De ECB kondigt aan de rente voor het eerst in elf jaar te gaan verhogen in een poging de aanhoudende inflatie het hoofd te bieden. Ook het opkopen van activa zal worden gestopt vanaf 1 juli aanstaande. Daarmee komt de langjarige periode van monetaire verruiming en negatief rentebeleid tot een einde tijdens een in Amsterdam gehouden bestuursvergadering.
Hoewel voedsel- en energieprijzen nog altijd de boventoon voeren in de Europese geldontwaarding erkent de ECB donderdag in de persconferentie bij monde van president Christine Lagarde (foto) dat ‘de inflatiedruk is toegenomen en breder wordt, waarbij de prijzen van veel goederen en diensten sterk zijn gestegen’.
Volgens de nieuwe projecties van de ECB zal de jaarlijkse inflatie dit jaar 6,8 procent bedragen voor de eurozone, maar daarna afnemen tot 3,5 procent in 2023 en 2,1 procent in 2024. Dat is aanzienlijk hoger dan de projecties van maart. Lagarde noemde de inflatievooruitzichten ‘onwenselijk hoog’ en schrijft dit voornamelijk toe aan de oorlog in Oekraïne.
25 basispunten
De ECB is bereid al haar huidige, en mits nodig, ook nieuwe instrumenten in te zetten om ervoor te zorgen dat de inflatie op middellange termijn stabiliseert op het streefcijfer van 2 procent. De basisrente zal daarom in juli, en waarschijnlijk ook in september, met 25 basispunten worden verhoogd, aldus het unanieme besluit van de raad van bestuur. Hoewel afhankelijk van de inkomende data, verwacht de ECB dat een geleidelijke maar gestage verdere verhoging van de rente passend zal zijn.
Elf jaar nadat ECB president Jean-Claude Trichet de rente twee keer met 25 basispunten verhoogde, treedt Christine Lagarde in zijn voetsporen. Daarmee haalt de centrale bank van de eurozone de basisrente voor het eerst sinds 2014 uit negatief territorium.
‘Als onze data aanhoudend tegenvallende cijfers blijven tonen, zal in september een grotere stap genomen moeten worden om de geldontwaarding een halt toe te roepen’, aldus Lagarde die weigerde een mogelijke volgende renteverhoging te kwantificeren.
Lagarde: ‘Het is een goede gewoonte om te beginnen met een stapsgewijze verhoging die aanzienlijk, maar niet buitensporig is. Het is een hele reis, en we kijken hoe de markten zullen reageren.’
Monetaire verruiming stopt
De ECB stopt tevens per 1 juli met het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties onder het Asset Purchasing Programme (APP). Met die beslissing komt na zeven jaar een einde aan de monetaire verruiming door de centrale bank. De Frankfurtse wind in de rug voor de aandelenmarkt zal daarmee vanaf volgende maand gaan liggen.
‘Vervallende waardepapieren die in het kader van de APP zijn aangekocht, zullen zolang als nodig worden herbelegd om ruime liquiditeitsvoorwaarden en een passende monetaire-beleidskoers te handhaven’, aldus Lagarde. ‘Voor het Pandemic Asset Purchase Programme (PEPP) geldt dat vervallende obligaties ten minste zullen worden herbelegd tot 2024.’
Wolfgang Bauer, obligatiespecialist bij vermogensbeheerder M&G stelt dat het besluit om het opkoopprogramma te beëindigen voor extra marktvolatiliteit zou kunnen zorgen. ‘Zonder netto aankopen hebben de markten geen vangnet. Dat kan in de toekomst tot perioden van verhoogde volatiliteit leiden.’
Bauer: ‘Gezien de inflatie denk ik echter dat de lat erg hoog ligt om terug te komen op de stopzetting van de aankoop van activa. Naar mijn mening zou er een ernstige verslechtering van de economische basisvoorwaarden en een abrupte marktcorrectie nodig zijn om de aankoop van activa weer op de agenda te zetten.’
Spreads
Vooral voor de periferie van de eurozone zal de oplopende rente lastiger te verteren zijn, omdat de schuldenlast zwaarder zal worden. De ECB zal een speciaal noodprogramma in werking stellen om de schuldmarkten van zwakkere landen zoals Italië en Griekenland te ontlasten in het geval dat beleggers hen de rug toekeren.
‘De ECB zal geen fragmentatie dulden die de transmissie van het monetaire beleid in de gehele eurozone kan belemmeren’, aldus president Lagarde tijdens de persconferentie.
Het renteverschil tussen Italiaanse en Duitse 10-jaars obligaties liep dit jaar al op 2,08 procent. Dat was vóór het ECB-besluit. Woensdagmiddag bereikte de spread een niveau van 215 basispunten, terwijl deze een jaar geleden nog rond de 1 procent schommelde. Sprekers tijdens een event van Amundi in Parijs maken zich over die spreads de nodige zorgen.
Het fragmentatierisico
President Lagarde herhaalde dat de ECB klaar staat om fragmentatierisico’s in de eurozone te voorkomen indien nodig, zonder daarbij in te gaan op de details van dergelijke instrumenten. De mondelinge toezeggingen en de herinvestering van de QE-aankopen blijven de voorkeursoptie van de ECB totdat aanhoudende spreads op obligatierendementen werkelijkheid worden.
Volgens Pietro Baffico, Europa-econoom bij vermogensbeheerder abrdn, blijft het risico voor beleggers dat de spreads op obligaties groter worden ondanks de aangekondigde “nieuwe instrumenten”.
Andrew Mulliner, hoofd global aggregate strategies bij Janus Henderson, zegt dat ‘het ontbreken van een duidelijke aanpak van fragmentatie, aanzienlijke risico’s voor de financiële stabiliteit met zich meebrengt als dit niet op geloofwaardige wijze wordt aangepakt’. De verrassend optimistische groeivooruitzichten lijken er volgens hem op te wijzen dat de donderdag gegeven richtsnoeren voor de rentetarieven wel eens té optimistisch zouden kunnen blijken te zijn naarmate we de tweede helft van het jaar ingaan.