De bank heeft dat in 1999 gedefinieerd als ‘inflatie onder de 2 procent’, wat in 2003 werd gewijzigd in ‘onder, maar dicht bij 2 procent’ en vorig jaar in ‘2 procent’.
Als ik met die genoemde definities naar de werkelijke inflatie per jaar in de eurozone sinds 1999 kijk, dan is de enige conclusie die te trekken valt dat de ECB is slechts één jaar wist te zorgen voor prijsstabiliteit. Nou, ja, één jaar…eigenlijk geen enkel jaar want het enige jaar waarin de inflatie in de eurozone voldeed aan de definitie van prijsstabiliteit, was 1999.
Inflatie in dat jaar had niets met het ECB-beleid te maken want de bank begon met haar werk in dat jaar. Kortom, al ruim twintig jaar lang faalt de ECB in haar primaire taak. In mijn optiek is de kans groot dat dat de komende jaren niet anders zal zijn.
Allerlei andere dingen
Dat is van belang omdat we in artikel 2 lezen dat de bank ook het algemene economische beleid in de EU moet ondersteunen maar ‘onverminderd het doel van prijsstabiliteit’. Ik lees dat als ‘eerst zorgen dat je aan je primaire taak voldoet en dan mag je ook andere dingen proberen te doen’. De ECB doet echter allerlei andere dingen, vaak zeer controversieel, terwijl de bank dus tot nu toe niet één jaar haar primaire doelstelling heeft vervuld.
‘Het ESCB handelt in overeenstemming met het beginsel van een open markteconomie met vrije mededinging, waarbij een doelmatige allocatie van middelen wordt bevorderd.’
Ik had al grote moeite te zien hoe kwantitatieve verruiming, het op grote schaal opkopen van staats- en bedrijfsobligaties, te rijmen is met ‘vrije mededinging’ en ‘doelmatige allocatie van middelen’ en dat geldt zeker voor het TPI-programma dat de bank onlangs heeft aangekondigd. TPI, wat voor Transmission Protection Instrument staat, heeft als doel toenemende renteverschillen tussen eurolanden de kop in te drukken.
Het nieuwe instrument wordt ingezet bij ‘ongerechtvaardigde, wanordelijke marktontwikkelingen die een ernstige bedreiging vormen voor de transmissie van het monetair beleid in het hele eurogebied.’ Niemand die weet of kán weten wat ‘ongerechtvaardigd’ is of wanneer de marktontwikkelingen ‘wanordelijk’ zijn. Als de Italiaanse rentes oplopen ten opzichte van de Duitse omdat de regering er valt of een zittende regering weigert de economie te hervormen, dan lijkt me dat alles behalve onrechtvaardig. Maar de ECB zal dan waarschijnlijk wel ingrijpen.
Dus de volgende keer als u een ECB-er hoort zeggen dat de bank ‘conform mandaat’ handelt, denk aan de bepalingen uit artikel 2 van de grondwet van de bank.
Forward guidance: onmogelijk
Tot slot: iets wat de bank afgeschaft heeft, is het verbale instrument forward guidance (beleid waarbij de centrale banken op voorhand vertellen wat ze van plan zijn). De ECB zei namelijk dat toekomstige mogelijke renteverhogingen af zullen hangen van de ontwikkelingen in de economie. Logisch, maar het betekent wel dat forward guidance per definitie niet meer mogelijk is. En dat is best van belang voor beleggers. Je kunt namelijk zeggen dat forward guidance voor enige zekerheid over het toekomstige beleid zorgde. Zonder forward guidance zal de onzekerheid over dat beleid en onvoorspelbaarheid groter zijn, dunkt me. Zeker omdat ook de Fed forward guidance van tafel heeft gehaald.
Edin Mujagić is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en auteur van het boek ‘Keerpunt 1971’. Hij schrijft iedere laatste vrijdag van de maand voor Investment Officer een ECB Watch over het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank.