'Efficiënte Markt Hypothese blijkt nu heel feilbaar'

De jongste clash tussen particuliere en professionele beleggers om aandelen als GameStop en AMC Entertainment is een prachtig voorbeeld van het feit dat het leerstuk van de financiële markten, de Efficiënte Markt Hypothese, te kort schiet. ‘Je moet namelijk altijd rekening houden met nieuwe krachten in het marktgedrag.’

Dat stelt Valentijn van Nieuwenhuijzen, chief investment officer en bestuurslid van NN Investment Partners (NN IP), in een gesprek in het kader van de podcast-serie “Masters in Finance”. 

Hij verwijst naar het feit dat massa’s particuliere beleggers, aangemoedigd door het platform Reddit, bepaalde aandelen kopen en fors hoger zetten, terwijl die bedrijven juist doelwit zijn van hedgefondsen die shortposities hebben ingenomen vanwege slechte bedrijfsprestaties. Die hedgefondsmanagers vinden namelijk dat die bedrijven, op basis van hun financiële cijfers, te hoog geprijsd zijn.

Dit voorbeeld, vertelt Van Nieuwenhuijzen, laat zien dat je bij complexe systemen, zoals bij voorbeeld de financiële markten, gebruik moet maken van andere inzichten, zoals van behavorial finance en psychologie. 

Weliswaar stelt de Efficiënte Markt Hypothese, dat toch min of meer de doctrine van de beleggingswereld is, dat de markt zo transparant is dat alle informatie in aandelen verwerkt is en dat je als belegger de markt eigenlijk niet kan verslaan, behalve dan door een stevige portie geluk. 

Maar, zo oordeelt Van Nieuwenhuijzen, de recente aanvaring tussen Wall Street en Main Street, laat zien dat bij een grote crisis er altijd weer nieuwe krachten kunnen opstaan en dat er een nieuwe dynamiek ontstaat waar geen rekening mee werd gehouden. In dat kader bepleit Andrew Lo, een professor aan de MIT, in zijn boek “Adaptive Markets” dat je het beste een actieve strategie kan aanhouden die zich per definitie weet aan te passen aan veranderende markten. 

Hedgefondsen, een uistervende diersoort?

Van Nieuwenhuijzen sluit niet uit dat de opstand van de beleggers van Reddit hedgefondsen ertoe dwingt te stoppen met de lucratieve, maar zeer risicovolle strategie van shortselling. ‘Het kan zijn dat hedgefondsen nu een diersoort zijn die uitsterven, omdat een nieuw fenomeen in de markt opkomt waar ze niet op voorbereid zijn.’

Op de vraag of toezichthouders wel adequaat reageren op marktvolatiliteit als gevolg van het gedrag van partijen als hedgefondsmanagers of het platform Reddit, antwoordt hij dat de regels van het spel natuurlijk worden bepaald door de toezichthouders. ‘Zo koopt de ECB een groot deel van de obligatiemarkt op. Dat gedrag beïnvloed natuurlijk ook markten en de mate waarin ze zich “efficiënt” ontwikkelen”.

Van Nieuwenhuijzen maakt zijn punt om erop te wijzen dat ook beleidsmakers en toezichthouders onderdeel zijn van het ecosysteem van financiële markten en het hun ook niet altijd lukt om rationeel en onderling consistent zijn. 

De mens is overwegend irrationeel

Het boek is een van de drie boeken die Valentijn van Nieuwenhuijzen op uitnodiging van Fondsnieuws-hoofdredacteur Cees van Lotringen bespreekt om daarmee de actuele markten te duiden. De andere twee boeken die in het gesprek aan de orde komen, zijn “Thinking fast and slow” van Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman, en “Doughnut Economics” van Kay Haworth. 

In het gesprek daarover passeren onderwerpen als Kahneman’s stelling dat de psyche van de mens werkt met twee systemen. De een werkt snel, de ander traag; de ene vertrouwt op het onderbewuste en routineuze, de andere draait om het cognitieve. Essentieel is volgens Kahneman dat de mens overwegend een irrationeel wezen is. 

NN IP  zet sinds 2017 steeds meer middelen in om de bias en het sentiment van markten en van hun eigen beleggers beter te kunnen begrijpen en te duiden, zodat men tot betere, meer overwogen beleggingsbesluiten kan komen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van alternatieve data, van kunstmatige intelligentie en van technieken uit de gedragswetenschap die toenemende mate in andere industrieën wordt ingezet. 

Van Nieuwenhuijzen stelt dat dergelijke middelen hoognodig zijn, nu de wereld zo snel verandert - onder meer door klimaatverandering -, waardoor een hoge mate van flexibiliteit in denken van de professionals en van de beleggingsteams wordt gevraagd. 

Eerdere podcasts in de serie “Masters in Finance”: 

• Harold Knebel (IBS Capital Allies), Eran Habets (ABN Amro), Karin van Baardwijk (Robeco), Willemijn Verdegaal (Ortec Finance), Katja Kok (Van Lanschot Kempen), Pim Mol (Foundation Rabobank) en Frank ‘t Hart (Hart Advocaten).