Onder druk van de aanhoudend hoge inflatie in de eurozone zou de Europese Centrale Bank er donderdag voor kunnen kiezen om de reeds aangekondigde renteverhoging met 25 basispunten te verdubbelen. De financiële markten zetten zich steeds meer schrap voor zo’n grote verhoging, onder meer vanwege de recente zwakte van de euro ten opzichte van de dollar.
De euro sprong gisteren in de handel weer boven de 1,02 dollar te midden van de geluiden in de markt over zo’n groter dan verwachte renteverhoging. De inflatie in de eurozone, zoals gemeten door de consumentenprijsindex van Eurostat, kwam uit op 8,6 procent in juni, tegen 8,1 procent in mei.
De ECB zal donderdag voor het eerst sinds 2011 de rente verhogen in een poging om de stijgende prijzen in de eurozone te beteugelen en de inflatie weer onder controle te krijgen op een moment dat Europa een recessie tegemoet gaat, de politieke onrust in Italië toeneemt en Rusland kan besluiten om de kleppen van zijn gasexportpijpleiding naar Duitsland gesloten te houden.
In haar geruchtmakende toespraak op het ECB-forum van 28 juni in Sintra, Portugal, heeft ECB-voorzitter Christine Lagarde duidelijk aangegeven dat de ECB haar drie belangrijkste rentetarieven op 21 juli met 25 basispunten zal verhogen en dat een verdere verhoging - mogelijk met 50 basispunten - mogelijk is tijdens de vergadering in september.
Inflatie onverminderd hoog sinds Sintra
Sinds de toespraak van Lagarde in Sintra hebben ECB-functionarissen zich niet meer in het openbaar uitgelaten. In deze drie weken is uit nieuwe inflatiegegevens gebleken dat de kosten van levensonderhoud in de eurozone zijn blijven stijgen. De inflatie in de eurozone ligt nu al bijna een jaar boven de inflatiedoelstelling van de ECB van 2 procent. De ECB zou ook toegang hebben tot belangrijke PMI-data over de eurozone, die vrijdag openbaar worden gemaakt.
Sinds haar toespraak in Sintra hebben verschillende investeringsbanken, waaronder ABN Amro en Nomura, geconcludeerd dat er een recessie dreigt, mede gezien het feit dat de Duitse verwerkende industrie met productieproblemen zal worden geconfronteerd wanneer Rusland vrijdag de gasexport niet zal hervatten wanneer het onderhoud aan de Nordstream 1 pijpleiding is voltooid.
Een economische vertraging in de eurozone kan het voor de ECB moeilijker maken om haar geplande traject voor renteverhogingen later dit jaar voort te zetten. Maar tot nu toe put de ECB moed uit de hoge werkgelegenheidsniveaus en de aanhoudende economische groei.
UBS ziet ruimte voor 50 bp verrassing
Salomon Fiedler, econoom bij Berenberg, zei dat de “expliciete bevestiging” van Lagarde in Sintra het volgens hem onwaarschijnlijk maakt dat de ECB donderdag de rente met een forsere 50 basispunten zal verhogen. Lionel Oster, portefeuillebeheerder vastrentende waarden bij UBS, ziet echter wel ruimte voor een dergelijke verrassing, onder meer vanwege de zwakke positie van de euro ten opzichte van de dollar.
‘Een sterke eerste renteverhoging zou de euro helpen sterker te worden, net zoals de Zwitserse frank dat deed nadat de Zwitserse nationale bank eerder dit jaar onverwacht de rente met 50 basispunten verhoogde’, zei Oster in een toelichting aan klanten.
De ECB zal donderdag ook meer informatie geven over haar “speciale instrument” om de convergentie van spreads tussen staatsobligaties in de eurozone aan te pakken. De politieke onrust van de afgelopen dagen, waarbij premier Mario Draghi om zijn aftreden heeft gevraagd, heeft opnieuw geleid tot een piek in de spread tussen Duitse bunds en Italiaanse BTP’s. Tegen lunchtijd dinsdag werd die spread verhandeld op 210 basispunten, hoger dan het dieptepunt van vorige week (194) en lager dan de piek van vorige maand (237).
Volgens UBS geeft de invoering van een dergelijk “spread management instrument”, dat officieel “Transmission Protection Mechanism” of TPM heet, gewicht aan de argumenten van de haviken bij de ECB. ‘Dit instrument staat nog in de kinderschoenen, maar kan voor de meer havikachtige kant van het ECB-bestuur een manier zijn om een initiële verhoging met 50 basispunten te bedingen in ruil voor de invoering van een instrument dat de steun voor sommige activa/markten scheef trekt ten opzichte van andere.’
Politieke steun voor grotere verhoging
Een derde reden waarom de ECB zou kunnen kiezen voor een verrassende verhoging met 50 basispunten is de verwachte steun vanuit de politiek. ‘Politici staan onder druk om de inflatie aan te pakken’, aldus Oster. ‘In sommige landen zijn maatregelen genomen om de energieprijzen aan banden te leggen, maar deze maatregelen zijn tijdelijk van aard. Een sterk signaal van de ECB zou waarschijnlijk welkom zijn in de meeste Europese hoofdsteden.’
Tot dusver hebben de financiële markten een verhoging met 50 basispunten ingeprijsd, maar alleen voor september. Peter Goves, analist vastrentende waarden bij MFS, zei dat zelfs een verhoging met 25 basispunten op donderdag een grote stap zou zijn. ‘Vooral in deze volatiele markt is de verwachting dat de centrale bank bij haar plan zal blijven’, zei hij. ‘De slecht getimede politieke crisis in Italië kan er echter voor zorgen dat de spreads breed blijven - TPM of niet.’
Het Duitse financiële dagblad Die Welt nam het deze week op tegen het ECB-beleid en het TPM-instrument. Volgens het dagblad riskeert de centrale bank haar status als verdediger van prijsstabiliteit in de eurozone te verliezen door renteverhogingen uit te stellen uit angst de Italiaanse economie, die gebukt gaat onder schulden, te schaden. ‘De ECB zou zo eindelijk Europa’s bad bank voor alle junk papier worden’, schreef het. ‘Nu wordt de euro de lire, en de ECB wordt eindelijk een slechte bank.’