Ik begeef me als beleggingsanalist in het hol van de leeuw: dat van artificiële intelligentie (AI) en ChatGPT. Zullen beide op korte termijn mijn job overbodig maken? Neemt kunstmatige intelligentie de analyse en waardering van financiële markten over en komt er geen mens meer aan te pas bij het bepalen waarin te beleggen?
Ik vroeg aan ChatGPT of Amerikaanse aandelen momenteel te duur noteren. Zie hier het antwoord van de populaire chatbot: ‘Het bepalen of de S&P500 te duur noteert hangt af van verschillende factoren, waaronder de waardering, economische omstandigheden, bedrijfswinsten en marktverwachtingen. Het is raadzaam om financiële nieuwsbronnen te raadplegen.’
ChatGPT geeft - gelukkig - geen klip en klaar antwoord. Ik ben voor even gerustgesteld, over de opgesomde factoren kan ik namelijk wel wat meer zeggen.
Hoe definieert ChatGPT het verschil tussen AI en ChatGPT?
AI verwijst naar computersystemen die taken uitvoeren die menselijke intelligentie vereisen. We spreken onder andere over machine learning, deep learning en taalverwerking. Machine learning (ML) gebruikt data om patronen en trends te identificeren. Momentum-beleggen maakt er gebruik van. Deep learning verwijst naar het gebruik van meerdere lagen in het neurale netwerk (zoals de werking van het menselijk brein) waardoor complexe taken uitgevoerd kunnen worden (denk aan beeld- en spraakherkenning, taalverwerking of spelen van complexe spelletjes). AI-taalverwerking (ook wel NLP of Natural Language Processing genoemd) stelt computers in staat om onze taal te begrijpen, te verwerken en te genereren. De chatbots die veel bedrijven voor het online beantwoorden van klantenvragen gebruiken zijn er een eenvoudig voorbeeld van.
Een interessant voorbeeld van taal- en spraakherkenning door AI is het lezen van jaarverslagen en cijferrapportages van bedrijven. Die worden met kunstmatige intelligentie geanalyseerd op woordgebruik. Bijvoorbeeld of woorden een bepaald sentiment uitdrukken bij de resultaten en verwachtingen. Dat leidde ertoe dat bedrijven bepaalde woorden vaker gingen gebruiken, of juist weglieten.
Nieuw is dat de gesproken toelichting van de CEO of CFO met AI wordt geanalyseerd op bijvoorbeeld intonatie. Niet alleen wat wordt gezegd, maar ook hoe dat wordt gezegd, en of dat geloofwaardig is. Vermogensbeheerder Robeco maakt hier gebruik van.
ChatGPT is een chatbot die is opgeleid (getraind) met behulp van de GPT (Generative Pre-Training Transformer), een specifiek model voor taalverwerking dat is ontwikkeld door OpenAI. Het model verwerkt enorme hoeveelheden tekst uit verschillende online bronnen (websites, boeken, nieuwsartikelen, wetenschappelijke tijdschriften) om mensachtige interactie te simuleren. Het kan worden gebruikt voor het genereren van tekst, vertalen, samenvatten en chatten. Het is een concrete toepassing van AI en enorm in opgang in veel bedrijven.
ChatGPT is zogenoemde generatieve AI (Generative AI of GAI). Daarbij wordt nieuwe inhoud of tekst gegenereerd aan de hand van patronen en kenmerken van menselijke taal die zijn geleerd tijdens de trainingsprocessen. Generatieve AI is in staat om nieuwe gegevens te produceren die lijken op de gegevens die het tijdens de training zag. Het doet me denken aan het genereren van nieuwe liedteksten. Op basis van duizenden liedjesteksten “schrijft” GAI een nieuwe romantische song, die in de eindfase nog bijgewerkt wordt door de songwriter.
Ik stel nog een vraag aan ChatGPT: ‘Hoe beleg ik het best in Europese aandelen?’. Het antwoordt luidt: ‘Onderzoek en kennis, diversificatie, beleggingsfondsen en ETF’s, solide bedrijven, risicobeheer, valutarisico, regelmatig evalueren en raadpleeg een adviseur’.
In het antwoord vind ik een amalgaam terug van teksten over beleggen die het systeem wereldwijd heeft doorgeploegd. En waarmee het een plausibel antwoord creëert. Maar wat ik dan moet onderzoeken, of ik in een actief beheerd beleggingsfonds of in een passieve ETF moet beleggen en hoe ik met valutarisico moet omgaan, dat vertelt ChatGPT niet. De chatbot is wel zo slim om te adviseren een beleggingsadviseur te raadplegen.
Het antwoord op mijn vraag is een mix van plausibele antwoorden en dat toont meteen ook de zwakte aan van kunstmatige beleggingsintelligentie. In het tweede deel van mijn column, die aanstaande maandag op Investment Officer verschijnt, ga ik in op de voor- en nadelen en risico’s van AI en beleggen.
Jan Vergote is onafhankelijk financieel consultant en analist.