Fondsen van eigen bodem scoren zeer divers op ESG

De belangrijkste beleggingsfondsen van eigen bodem scoren zeer uiteenlopend als het op duurzaamheid aan komt, terwijl op fondshuisniveau maar enkele Nederlandse spelers het gemiddelde overtuigend weten te ontstijgen.

Dat blijkt uit een inventarisatie door Fondsnieuws en Morningstar naar aanleiding van een nieuwe rating die de fondsenvergelijker onlangs aan ruim 20.000 beleggingsfondsen en ETF’s wereldwijd heeft toegekend.

Hoewel de vermogensbeheersector het initiatief van Morningstar an sich toejuicht, klinkt er ook kritiek. Zo zou bij de totstandkoming van de rating bijvoorbeeld (te) weinig rekening worden gehouden met beleggingen in vervuilende sectoren.

Rolinco

Een van de fondsen die daar de ‘dupe’ van is geworden is Rolinco. Dit vlaggenschipfonds van Robeco krijgt slechts één wereldbolletje, de laagste score (het maximum is vijf). Dat is opmerkelijk omdat het op groeiaandelen gerichte fonds de integratie van zogenoemde ESG-factoren expliciet in haar beleggingsbeleid heeft opgenomen.

‘Als belegger verwacht je dan in elk geval niet dat zo’n fonds onder het gemiddelde scoort’, zegt Morningstar-analist Ronald van Genderen.

In een reactie plaatst het Rotterdamse fondshuis de nodige kanttekeningen bij de score voor Rolinco. Zo wijst het op de best-in-class benadering die Morningstar hanteert die in het voordeel is van de namen die goed scoren ten opzichte van het gemiddelde in een bepaalde sector.

‘In het algemeen betekent dit dat large caps goed scoren, omdat de ESG-rapportage vaak beter gedaan door grotere en oudere bedrijven ten opzichte van kleinere en jongere bedrijven. Rolinco belegt in een groot aantal kleinere ondernemingen. 

Japan

Ook belegt Rolinco een aanzienlijk deel in bedrijven uit Japan en opkomende markten die bijna allemaal laag scoren op duurzaamheid, volgens het fondshuis waarschijnlijk door een gebrek aan beschikbare gegevens. De actieve dialoog die Robeco voert met een groot aantal van deze bedrijven speelt tegen de zin van het fondshuis geen rol in de rating.

En tot slot wijst Robeco erop dat de Morningstar-rating geen rekening houdt met de top-down visie van het fondshuis op duurzaamheid. ‘Als Robeco bijvoorbeeld uitstapt uit vervuilende bedrijven in de energie-, chemie-, staal- en automobielsector en bedrijven die elektrische energie opwekken uit alternatieve energiebronnen bevoordeelt, dan beschouwen we dit op de lange termijn als het meest duurzaam.

Rolinco richt zich top-down op ESG. Dus neemt het fonds bijvoorbeeld geen posities in grote fossiele brandstofproducenten, zoals Europese oliebedrijven, maar wel in smallcaps in de zonne- en windenergiesector. Dit wordt door Morningstar echter niet beloond, integendeel.’

‘Geen woorden maar daden’

De nu gepresenteerde gegevens zijn volgens Morningstar een eerste stap die de transparantie over het duurzaamheidsbeleid vergroot. ‘Het gaat er dus niet langer om wat een fonds of ETF belooft te doen op het gebied van duurzaamheid, maar we beoordelen fondsen op waar ze daadwerkelijk in beleggen’, zegt Steven Smit, ceo Benelux van Morningstar, en geestelijk vader van de nieuwe duurzaamheidsscore. 

