In oude studieboeken economie die op zolder stof aan het vangen zijn, staat dat meer marktconcentratie leidt tot minder concurrentie en dus tot hogere prijzen. Maar dit economische mantra gaat niet meer op, zegt hoofdeconoom Erik Weisman van MFS.
‘De marktconcentratie met dominante spelers zoals Amazon, Facebook en Google die hele sectoren verstoren, neemt toe. Deze giganten concurreren echter hard op prijs en zijn vooral bezig met schaalvergroting in plaats van de ‘bottom-line’. Ze spelen het spel waarbij de winnaar de hele pot wint, en die pot is groot.’
Noteringen
De trend is duidelijk, zegt hij. ‘Het aantal beursgenoteerde bedrijven in de Verenigde Staten is momenteel ongeveer gehalveerd ten opzichte van de 7300 in 1996. De groei van de Amerikaanse economie had duizenden nieuwe noteringen moeten opleveren, maar onder meer door overnames is het aantal juist gedaald. Bovendien speelt mee dat bedrijven vinden dat de kosten van een beursnotering vaak niet vinden opwegen tegen de voordelen. Wat rest zijn grote bedrijven die die onevenredig zwaar wegen op Wall Street en ook nog eens het meeste dividend genereren.’
Waarom is bedrijfsconcentratie van belang? Weisman: ‘Het antwoord is simpel en kort: innovatie. Kleinere bedrijven brengen van oudsher dynamiek, ze zijn een belangrijke bron van nieuwe technologieën en brengen nieuwe producten waarvan de consument niet eens wist dat hij ze nodig had. Maar alleen de grootste namen hebben de middelen om met de steeds complexere en duurdere regulering om te gaan. En als de wereld nog verder het pad van economisch nationalisme inslaat, zal de lat nog hoger liggen. Kleinere bedrijven krijgen minder kansen en dat resulteert uiteindelijk in minder vitaliteit en minder innovatie.’
Een duidelijk voorbeeld van toegenomen concentratie is volgens hem te zien in de retail. ‘Amazon heeft zijn digitale aanwezigheid in deze sector op een ongeëvenaarde schaal weten op te bouwen, grotendeels door goedkoper te zijn dan de concurrentie. Amazon heeft met de recente overname van supermarktketen Whole Foods stappen gezet op de thuismarkt van Walmart. Op zijn beurt heeft Walmart de online-aanwezigheid vergroot via de overname van Jet.com en verschillende andere digitale detailhandelaren.’
Rockefeller, J.P. Morgan, Vanderbilt en Carnegie
Het verleden is geen garantie voor de toekomst, weet hij ook. ‘De laatste keer dat we een vergelijkbaar niveau van marktconcentratie zagen was aan het begin van de vorige eeuw toen Rockefeller, J.P. Morgan, Vanderbilt en Carnegie hun respectievelijke branches domineerden. Door het gebrek aan concurrentie konden ze hun prijzen verhogen en de winst maximaliseren. Tegenwoordig is dat anders. Amazon heeft prijsleider Walmart inmiddels ingehaald. Het zou kunnen dat Amazon gaat bezien hoe de bottom-line kan worden verbeterd, maar de gigant lijkt geen haast te hebben. De prijzenoorlog gaat door en dat is van belang omdat het de inflatieverwachting laag houdt en bijdraagt aan het paradigma dat de rente langer laag zal blijven.’
Aan de andere kant kan concentratie ook helpen de marktvolatiliteit te bedwingen. ‘De meeste grote bedrijven zijn stabiel en worden nauwkeuriger geanalyseerd. Ze hebben ook te maken met minder eigenaren, omdat ze - zeker met de opkomst van passieve beleggingsstrategieën - vaak in handen zijn van slechts enkele grote asset managers. De gunstige marktomstandigheden houden de koerswinstverhoudingen hoog. Voor een langer tijdsbestek dan we op basis van het verleden zouden voorzien.’
Conventionele opvattingen ter discussie
Weisman besluit met dat de huidige marktconcentratie de conventionele opvattingen ter discussie stelt dat in de loop van een conjunctuurcyclus de small-cap aandelen het altijd beter doen dan large-cap aandelen en dat waarde-aandelen beter presteren dan groeiaandelen.
‘In de huidige ‘winner-takes-all’ wereld doen de grote gevestigde bedrijven het echter goed en hebben kleinere bedrijven het moeilijk. Of dit op de korte termijn zo blijft valt te bezien. De belastinghervorming in de VS zou een positieve impact moeten hebben voor de smallcaps die vooral op de thuismarkt actief zijn. Maar deze impact zal eenmalig zijn. We moeten ons als belegger misschien gaan bezinnen over de verhouding van smallcaps en waarde-aandelen in de portefeuille tegenover largecaps en groeiaandelen in een wereld waarin er alleen plek is voor de grote winnaars.’