Het is voor de prijsvorming niet optimaal dat er zoveel in ETF’s gehandeld wordt buiten de beurs om. De schatting is dat 60 tot 70 procent ‘over te counter’ plaatsvindt.
‘Dat is een groot gedeelte’, oordeelt Pedro Fernandes, hoofd European Exchange Traded Products bij NYSE Euronext, in een gesprek met Fondsnieuws. Hij was recentelijk in Nederland voor een ETF-conferentie.
Bij aandelen is de schatting van de Federation van Securities Exchanges dat de OTC-handel ongeveer 40 procent beslaat.
Niet ideaal
‘De prijs komt tot stand doordat er wordt weergegeven hoeveel er gevraagd en aangeboden wordt tegen welke prijs. Hoe meer beleggers vragen en bieden, hoe beter de prijs wordt.’
Vanuit Europa wordt momenteel gewerkt aan het bewerkstellingen van ‘post trade transparancy’, vertelt Fernandes.
‘Hierdoor zal beter inzichtelijk worden hoeveel er buiten de beurs om verhandeld wordt, maar pas op het moment dat de deal gesloten is. Dit komt de prijsvorming nog niet ten goede.’
‘Beleggers worden niet verplicht om hun interesses vooraf kenbaar te maken. In de Verenigde Staten is men verplicht OTC-transaacties binnen afzienbare tijd te publiceren. Daar is de spread tussen bied- en laatprijzen mede als gevolg hiervan kleiner.’
Prijs
Er wordt over the counter gehandeld, omdat beleggers die in grote aantallen handelen bang zijn door hun interesse kenbaar te maken de prijs te veel te beïnvloeden. Daarnaast is er op de beurs sprake van een bied- en een laatspread, omdat de handel via marketmakers verloopt.
Als er direct zaken met een tegenpartij wordt gedaan, dan wordt gekocht tegen een onderling overeengekomen prijs. Daar tegenover staat dat het tegenpartijrisico bij OTC-handel niet afgedekt is.
ETF’s bestaan in de Verenigde Staten vanaf 1993; in Europa nog maar ‘een jaar of tien’. In Europa maken ETF’s 8 procent van het dagelijkse handelsvolume in aandelen uit, in de VS is dat 30 procent.
‘Dit aandeel is in de VS inmiddels vrij stabiel, maar het beheerde vermogen neemt nog wel toe; , aldus Fernandes.
In Europa nemen beide toe en is volgens Fernandes nog ruimte voor verdere groei.
Crisistijd
Opvallend is volgens Fernandes dat de handel in ETF’s zowel in de VS als in Europa in crisistijd is toegenomen. ‘In de VS zie je een piek in 2000-2001, in Europa sinds 2008.’
Dat komt volgens hem doordat beleggers in crisistijd extra gevoelig zijn voor kosten, transparantie en liquiditeit.
In Europa zijn ETF’s nog niet echt ontdekt door retailbeleggers: 90 procent van de ETF’s is in handenvan institutionele beleggers en 10 procent in handen van retailbeleggers. In de VS is 50 tot 60 procent in bezet van retailbeleggers, aldus Fernandes.
Just beginning
In Europa is het dus ‘just beginning’, zegt hij. Dat ETF’s in de VS populairder zijn dan in Europa komt volgens Fernandes echter ook doordat de VS een adviesfeemodel kent. ‘In het model dat in Europa gehanteerd wordt leggen ETF´s het vaak af tegen actieve fondsen.’
Dit omdat er voor ETF’s anders dan voor actieve fondsen geen kickback betaald wordt.
Op de Europese markten van NYSE Euronext zijn momenteel 651 noteringen van 555 verschillende ETF´s, 487 in Parijs, 119 in Amsterdam, 3 in Lissabon en 42 in Brussel. (Ter vergelijking in New York staan bijna 900 ETF’s genoteerd.)
Een of twee per index
Er wordt wel gezegd dat er op elke index maar een of twee ETF’s zijn die er echt toe doen. Hier wordt het meest in gehandeld, zodat ze de beste liquiditeit en prijsvorming hebben. Fernandes onderschrijft dit.
‘Ik denk dat 60, 70 of misschien wel 80 procent van de handelsomzet naar de top vijf ETF’s op een index gaat, zegt hij.
Een staatje dat hij heeft van de top vier meest verhandelde ETF’s op de AEX in 2010 laat zien dat de som van de omzet van de nummer 1, de Ishares AEX, 1 055 178 458 euro was, de totale omzet van de nummer twee, SPDR AEX Index ETF, was met 333 752 851 drie keer zo klein, die van de nummer drie (ThinkAEX Tracker) was met 23 817 027 veel kleiner.
De totale omzet van de nummer vier was slechts 3 550 393 euro. Hierbij moet echter wel worden opgemerkt dat de nummer drie en vier pas veel korter genoteerd staan.
Overdreven
De kritiek van sommigen op synthetische ETF’s vindt Fernandes overdreven. ‘Er zijn gewoon verschillende manieren om een ETF vorm te geven. Hierin is voorzien in Europese regelgeving.’
‘Belangrijk om te weten is dat de swap-constructie nooit meer dan 10 procent van de assets van een fonds mag beslaan en dat het tegenpartij risico niet boven de 10 procent mag uitkomen.’
‘In de praktijk zie je dat de swap zo’n 4 tot 6 procent van de assets beslaat en dat het tegenpartijrisico tussen de 4 tot 6 procent blijft.’
‘Synthetsiche ETF’s hebben bepaalde markten voor beleggers toegankelijker gemaakt, grondstoffen bijvoorbeeld. Vroeger was je hiervoor aangewezen op de futuresmarkt, maar die kent hoge drempelbedragen, margin calls en dat soort dingen. Van ETF’s kun je ook gewoon een aandeel kopen. Ze zijn liquide en kennen geen margin calls.’