Zijn defensiebeleggingen verenigbaar met de principes van duurzaam beleggen? Op een conferentie in Brussel varieerde het antwoord van ‘misschien’ tot een stellig ‘nee’.
De organisatie achter het Belgische duurzaamheidslabel Towards Sustainability organiseerde woensdag een debat over een van dé hete hangijzers in de fondsenindustrie: zijn defensiebeleggingen verenigbaar met de ESG-duurzaamheidscriteria (ecologie, sociaal, governance)?
De Europese Commissie heeft, als reactie op de Russische inval in Oekraïne, van defensie-investeringen een van haar topprioriteiten gemaakt, zeker nu het NAVO-verbond met de VS onder druk is komen te staan in het tijdperk Trump II. Maar de Europese overheden zitten krap bij kas en dus hoopt de Commissie dat ook private beleggers mee in het defensieverhaal gaan stappen.
Kan die extra financiering opgehaald worden via duurzame fondsen? Volgens Pablo Fernandez-Cras, een beleidsmedewerker bij de Europese Commissie, sluit de Europese regelgeving rond ESG geen enkele sector per definitie uit, en dus ook niet de defensiesector. Hij stipte aan dat sommige Europese teksten argumenteren dat defensie-investeringen de vrede bevorderen en daardoor ook sociale duurzaamheid, wat de deur kan openen voor de opname van defensie-aandelen in ESG-fondsen.
Do no signicant harm
Maar Wim Van Hyfte, hoofd ESG-beleggingen bij Candriam, ziet dat anders. Voor hem is er om principiële redenen geen plaats voor defensie-aandelen in ESG-fondsen. ‘Duurzame beleggingen hebben kernprincipes. Een van de belangrijkste in het Europese raamwerk is “Do no significant harm” (DNSH). Het lijkt me moeilijk dat defensiebedrijven daaraan kunnen voldoen.”
Zijn tweede tegenargument is het gebrek aan transparantie in de defensiesector, wat evenzeer indruist tegen de filosofie van duurzame beleggingen. ‘De defensiesector is berucht om zijn ondoorzichtigheid. Bijvoorbeeld over welke partij de uiteindelijke eindklant van de wapens is, of qua governance.’
Ook Jürgen Verschaeve, de chief investment officer van KBC Asset Management, ziet dat als een groot struikelblok.
‘De defensiesector zal nooit zo transparant zijn als een andere sector door zijn natuur’, zei Jan Pie van de ASD, de koepel van Europese defensiebedrijven, daarover op het debat. Het spreekt bijvoorbeeld vanzelf dat overheden sommige militaire technologie geheim willen houden.
Maar de ASD zegt open te staan voor een dialoog om defensiebedrijven die dat willen, compatibel te maken voor een instap van ESG-fondsen. ‘Onze vraag is: geef ons de criteria waaraan we moeten voldoen.’
Waar de defensiekoepel vooral komaf van wil maken, is dat de hele sector volledig uitgesloten wordt en in een adem genoemd wordt met geweerde sectoren als de tabaks- en alcoholproducenten of de gokindustrie.
Sommigen pleiten ervoor om, gezien de unieke rol die ze in de maatschappij speelt, van defensie een aparte beleggingscategorie te maken. Maar voor Van Hyfte is zo’n uitzonderlijk statuut moeilijk verenigbaar met de ESG-filosofie. ‘We kunnen niet werken met dubbele standaarden. Als ESG-fondsbeheerders moeten we precies dezelfde eisen voor defensie als voor pakweg energie of consumentengoederen kunnen opleggen.’
‘Zitten er wapens in?’
Marnix Arickx, de CEO België van BNP Paribas AM, zegt niet bij voorbaat alle defensiebedrijven uit te sluiten uit duurzame fondsen. Maar de stap van ‘theoretische mogelijkheid’ naar een daadwerkelijke investering is niet vanzelfsprekend.
‘We hebben als bank het engagement gemaakt om de Europese defensiesector te financieren. En ja, defensie heeft een sociale rol. Maar vooraleer een defensiebedrijf opgenomen kan worden in een van onze ESG-fondsen, zal het aan de 35 ESG-criteria moeten voldoen die we opleggen. Defensie is op dat vlak een moeilijke sector, net zoals mijnbouw of de diamantsector dat is.’
Los van de grote ethische principes en de finesses van de Europese duurzaamheidsregels, bekijkt het Verschaeve (KBC) het ook puur praktisch.
‘Het gros van onze retailklanten die duurzaam willen beleggen is niet vertrouwd met de Europese regelgeving. Ik krijg van hen doorgaans gewoon twee vragen: “Zit er olie in?” en “Zitten er wapens in?”. Anders gesteld: uitsluitingen zijn een shortcut naar een heldere boodschap.’
Volgens Arickx gebruiken zelfs sommige institutionele klanten, zoals pensioenfondsen, zulke eenvoudige vuistregels.
Een mogelijke uitweg
Om de overheden te helpen bij de financiering van de Europese defensiesector, ziet Verschaeve meer heil in de uitgifte van staatsobligaties, eerder dan het ophalen van privaat kapitaal via (duurzame) fondsen.
Sommige Europese beleidsmakers pleitten eerder al voor staatsobligaties waarvan de opbrengst exclusief gebruikt zou worden voor defensie-investeringen. Een groot voordeel daarbij is dat de overheid dan de enige verantwoordelijke blijft voor die defensie-investeringen en die gevoelige beslissingen niet overlaat aan private aandeelhouders.