Hij stelt dat fondsen die in de ‘voorlopers qua duurzaamheid binnen een bepaalde sector’ beleggen daarvoor worden beloond. ‘Uitsluiting van een sector door een fonds leidt niet tot een lagere score, integendeel: in mijnbouw, fossiele brandstoffen en financiële dienstverlening vinden we meer bedrijven die in opspraak geraakt zijn en daarom een aftrek krijgen. Fondsen die uitsluitingen hanteren doen het ook niet slechter, zie ASN en Triodos die een stringent uitsluitingsbeleid voeren.’

Morningstar maakt voor haar rating gebruik van data van Sustainalytics, een bureau dat individuele bedrijven beoordeeld op duurzaamheidscriteria. Als bedrijven zich schuldig hebben gemaakt aan fraude, omkoping, corruptie en dergelijke, dan worden daarvoor strafpunten in mindering gebracht.   

Smit zegt dat een aparte kwalitatieve indicatie over de mate waarin een fonds de actieve dialoog met bedrijven aan gaat - ook wel bekend als engagement - in de toekomst zeker tot de mogelijkheden behoort.

Controversiële wapens

Daarnaast maakt Morningstar het in de toekomst mogelijk beleggingsfondsen te filteren op hun exposure naar bepaalde bedrijfstakken. Belegt een fonds bijvoorbeeld in producenten van controversiële wapens, dan hoeft dan niet negatief uit te pakken voor de duurzaamheidsscore, ook al is het in Nederland verboden in dergelijke bedrijven te beleggen.

‘Hoe men denkt over beleggen in controversiële wapens, tabak, alcohol of kernenergie, is cultureel bepaald. Door de mogelijkheid in te bouwen om bepaalde bedrijfstakken door beleggers zelf uit te sluiten, denken we de kritiek hierop te counteren’, aldus Smit.

De ‘Morningstar Sustainability Rating’ moet volgens Smit zeker niet het enige criterium zijn bij de keuze voor een fonds. Wel kan het leiden tot een verschuiving in het door fondsen beheerde vermogen. ‘De fondsen met een duurzaamheidsrating hebben wereldwijd in totaal 13 biljoen dollar onder beheer. Al wordt maar 1 procent herplaatst, dan heb je het toch over 130 miljard.’

Of het Rolinco-fonds uitstroom gaat zien als gevolg van de rating, valt nog te bezien. 

Aandelenfondsen in dezelfde categorie met een hoge rating hoeven zich daar geen zorgen over te maken. Zoals het ASN Duurzaam Aandelenfonds dat volgens AF Advisors een van de beste in zijn categorie is. Dit wereldwijde aandelenfonds krijgt van Morningstar de hoogste score van vijf wereldbollen. Datzelfde geldt voor het Triodos Sustainable Equity Fund.

Het NN Duurzaam Aandelen Fonds scoort boven gemiddeld met vier globes. Volgens analist Van Genderen is dit gezien het iets minder strikte duurzaamheidsmandaat in lijn met de verwachting.

Obam

Het NN Global Opportunities Fund onder leiding van Huub van de Riet en Alex van der Laan - voor de eind vorig jaar vertrokken Dirk-Jan Verzuu naar PGGM wordt nog een opvolger gezocht - komt niet verder dan twee globes, net als BNP Paribas Obam.

Het Robeco-fonds onder leiding van Mark Glazener scoort dan weer ‘gemiddeld’ met drie globes.

Hieronder een overzicht van de fondsen die in Nederlandse aandelen beleggen. Omdat alle fondsen binnen dezelfde categorie vallen, geldt over het algemeen dat exposure naar small- en midcaps de rating drukt.

De rating op fondshuisniveau laat ook grote verschillen zien. ASN gaat hierbij duidelijk aan kop, maar ook de uitgesproken duurzaam beleggende fondshuizen als Triodos en RobecoSAM scoren hoog, terwijl Optimix de rijen sluit.

Meer achtergronden op Fondsnieuws:

• Morningstar: ASN komt hoogst op duurzame meetlat
• Morningstar lanceert veelbesproken ESG-rating
• Ook MSCI voorziet fondsen van ESG-rating