Veel wordt verwacht van het rentedrukkend effect van ruimer monetair beleid. Maar als huishoudens bezig zijn met sparen en aflossen, zal lage rente de groei niet aanzwengelen. Dat bewijst het geval Nederland.
Dit stelt econoom Dirk Schumacher van Goldman Sachs in een rapport over de Nederlandse economie met de titel ‘Core country with some periferal features’.
Kernland
Schumacher blikt hierin terug op de achterliggende vijf jaar van uitzonderlijk zwakke economische ontwikkeling in ons land. ‘Nederland bleef duidelijk achter bij andere kernlanden van de eurozone’, constateert hij.
De econoom van de Duitse vestiging van Goldman noemt het ‘een puzzel’ waarom Nederland zo slecht presteerde, gezien er zich geen financieringsproblemen voordeden zoals in de periferie van de muntunie.
‘In tegendeel, financiële condities in Nederland waren niet veel anders dan die in Duitsland.’
Periferie
Echter, Nederland week af van andere kernlanden op een ander punt: de huizenmarkt. Huizenprijzen waren fors gestegen en ook de hypotheekschuld liep hard op in aanloop naar de crisis. Toen de markt draaide, zochten huishoudens naar een nieuw evenwicht en begonnen massaal te sparen en af te lossen.
Dit resulteerde in dalende consumptie en investeringen. De teruggang was bijzonder groot in de bouwsector. De neergang op de huizenmarkt en in de bouw nam vormen aan vergelijkbaar met die in perifere landen, zoals Spanje en Ierland.
Balansherstel
Het balansherstel van huishoudens is onderhand goed gevorderd. ‘Na verloop van tijd, verwachten we een geleidelijke daling van de spaarquote - wat inhoudt dat de consumptie sterker groeit dan het inkomen - waarmee een periode van beneden gemiddelde groei ten opzichte van andere landen ten einde komt’, aldus Schuman.
Het voorbeeld van Nederland toont echter aan dat terugdringen van schuld door de private sector de groei drukt ongeacht andere financiële omstandigheden. Het vertragend effect op consumptie van de noodzaak om schulden te reduceren weegt zwaarder dan stimulering door bijvoorbeeld lage rente.
ECB niet genoeg
Dit betekent dat het drukken van de rente door de Europese Centrale Bank, bijvoorbeeld middels de door financiële geanticipeerde opkoop van staatsobligaties, op zich niet genoeg zal zijn om de economie echt op gang te brengen.
Schuman: ‘Ergo, terwijl tegengaan van fragmentatie van de eurozone en soepeler financiële condities in de periferie noodzakelijke voorwaarden voor aanjagen van groei zijn, alleen zijn ze niet voldoende’.