De geschiktheid van bestuurders en commissarissen wordt door De Nederlandsche Bank (DNB) amateuristisch en niet onafhankelijk getoetst.
Dat stelt voorzitter Pieter Lakeman van Stichting Onderzoek Bedrijfs Informatie (SOBI) in een rapport over DNB-toetsingspraktijken.
Naast een gebrek aan kennis is er volgens Lakeman ook sprake van misbruik van bevoegdheden. De werkwijze van DNB leidt er volgens hem toe dat in de financiële sector onafhankelijke, kritische denkers het steeds vaker afleggen tegen ja-knikkers.
Schokkend
Meer dan 90 procent van de door DNB in twijfel getrokken kandidaten trekt zich volgens Lakeman met het oog op mogelijke reputatieschade terug. Lakeman vindt dit ‘schokkend’.
‘Er is sprake van een beroepsverbod, want wie eenmaal door DNB terzijde is geschoven, komt als toezichthouder of bestuurder bij een financiële instelling niet meer aan de bak’, stelt hij.
Lakeman baseerde zijn onderzoek onder meer op ‘een groot aantal openbare bronnen en diverse gesprekken met voormalige beleidsbepalers van onder DNB-toezicht staande instellingen’.
Toenemende willekeur
Als gevolg van een in 2012 op verzoek van DNB doorgevoerde wetswijziging is er volgens hem sprake van ‘een voortdurend indringender wordende bemoeienis met financiële instellingen en toenemende willekeur bij het hertoetsen van onafhankelijk denkende bestuurders en commissarissen’.
Daardoor gaat de kwaliteit van het bestuur en toezicht eerder omlaag dan omhoog, vindt hij. ‘Op lange termijn zou de (her)toetsingsstrategie van DNB de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel zelfs in gevaar kunnen brengen. Het is immers een feit dat ondernemingen waarin geen oorspronkelijk denkende mensen maar uitsluitend ja-knikkers figureren op de lange termijn de concurrentiestrijd niet vol kunnen houden’, stelt Lakeman.
De DNB-afdeling die de toetsing uitvoert bestaat vooral uit jonge academici. Volgens Lakeman ontbreekt het aan ervaren senior professionals.
In geval van een negatieve beoordeling geeft DNB de afgewezen kandidaat bovendien geen duidelijke onderbouwing van die beoordeling. Als recent voorbeeld van het gebrek aan kennis noemt Lakeman de aanvaring van DNB met de top van Delta Lloyd.
Gebrek aan kennis
Het consequent mijden door DNB van een inhoudelijke discussie met Delta Lloyd vloeit volgens hem voort uit een gebrek aan kennis.
‘Aangenomen moet worden dat de gesprekspartners van DNB inhoudelijk niet opgewassen waren tegen de kwaliteit van het hoofd beleggingen van Delta Lloyd’, aldus het rapport van Lakeman.
Hij beschuldigt DNB ervan de bevoegdheid tot toetsing van bestuurders en commissarissen te misbruiken. DNB kan zittende beleidsbepalers ongelimiteerd hertoetsen en op die manier het beleid van instellingen beïnvloeden.
Geen bevoegdheid
‘DNB dwingt onder haar toezicht staande instellingen via hertoetsing en potentiële reputatieschade tot het opleggen van beleidswijzigingen waartoe zij geen bevoegdheid heeft’, zo staat er in het rapport.
Bestuurders en commissarissen worden volgens de econometrist bijvoorbeeld al afgetoetst als hun beleggingsstrategie afwijkt van wat DNB voor ogen staat.
Lakeman geldt als luis in de pels van de financiële sector. Hij komt op voor gedupeerden in allerlei financiële kwesties. Hij verwierf nationale bekendheid toen hij aan de vooravond van de ondergang van DSB Bank klanten opriep hun geld bij de bank weg te halen.