De Europese Centrale Bank moet steeds verder afwijken van de verdeelsleutel om aan het bedrag te komen voor het obligatie-opkoopprogramma (QE). Tot nu toe ‘profiteren’ Frankrijk en Italië het meest van de beperkingen die de ECB zichzelf heeft opgelegd.
Van die landen is relatief het grootste bedrag door de centrale bank ingekocht. In de afgelopen maand werden er voor 2 procentpunt meer euro’s aan obligaties ingekocht dan op basis van de verdeelsleutel kon worden verwacht. Dat blijkt uit berekeningen van Pictet Asset Management.
Ook Nederland ‘profiteert’. Van ons land is voor circa 2 miljard euro meer aangekocht dan op basis van de verdeelsleutel zou kunnen worden verwacht. Portugal komt er het slechtst vanaf. Overigens mag de ECB van de verdeelsleutel afwijken, als dat nodig mocht zijn.
De oorzaak voor de afwijking van de verdeelsleutel zijn de beperkingen die de ECB zichzelf heeft opgelegd. De ECB koopt maandelijks voor 60 miljard euro aan voornamelijk staatsobligaties in het kader van het monetaire stimuleringsprogramma dat sinds maart 2015 is gestart.
Daarbij koopt de centrale bank staatsschuld op via de zogenaamde kapitaalsleutel van de bank. Dat is het aandeel dat elke nationale centrale bank heeft in het kapitaal van de ECB. Die kapitaalsleutel wordt elke vijf jaar opnieuw vastgesteld aan de hand van het nationaal inkomen per hoofd van de bevolking. DNB heeft op dit moment een aandeel van iets meer dan 4 procent in het kapitaal van de ECB.
‘Bij onder meer Nederland is al meer dan een kwart van de staatsschuld in handen van de ECB’
De belangrijkste beperking die de ECB zichzelf heeft opgelegd is het percentage dat de centrale bank maximaal in bezit wil hebben van de staatsschuld van een land. Dat is op dit moment 33 procent en voor september 2015 zelfs maar 25 procent. Dat percentage heeft de ECB zichzelf naar eigen zeggen opgelegd om prijsvorming en marktwerking niet in de weg te zitten. Ook wil de ECB niet de dominante crediteur zijn van de eurolanden.
En tegen die limiet loopt de ECB nu aan. Bij Portugal, Nederland, Ierland, Finland en Spanje is al meer dan een kwart van de staatsschuld in handen van de ECB. Bij Duitsland zit de centrale bank daar net tegenaan.
En dan is het nu ook nog een relatief rustige periode op de financiële markten. Het kan dus zo maar zijn dat de ECB volgende maand weer meer Italiaanse obligaties zal aankopen. Volgens Pictet hangt dat ook af van de liquiditeit op de markten.
Copyright: Het Financieele Dagblad, 9 augustus 2017.