Terwijl Amerikaanse kapitaalmarkten maar blijven floreren, staat de Europese Unie met betrekking tot haar kapitaalmarkten op een kruispunt. Er zijn kansen om groei en banen te creëren en tegelijkertijd kleine beleggers en pensioenspaarders beter te faciliteren in het voldoen aan hun financiële behoeften. Kan Europa die kansen ook grijpen?
Josina Kamerling, hoofd van Regulatory Outreach bij het CFA Institute in Brussel, bekijkt het huidige landschap van de Europese kapitaalmarkten kritisch. Want ze zijn in het bredere economische perspectief gezien inefficiënt. Het Europese kader voor openbare markten en kapitaalmarkten ‘staat niet echt ten dienste van de economie’, aldus Kamerling in een interview met Investment Officer. Terwijl het belang van die markten voor zowel institutionele als particuliere beleggers nauwelijks te overschatten is.
Het bewijs is duidelijk. In een opvallende illustratie van de divergentie tussen de Europese en Amerikaanse aandelenmarkten, identificeerde het aandelenstrategie-team van JPMorgan in februari de contrasterende prestaties. Naarmate het rapportageseizoen voor de vierdekwartaalresultaten vorderde, had 60 procent van de Amerikaanse bedrijven de winst bekendgemaakt. Dit niveau van transparantie staat in schril contrast met Europa, waar op 9 februari slechts 33 procent van de bedrijven hun winst over het vierde kwartaal bekend had gemaakt. Volgens JPMorgan kent de Amerikaanse markt een winstgroei van ongeveer 5 procent jaar-op-jaar. Europa bevindt zich aan de andere kant van het spectrum, met een winstgroei van minus 8 procent op jaarbasis.
Uit onderzoek van LXV Research blijkt ook, dat Europese aandelen in de tien jaar sinds de wereldwijde financiële crisis duidelijk minder goed hebben gepresteerd dan Amerikaanse aandelen. Van 29 oktober 2011 tot 20 november 2018 boekte de MSCI Europe Index een totaalrendement van 35,8 procent in US-dollartermen, terwijl het rendement van de S&P 500 in dezelfde periode maar liefst 102,8 procent was. Deze periode markeerde een langdurige bullmarkt voor Amerikaanse beleggers, terwijl hun Europese tegenhangers te maken kregen met frustratie over de relatieve stagnatie van hun beleggingen, concludeerde LXV.
Fragmentatie en bestuurlijke problemen
‘De winst per aandeel in de VS is verviervoudigd ten opzichte van 10 tot 15 jaar geleden. En wij zijn nog lang niet zo ver’, zegt Kamerling. ‘Het is erg moeilijk om een beursnotering te krijgen. Er is fragmentatie. Er zijn bestuurlijke problemen. Er is een groot verschil tussen de grote bedrijven die van de beurs verdwijnen en naar elders gaan. Innovatieve groeibedrijven willen niet naar de beurs in Europa omdat het te omslachtig is. Er is veel voorbereidend werk, de kosten zijn hoog en ze weten niet eens zeker of ze de juiste investeerders kunnen krijgen. Laat staan de kleine beleggers.’
Sommige nationale markten hebben initiatieven genomen die door de EU mogelijk zijn gemaakt, zoals de nieuwe wetten voor collectief verhaal voor aandeelhouders die in Nederland zijn aangenomen. Hoewel er een nieuwe EU-richtlijn van kracht is , ontbreekt het nog steeds aan een gelijk speelveld voor beleggers.
‘Aandeelhouders in Nederland zijn erg actief, maar in België is dat anders’, stelt Kamerling. ‘Neem Wirecard. Er is geen collectief verhaal in Duitsland. Nogmaals, er is een drempel om in onze eigen markten te investeren, terwijl het zo makkelijk is om in de VS te beleggen.’
Ander bewustzijn nodig
Een andere bouwsteen voor een goed functionerende kapitaalmarkt in Europa is het ontwikkelen van een nieuw soort bewustzijn, dat de verschillende behoeften van alle belanghebbenden erkent. Dus zowel die van particuliere spaarders, de belangen van internationale beurzen en de behoeften van groeiende bedrijven. ‘Je kunt geen openbare markt hebben die op zichzelf draait, met allerlei beschermende regels, en intussen niet echt kijken naar de behoeften van bedrijven of beleggers die zich op die markt begeven. Dat is, denk ik, de kern van onze gedachten over deze kwestie.’
Het CFA Institute heeft samen met de in Brussel gevestigde beleggerslobbygroep Better Finance een dringende oproep gedaan aan regeringen en beleidsmakers om het Europese raamwerk voor kapitaalmarkten grondig ter herzien. Deze keer zouden de discussies over een kapitaalmarktenunie verder moeten gaan dan de Europese Commissie in Brussel, in het bijzonder de invloedrijke DG Financial Stability, Financial Services en Capital Markets Union (DG Fisma). ‘Het gaat eigenlijk veel meer om het creëren van een kapitaalmarkt die Europese beleggers en Europese bedrijven in Europa houdt. Dan moet je de interne markt en de echte economieën verbinden met de kapitaalmarktunie’, aldus Kamerling.
Het is niet gemakkelijk om dat verband te leggen, erkent ze, ook gezien de grote versnippering tussen de verschillende onderdelen van de beleidsvormingsfabriek. ‘Dit is echt een moeilijke oefening. We hebben te maken met nationale economieën. We hebben te maken met versnippering op een manier die ervoor zorgt dat ontwikkelingen op nationaal niveau plaatsvinden. Je hebt de ministeries van Financiën die samenwerken met Fisma, je hebt het ministerie van Economische Zaken dat samenwerkt met het DG Economic and Financial Affairs (Ecfin), of gedeeltelijk met andere DG’s. De ministeries van Justitie werken samen op het gebied van corporate governance. Dus fragmentatie is overal, en het leidt niet tot een gerichte aanpak.”
Op zoek naar de sweet spots
Dat is iets wat het CFA Institute en Better Finance hopen aan te pakken met hun paper over de herziening van de EU-noteringsregels, een onderwerp waarover ook in het Europese Parlement wordt gestemd in de week van 22 april. ‘Er zijn sweet spots tussen de institutionele beleggers, de particuliere beleggers en de financiële professionals’, zegt Kamerling.
Net als bij de bankenunie, toen de bankensector na de Grote Financiële Crisis onder druk werd gezet om te integreren en zich te onderwerpen aan toezicht op Europees niveau, staan EU-politici en beleidsmakers in Brussel nu op het punt om te bepalen of ze bereid zijn om zich opnieuw in te zetten voor een echt geïntegreerde kapitaalmarktenunie.
Eerdere plannen voor zo’n unie zijn jammerlijk mislukt. Toch hebben de ministers van Financiën van de Eurogroep vorige maand besloten een nieuwe poging te wagen om een dergelijke unie nieuw leven in te blazen. Een belangrijke stap in dit traject is de presentatie van het Letta-rapport op 17 april. De voormalige Italiaanse premier Enrico Letta is gevraagd een rapport op te stellen over de toekomst van de interne markt van de EU.
Kamerling zegt te hopen dat de discussie op Europees niveau over efficiënte kapitaalmarkten zal verschuiven naar het cultiveren van een meer inclusieve, efficiënte en aantrekkelijke marktstructuur die ondernemers en investeerders kan behouden.