De invasie van Oekraïne door Rusland schokte de wereld. Ook bij MN was het alle hens aan dek, maar een snelle inventarisatie van risico’s en exposures van de pensioenbelegger leerde dat er vooralsnog ‘geen reden voor paniek’ is.
Het grondoffensief dat Rusland op 24 februari lanceerde is in het Europa van na de Tweede Wereldoorlog ongekend en vooral een humanitair drama, benadrukt Hein Brans, directeur asset management van MN, tegenover Investment Officer. Het gesprek vindt plaats in het kader van een serie over risicomanagement.
In de dagen die volgden kwamen de alerts binnen wanneer koersen met meerdere procenten daalden of correctieniveaus raakten. In samenspraak met klanten heeft MN nog geen grote wijzigingen in de portefeuilles aangebracht.
Van de 175 miljard euro beheerd vermogen die MN beheert voor onder meer PME, PMT en Bpf Koopvaardij, is Brans verantwoordelijk voor het intern beheerde deel; ‘ongeveer de helft’. Daarbij is hij voorzitter van de investment comité. ‘Het risicomanagement wordt gedelegeerd naar het niveau van de fondsmanagers. We hebben geen aparte CRO-rol binnen vermogensbeheer.’
Waar in de media de meeste aandacht uitgaat naar de aandelenindices, houdt Brans als pensioenbelegger vooral de vastrentende markten in de gaten. ‘Wij kijken bijvoorbeeld naar de één maands optie op de 30-jaars swap, die zegt veel over de volatiliteit in de markt. We zagen die oplopen, maar minder extreem dan met de uitbraak van corona.’
Tegelijkertijd was er een vlucht naar beleggingen die gezien worden als veilige haven. ‘Zo werd de Amerikaanse dollar snel sterker tegen de euro. Risicospreads, ten opzichte van relatief veilige staatsobligaties, werden eveneens snel wijder. Maar de markten bleven open.’ Van interbancaire stress, zoals in de kredietcrisis en de nasleep daarvan, was geen sprake.
‘Er werden weinig echt harde limieten geraakt’, zegt Brans over de bandbreedtes die de treasury-afdeling intern hanteert. MN beheert bijvoorbeeld grote posities in de repo-markt voor het managen van inkomende en uitgaande cashflows. ‘Zo wordt er dagelijks onderpand uitgewisseld, en de vraag naar cash steeg door de sterke dollar en oplopende rente. De invasie vond bovendien plaats aan het eind van de maand, rond het uitkeren van de pensioenen.’
Weerbare dekkingsgraden
MN adviseert algemeen relatief hogere rentehedges, waardoor dekkingsgraden minder volatiel zijn. ‘De swaprentes liepen wel op, maar dat kan ook aantrekkelijk zijn voor pensioenfondsen’, wijst hij. Hun verplichtingen dalen hiermee immers in waarde.
Voor het ECB-besluit om niet direct de obligatieopkopen te verhogen, kan Brans begrip opbrengen. ‘Het hoofddoel van de centrale bank is inflatiebestrijding. Economische groei is hieraan ondergeschikt.’ Daarbij is Rusland als economie ‘van gering belang’, hoewel de impact op de autosector niet onderschat moet worden.
De internationale maatregelen om het Russische regime te isoleren, raakten het beheer door MN nagenoeg niet. De Russische overheid stond al op de uitsluitingenlijst, door het sterk ESG-georiënteerde landenbeleid. Brans: ‘Uiteraard hebben we goed moeten nagaan of gesanctioneerde personen niet betrokken zijn bij investeringen. Binnen onze portefeuilles viel het mee.’
Het piekniveau in energieprijzen is niet direct verklaarbaar, meent hij. De gasprijs staat 50 procent hoger, terwijl de gaskraan niet is dichtgedraaid en de vraag gezien de zachte winter ook lager ligt. Partijen sluiten termijncontracten op zoek naar zekerheden, maar het trekt uiteraard ook ‘speculanten’, stelt de MN-belegger. ‘Een slimme boer zal zijn graanoogst nu al wel deels verkocht hebben.’
Gevraagd naar de gevolgen van deze crisis op langere termijn, ziet Brans een paar belangrijke implicaties. Zo heeft MN in scenariostudies de kans op stagflatie verhoogd. Het basisscenario blijft echter dat het stevige post-conona herstel nu averij oploopt, maar dat het groeipad vervolgens de pre-corona draad zal oppakken.
Net als eerdere crises, ziet MN ook in deze een aantal beleggingstrends versterken. De transitie naar duurzame energie is daar een van. Maar ook ‘het besef dat de acties van één man zulke verstrekkende gevolgen kunnen hebben’ is ingedaald.
Cybersamenwerking
Dat oorlogen niet meer alleen op het slagveld uitgevochten worden maar ook in cyberspace, is een andere realiteit. Het beschermen van vitale IT-systemen is daarmee van algemeen belang geworden. Nadat ook de pensioensector geconfronteerd werd met datalekken en met risico’s van ransomware, staat cybersecurity sowieso hoog op de agenda van bestuurders en risicomanagers, beaamt Brans.
Dit versterkt de trend richting samenwerking tussen grote pensioenuitvoerders op het gebied van IT. In aanloop naar het nieuwe pensioenstelsel werkt MN samen met PGGM aan de vernieuwing van het administratiesysteem, dat onder meer aan deelnemers inzicht moet verschaffen in hun persoonlijke pensioenpotje. Brans verwacht dat dergelijke samenwerkingen alleen maar verder uitgebouwd zullen worden.
De dekkingsgraden zullen ook niet langer leidend zijn. Daarmee komt het beleggingsbeleid losser van de rente waartegen de verplichtingen verdisconteerd worden. De aandacht komt meer op het projectierendement en de ‘building blocks’ van beleggingscategorieën waaruit de portefeuille wordt opgebouwd. Brans: ‘De huidige markten zijn voor ons geen reden om projectierendementen aan te passen.’
Deze crisis kan ook helpen om beter te leren omgaan met de gevolgen van ‘het handelen van één persoon’, concludeert Brans. ‘Dit geldt voor onze beleggingsportefeuilles, maar ook voor onze afhankelijkheid van gas en olie of de bereidheid om kortstondig onze levensstandaard aan te passen.’
Dit artikel is gepubliceerd in de tweede editie van FN Institutioneel van dit jaar, welke donderdag 21 april 2022 aan geregistreerden wordt verzonden. U kunt zich hiervoor via deze link aanmelden.