Jonge telgen van Neerlands’ rijkste families staan tegenover hun ouders bij de vergroening van de beleggingen. Ze willen de impact van het familiekapitaal vergroten, terwijl ouderen vrezen voor rendementsverlies.
Bij Providence Capital kwam het onderwerp een dag geleden nog ter sprake, vertelt directeur family office Maartje van Casteren. Pap en mam, hoe hebben jullie dat nou geregeld met duurzaamheid, klonk het. Ook vroeg de jonge generatie of de familie niet naar een duurzaam indexfonds moest kijken. Van Casteren: ‘Ouders omarmen het feit dat hun kinderen oog krijgen voor duurzaamheid en impactbeleggen, maar willen hun kinderen behoeden voor fouten.’
Er is geen familie onder de tachtig aangesloten klanten bij het kantoor uit Bussum, waar het géén onderwerp van gesprek is, zeggen Maartje van Casteren en Ivo Jenniskens, die partner is en mede-verantwoordelijk is voor portefeuillebeheer en de selectie van (index)beleggingsfondsen. Ook Hans Wilton, die met zijn Wilton Family Office dertig families adviseert, hoort het onderwerp verduurzaming telkens weer voorbij komen. En net als Van Casteren, signaleert hij een discrepantie tussen het prioriteitenlijstje van jong en oud. ‘Bij oudere generaties staat het onderwerp niet of minder op de agenda, bij jongere generaties staat het onderwerp big time op de agenda.’
Ook Ronald Heijn van de Business Universiteit Nyenrode herkent het discussie-onderwerp. Hij heeft veel contact met vermogende families omdat de universiteit speciale leerprogramma’s aanbiedt voor deze doelgroep. ‘Dat voelen we, en dat zien we’, zegt hij erover.
Waar het volgens hem schuurt is dat oudere generaties vrezen voor hun rendement als ze bijvoorbeeld hun oude vertrouwde stukken Koninklijke Olie mét dividend inleveren voor aandelen van startups in renewables. ‘99 procent van de startups valt om. Families willen zo’n risico niet aangaan over de rug van hun familievermogen dat vaak al generaties lang bestaat.’ Wilton: ‘Meestal is het beleggingsdoel van een familie ‘behoud van vermogen’, het beschermen tegen inflatie en belasting.’
Behalve bij hun toekomstige rendement, zetten oudere generaties hun vraagtekens bij het waarheidsgehalte van het label ‘duurzaamheid’ of ‘impact’. Wilton: ‘Ik word er zelf ook nog weleens kriegel van, een bank of fondshuis die roept in alle asset classes ESG-verantwoord te beleggen. Iedereen haast zich te zeggen hoe groen ze zijn, waarschijnlijk omdat de financiële industrie nog altijd de wonden likt van de crisis.’
De sceptische houding van oudere generaties is soms terecht: er is veel greenwashing. Ze vinden het niet waard om daar leergeld voor te betalen, ten koste van hun familievermogen. Dat wil niet zeggen dat oudere generaties tégen verduurzaming zijn. Het onderwerp meenemen in iedere beleggingsbeslissing is voor sommige families wat te vroeg.
Impactbeleggen
Toch neemt intussen het aantal families dat besluit wél een volgende stap te zetten, toe, merken Wilton en Providence. Vervolgens is het zaak om duidelijk te krijgen wat de families verstaan onder verduurzaming. Gaat het alleen om uitsluiting of willen ze daadwerkelijk impactbeleggen? In dat eerste geval hoeft er vaak niet eens zoveel te gebeuren. Providence selecteert voor vermogensbeheerklanten standaard op een lagere carbonfootprint en een hogere ESG-score, via uitsluitingen en positieve screening.
Impactbeleggen is ingewikkelder. Jenniskens: ‘Een van de theorieën luidt dat impactbeleggen niet kan in een liquide markt. Als je een aandeel koopt dat in de basis impact heeft, koop je dat namelijk van iemand anders. Wat is je impact dan? Doorredenerend, zou je dan alleen impact kunnen hebben via bijvoorbeeld private equity en private debt, waar gespreid implementeren én impact meten lastig is. Iedereen meet anders, er zijn geen standaarden voor. Een hele groep struikelt daarover en doet daarom niks.’
Neemt een familie een volgende stap, dan ontstaat wederom een worsteling. Want waar wil je dan impact hebben? Is onderwijs voor kansarme kinderen in Afrika belangrijker, of ga je voor de uitroeiing van polio? Jenniskens: ‘Veel families proberen dit voor zichzelf helder te krijgen, voordat ze hun geld inzetten. Sommige families nemen zelfs gespecialiseerde mensen aan buiten het family office, om hen te helpen op dit punt.’
