Esma heeft deze maand aanbevelingen en guidance voor de praktijk gepubliceerd over berichtgeving op social media die relevant is voor (medewerkers van) banken en beleggingsondernemingen. Beleid is wenselijk.
Iedereen kent nog wel de schorsing van een bekende effectenhandelaar die in een zondagochtendprogramma aandelen heeft aanbevolen. Zelf had hij in die aandelen posities ingenomen om die posities maandagochtend tegen winst te verkopen toen particuliere beleggers de aanbevolen aandelen juist kochten. De Tuchtcommissie schorste hem voor drie jaar.
Eind december 2021 richtte de AFM haar pijlen tegen finfluencers die (mogelijk) de Wft overtreden door beleggingsaanbevelingen te doen of zelfs beleggingsadvies te geven. Niet alleen ongewenste beïnvloeding van beleggers, maar zelfs marktmanipulatie kan daarvan het gevolg zijn. Denk bijvoorbeeld aan Gamestop. Op dat aandeel ontstond een run nadat op social media een hype was ontstaan.
Het zal niet verbazen dat toezichthouders aandacht vragen voor dergelijke praktijken. Nieuw is dat de Europese toezichthouder Esma een stap verder gaat door in generieke zin guidance te geven over berichtgeving op social media die (ook) relevant is voor (medewerkers van) banken en beleggingsondernemingen. Het gaat dan met name om de vraag wanneer een bericht beschouwd wordt als een beleggingsaanbeveling, wat al snel kan. In de eerste plaats omdat het een openbaar bericht is. In de tweede plaats omdat de definitie van een aanbeveling erg ruim is. Gaat u zitten: ‘Elke video of elk ander type openbare communicatie, inclusief sociale media, waarin een persoon direct of indirect advies of ideeën geeft over het kopen of verkopen van een financieel instrument of over het samenstellen van een portefeuille van financiële instrumenten.’ Ook een mening of inschatting over een koersontwikkeling valt hieronder.
Aanbevelingen kunnen direct zijn, wanneer het bericht verwijst naar een concreet fonds. Of indirect, wanneer de aanbeveling niet verwijst naar een concreet fonds maar wel een visie inhoudt over bijvoorbeeld de marktontwikkeling. Dat laatste wordt in de praktijk nog wel eens vergeten.
Dit zijn de key messages van Esma.
1. Ook bij niet beleggingstechnische teksten kan sprake zijn van een beleggingsaanbeveling, zelfs als de post bedoeld is voor educatieve doeleinden (zoals economische theorieën). Esma raadt daarom het gebruik van historische data aan. Het aanraden van een beleggingsstrategie is niet toegestaan. No forward looking dus.
2. Een beleggingsaanbeveling is toegestaan, maar dan moet wel worden voldaan aan een aantal wettelijke voorwaarden. Het bekendmaken van eventuele belangen bij de aanbeveling is een belangrijke voorwaarde.
3. Niet alleen banken of beleggingsondernemingen zijn onderworpen aan regelgeving. Ook een medewerker van een bank of een willekeurig iemand kan beleggingsaanbevelingen doen. Wees daarom alert als een medewerker op zijn eigen account berichten gaat posten. Het is verstandig daarover interne afspraken te maken.
4. Marktmanipulatie is uiteraard verboden. Vermijd daarom berichten die een reactie van het publiek kunnen veroorzaken. Presentator Prem Radhakishun heeft ooit op de nationale radio verkondigd dat SNS Reaal op springen stond. De woordvoerder van deze financiële instelling noemde het destijds ‘gelul van een dronken aardbei’. Gelul of niet; de beurskoers zakte.
Esma noemt ook een aantal praktijkvoorbeelden. Hierna een paar voorbeelden.
1. Het eerste voorbeeld is: ‘I think that today, at 4 p.m. I will buy some new shares. I will buy those of [first Company’s name], that in the last few days had a considerable fall and I will further diversify my holdings by buying shares of [second Company’s name] as after investigating the company I think it looks promising’.
Esma geeft aan dat het noemen van een concreet fonds betekent dat waarschijnlijk sprake is van een directe beleggingsaanbeveling.
2. Het inhoudelijk reageren op comments van lezers kan ook een beleggingsaanbeveling zijn. Bijvoorbeeld: ‘Mrs. X regularly discusses financial news on social media and weekly or bi-weekly directly proposes views on which financial instruments should be purchased and which ones should be sold or held. Mrs. X explains she has a finance background as she completed the necessary studies to gain a BA in finance. Mrs. X has a significant number of followers, who actively comment her posts and with whom she engages by providing direct feedback to their comments or answering their questions with more detailed and explicit investment proposals’.
3. Maar Esma denkt ook aan een post van iemand die niet beroepsmatig met beleggen bezig is: ‘Live your dream life! Do like me, invest in Market ABC! I already bought 20k 🔥 🔥 🔥 🔥 🚀 🚀 🚀 💸 💸 💸 💸 💸 💸’.
4. Van marktmisbruik kan sprake zijn als een medewerker van een instelling van te voren aan een ander laat weten welke strategie of aanbevelingen door een financieel analist gedaan zullen worden tijdens een live stream: ‘Investment firm A has a profile on [social media platform B] where it regularly shares financial news and every day one of its financial analysts goes live at 9 am and explicitly proposes financial strategies concerning one or more financial instruments. Before today’s streaming, Mr. X, who is a member of the editorial team of Investment Firm A, anticipated to a close friend what the recommendation of the day would be’.
En naast de regelgeving over marktmisbruik is het belangrijk dat in Nederland ook de Nederlandse Reclame Code (NRC) van toepassing is op social media posts en dat daarvoor speciale regels bestaan. Dit is de Reclamecode Social & Media & Influencer Marketing. Deze speciale code geldt ook voor banken en beleggingsondernemingen. Zowel voor eigen posts, als voor posts van derden waarmee wordt samengewerkt. Deze code maakt daarin onderscheid tussen de adverteerder en de verspreider. En dan nog dit: per 1 juli 2022 moeten video-uploaders die boven een minimum aantal followers uitkomen, zich registreren bij het Commissariaat voor de Media en zich houden aan de regels in de Mediawet.
Banken en beleggingsondernemingen doen verstandig eraan om interne voorschriften of gedragscodes op te stellen over het posten op social media, ook al is dat niet op een zakelijk account. De wetgeving kan hier dwars doorheen kijken.
Felix Wolthuis Scheeres is advocaat bij Hart Advocaten, een van de kennisexperts van Investment Officer die maandelijks een bijdrage levert.