‘Er is geen sprake van paniek, maar iedereen is zich natuurlijk wel bewust van de ernst van de huidige situatie. Uiteindelijk gaat het erom dat we pensioenfondsbesturen helpen om op basis van zoveel mogelijk informatie tot goede besluiten komen.’
Michel de Groot, senior client advisor bij NN Investment Partners, is momenteel volop in gesprek met klanten - voornamelijk pensioenfondsen - over de vraag of de crisis hen noodzaakt om in te grijpen in hun beleggingsportefeuilles.
‘Klanten hebben in beginsel natuurlijk gekozen voor een strategisch kader voor zowel hun return- als hun matchingportefeuille. Dit kader omvat naast normgewichten voor beleggingscategorieën, ook bandbreedtes waarbinnen die beleggingen zich moeten bevinden. Door de huidige volatiliteit komen bepaalde onderdelen nu buiten die grenzen, waarmee pensioenfondsen nu voor lastige afwegingen komen te staan.’
Dit betreft voornamelijk de aandelenportefeuilles, maar in sommige gevallen ook de renteafdekking. ‘Een portefeuille die met swaps wordt afgedekt, beweegt als het ware mee met de markt. Maar er zijn ook klanten die gebruik maken van obligaties of een meer specifieke invulling van de renteafdekking. Dat kan in de huidige markt alle kanten op en dan sta je voor de vraag wat je nu moet doen.’
Gemeenschappelijk probleem
Van emoties en angst die we op markten zien, moeten pensioenfondsen volgens De Groot in ieder geval wegblijven. Pensioenfondsbesturen slagen daar volgens hem ook goed in. ‘Er is een besef dat dit een gemeenschappelijk probleem is, waarbij het belangrijk is om je niet te laten leiden door de angsten op de markt en vooral goed vast te houden aan je strategisch kader.’
De Groot hamert erop dat er rationele afwegingen plaats moeten vinden om overhaaste beslissingen te voorkomen. ‘Het strategisch kader is leadend en daarvan is de kracht is dat je het hebt vastgesteld in een moment van rust. Er is goed over nagedacht en daarom moet je dus ook met goede argumenten komen als je van dit plan wilt afwijken.’
Maar hoe lang moet de huidige situatie dan nog voortduren om een dergelijk besluit van wijziging te nemen? Dat is niet in algemen zin te zeggen, vindt De Groot. Maar ook andere elementen spelen een rol in het besluitvormingsproces. Zo moet ook de liquiditeit op de markt worden meegenomen. ‘In vele markten is de liquiditeit zeer beperkt en kan je momenteel alleen handelen tegen torenhoge kosten. In bijvoorbeeld de swap-markt is soms alleen kortstondig handel mogelijk en op voorhand is niet te zeggen of rentegevoeligheid dan tegen aanvaardbare kosten kan worden gekocht of verkocht.’
Vasthouden aan je strategisch kader wil niet zeggen dat je helemaal niets kunt doen. ‘Bij herbalanceringsvraagstukken is het in de huidige zeer volatiele marktongeving belangrijk om deze met voorzichtigheid aan te vliegen. Het uitgangspunt kan normaliter wel zijn om te herbalanceren naar de norm, maar dat zou momenteel voor heel veel pensioenfondsen betekenen dat ze fors moeten aankopen. Het is maar de vraag of dat nu verdedigbaar is. Je ziet dat pensioenfondsen zoveel mogelijk rekening willen houden met beide uitgangspunten: de onzekerheid aan de ene kant en strategisch kader aan de andere kant.’
Scenario-analyse
Maar zou dat ook niet het uitgangspunt moeten zijn van de verschillende scenario’s waar een ALM-studie - en uiteindelijk het strategisch kader - op gebaseerd wordt? Wordt er wel voldoende rekening gehouden met een scenario zoals het huidige? De Groot begrijpt de vragen en erkent dat deze lastig zijn.
‘In een ALM-studie die wordt gebaseerd op stochastiek worden heel veel verschillende scenario’s meegenomen. Ook scenario’s gelijk aan de huidige situatie. Deze hebben in de kansmassa van de ALM echter niet heel veel gewicht. Maar er wordt zeker wel rekening mee gehouden. Naast de stochastiek wordt bijvoorbeeld ook rekening gehouden met deterministische scenario’s, zowel positieve als negatieve.’
Volgens De Groot moeten we ook niet vergeten dat pensioenfondsen veroordeeld zijn tot het nemen van risico. ‘Om het benodigde rendement te behalen moet je risico nemen. En dat neem je met de wetenschap dat er ook tijden zijn waarin dit zich tegen je keert. Je kunt beleid echter niet volledig baseren op dit soort extreme scenario’s.’
Terug naar de tekentafel
De huidige situatie zorgt ervoor dat NN IP terug moet naar de tekentafel als het gaat om het te hanteren economische scenario. ‘Ons basisscenario was tot voor kort dat de wereldeconomie zich verder zou ontwikkelen zoals het zich in de afgelopen jaren heeft gedaan. Naar de toekomst toe betekent dit een beperkt positief rendement op risicovolle beleggingen en een rente die niet zoveel stijgt. Een combinatie die zich vertaalt in lage verwachte rendementen.’
Hoewel het volgens De Groot momenteel niet mogelijk is om met zekerheid te zeggen welke kant het opgaat, is er wel een aantal basis-veronderstellingen. ‘Zo kunnen de wereldwijde economische groeiverwachtingen voor de komende jaren neerwaarts worden bijgesteld. Het vertrouwen van bedrijven en gezinnen heeft een flinke knauw gehad en dat zal invloed hebben op hun bestedingsgedrag. Dit is een van de vertrekpunten aan de tekentafel.’