Ongeveer de helft van de klanten van Providence doet of wil iets doen met impactbeleggen, een van de redenen dat de vermogensbeheerder onlangs een boek over impactbeleggen heeft gepubliceerd. Ook bij het kantoor van Wilton is een deel van de klanten hier mee bezig. Het gaat dan om families die fundamenteel geloven dat ze iets terug moeten doen. Wilton haalt het boek de Donuteconomie aan, wat hem ervan doordrongen heeft dat verduurzaming niet gaat gebeuren door overheden. ‘Verduurzaming gaat gebeuren door kapitalisme. Bedrijven die creating shared value implementeren, dat zijn de winnaars van morgen.’
De implementatie van verduurzaming, begint bij zijn klanten vaak bij de vastgoedportefeuille. ‘Verkoop je oude vastgoed. A, omdat dit het mooiste moment van de afgelopen 50 jaar is, beter wordt het niet. B, als banken aan de financieringskant straks eisen gaan stellen aan energielabels, kun je er natuurlijk vergif op innemen dat je een discount moet incasseren als je niet in orde bent.’
Dat brengt Wilton terug bij het onderwerp risico, waar oudere generaties soms zo voor vrezen als het gaat om verduurzaming. In de visie van Wilton zorgt verduurzaming van een portefeuille namelijk niet voor risicovermeerdering, maar -vermindering. ‘Verduurzaming wordt de risicobeheersings-tool van de toekomst.’
Family offices in Nederland
Het vermogen binnen families en de hoeveelheid family offices groeit gestaag. In 2018 klom de hoeveelheid kantoren die families bijstaat bij beleggingen en fiscale zaken wereldwijd met 38 procent tot 7300, leert navraag bij onderzoeksbureau Campden Wealth Research. Samen beheren deze kantoren naar schatting 6000 miljard dollar aan vermogen.
Ook in Nederland wint het begrip family office aan populariteit. Een kleine 15 jaar geleden, toen Hans Wilton zijn multi family office in Breda begon, was het nog helemaal niet zo “gewoon” dat families met hun fiscale vragen en beleggingsvraagstukken naar een speciaal daarvoor opgericht kantoor stapten, vertelt hij. ‘Families hadden er vaak geen benul van dat zoiets als een family office bestond.’
Wilton begon zijn eigen zaak in 2005. Letterlijk aan de keukentafel, de plek waar hij voor twee families fiscale vraagstukken oploste en de beleggingen tegen het licht hield. Inmiddels runt hij in Breda een multi family office met negen medewerkers en adviseert hij dertig families met de structurering, aansturing en invulling van hun familievermogen.
Ook Providence Capital begon zo’n veertien jaar geleden met het leveren van diensten aan families, al lag bij het kantoor in Bussum in eerste instantie het zwaartepunt bij vermogensbeheer. Gaandeweg is het kantoor verbreed door de familyofficedienstverlening: ontzorgen, de coördinatie van externe specialisten en begeleiding van de volgende generatie. Nog altijd hanteert Providence een onderverdeling fiduciair, strategisch advies en family office. Tachtig families zijn klant, waarbij de ene familie één van de diensten afneemt, terwijl de ander voor een combinatie kiest.
Beide kantoren zien de laatste jaren veel family offices ontstaan. Vooral single family offices, kantoren die voor en door een enkele familie zijn opgezet en bestaan uit een fiscalist en een beleggingsadviseur. Het professioneel opzetten van zo’n kantoor kost naar schatting 1,5 miljoen euro, wat onder een belegbaar vermogen van 100 miljoen euro al snel te duur is.
Bij multi family offices ligt die instapdrempel iets lager, hoewel ook dit niet is weggelegd voor iedere familie. Van Casteren: ‘Het is een luxe. Wij hebben cliënten met een vermogen van 25 miljoen euro, maar we staan ook families bij die een belegbaar vermogen van richting 1 miljard hebben.’
Vooral vraagstukken als continuïteit van het familievermogen, overdracht naar volgende generatie en de scheiding tussen zakelijk en privévermogen spelen bij vermogende families. De oplossingen daarvoor luisteren nauw, blijkt wel uit het feit dat het vermogen in 93 procent van de gevallen na de derde generatie uit elkaar valt volgens Ronald Heijn van Nyenrode Business Universiteit.
Het is vooral de standaardisering bij banken, die families richting family offices drijft, is de gezamenlijke opvatting van de experts. ‘Minder persoonlijke aandacht, daar hoor je families over klagen’, zegt Van Casteren. ‘Families hebben geen vast contactpersoon meer.’ Wilton: ‘De expertise van bankiers is veranderd. Bankiers zijn productverkopers geworden.’ Heijn, van Nyenrode: ‘Kort door de bocht: als je een paar miljoen te beheren hebt, verwacht je als familie meer dan de standaardoplossing waar een bank je in zal stoppen.’
Dit artikel staat ook in het Fondsnieuws-magazine, dat op 13 november is verschenen.