Afgelopen zomer werd de liquidatie van het aandelenbeleggingsfonds Monolith afgerond na slotuitkering aan de aandeelhouders. Kleine beleggingsondernemingen komen steeds vaker in de knel met toenemende regelgeving. De kostendruk en werklast die gepaard gaan met die regelgeving, speelden een belangrijke rol bij de overweging van Daan van Vlaardingen, oprichter van Monolith Investment Management (MIM), om na negentien jaar ondernemerschap te stoppen.
Het Monolith-fonds, dat in de zomer van 2018 piekte met 125 miljoen euro onder beheer, liquideerde de laatste beleggingen in de eerste helft van 2023. Circa 90 procent van de nettovermogenswaarde ultimo 2022, zo’n 29 miljoen euro, werd uitgekeerd in het eerste halfjaar van 2023. Resterende liquiditeiten die werden aangehouden voor belastingvorderingen en -verplichtingen, heeft Van Vlaardingen vrij kunnen maken door een bod op de uitstaande aandelen van het fonds te doen. Met de acceptatie van dit bod was de volledige liquidatie in de zomer van 2024 afgerond.
Het beleggingsfonds investeerde in West-Europese small-caps en behaalde een samengesteld rendement gedurende haar bestaan van 8 procent per jaar, waarmee het de benchmark wist te verslaan. Monolith hield langetermijnbelangen in ondernemingen aan met een substantieel belang van meer dan 5 procent. Het fonds richtte zich op het optimaliseren van bedrijfsstrategieën bij bedrijven waar volgens MIM ruimte was voor verbetering. Daarbij vond het vaak aansluiting bij mede-aandeelhouders om gezamenlijk voldoende invloed uit te oefenen en veranderingen door te voeren. In eerste instantie waren institutionele beleggers de doelgroep, later kwam het kapitaal van het fonds meer uit de hoek van high net worth individuals (HNWIs).
De lange termijn resultaten waren goed, maar niet zaligmakend. Verschillende overwegingen maakten duidelijk dat het steeds moeilijker werd om het fonds en de beleggingsstrategie voort te zetten. Eind 2022 werd daarom, met instemming van de raad van commissarissen en aandeelhouders, besloten te stoppen. Een belangrijke factor hierbij was de toenemende regeldruk en de daarmee gepaard gaande kosten.
Basel III
De implementatie van Basel III in 2013 markeerde het begin van een steeds knellender invloed van de regelgeving. Verzekeraars en banken werden geacht een grotere buffer aan eigen vermogen aan te houden voor minder liquide beleggingen in beursgenoteerde bedrijven.
Private equity en vastgoedbeleggingen vielen buiten de strengste risicowegingen van Basel III. Deze alternatieve activa werden populairder onder institutionele partijen omdat hiervoor minder kapitaalreserves hoefden te worden aangehouden. Van Vlaardingen kreeg te horen dat zijn minder liquide fonds in beursgenoteerde bedrijven een te grote druk op de balanspositie legde, waardoor Monolith verdween uit de portefeuilles van deze institutionele partijen.
Kostendruk
‘Bij de oprichting van het fonds bedroegen de jaarlijkse kosten voor regelgeving ongeveer 50.000 euro. Met de inwerkingtreding van de AIFMD in 2011 kwamen daar telkens meer kosten bij, onder andere door de verplichting om een bewaarder aan te stellen. Uiteindelijk liepen de aan regelgeving gerelateerde kosten op tot 250.000 euro per jaar in 2020’, aldus Van Vlaardingen.
Eind 2020 stapte Monolith over naar een light-registratie. Institutionele partijen investeerden al langer niet meer in het fonds vanwege Basel III en door over te stappen naar het light regime kon het fonds met minder regeldruk en lagere kosten verder.
‘Ik had liever de vermogensbeheervergunning behouden, aangezien ik die als een keurmerk van kwaliteit beschouwde. Echter, de voordelen wogen niet meer op tegen de kosten en het vele werk. Ik schakelde steeds meer externe partijen in om al het papierwerk af te handelen. In jaren met dalende beurzen, zoals in 2018 en 2020, knijpen die hoge wederkerende kosten je marges helemaal af,’ aldus Van Vlaardingen.
Vermogensbeheerders komen steeds vaker voor de keuze te staan hoeveel tijd en financiële middelen te alloceren om te voldoen aan de eisen van de toezichthouder. Volgens Van Vlaardingen blijkt daaruit dat de regelgeving is doorgeschoten: ‘Ik vind dat de kostendruk niet langer in verhouding staat tot de werklast. Een zekere mate van regelgeving was noodzakelijk na de financiële crisis van 2008, maar de regeldrift is inmiddels doorgeslagen. Vooral voor kleinere organisaties is de regeldruk onhoudbaar geworden, met als recent voorbeeld de strikte eisen van ESG-informatie zoals vastgelegd in de SFDR.’
Marktinefficiënties nemen toe
De beleggingswereld is sterk veranderd sinds de oprichting van MIM, toen actief beheer nog de norm was. Tegenwoordig overheerst passief beheer. Van Vlaardingen verwijst naar de Mifid II-regelgeving als een voorbeeld van hoe actief beheer werd bemoeilijkt. ‘De Mifid II-regelgeving leidde tot een afname van analisten, omdat bedrijven niet langer betaalden voor onderzoek naar Europese small-caps. Brokers, die verdienen aan handelsvolumes, zagen geen voordeel in het onderzoeken van small-caps vanwege de lage volumes.’
‘Het heeft geleid tot inefficiënties in de markt met bedrijven die volgens mij niet correct gewaardeerd zijn. Voor de actieve belegger biedt dit de juiste omstandigheden om in te springen op kansen. Vooral de private equity sector profiteert hiervan en groeit hard, want zij zijn minder gebonden aan strenge regelgeving en kunnen sneller schakelen’, stelt Van Vlaardingen.
De verschuiving van actief naar passief beheer betreurt Van Vlaardingen, omdat er te snel wordt overgegaan op verkoop in plaats van het aansturen van een bedrijf. ‘Het is beter om te sturen op verbeteringen, of het nu gaat om bedrijfsstrategie of duurzaamheidsoverwegingen, dan je handen er volledig van terug te trekken.’
Tijd voor reflectie
In de afgelopen jaren deden zich teleurstellingen voor, zoals de uitstroom van kapitaal als gevolg van de coronacrisis in 2020. In dat jaar ontstond ook een conflict met de mededirecteur over de toekomst van het fonds.
Op de vraag hoe Van Vlaardingen terugkijkt op de periode dat hij het Monolith-fonds beheerd heeft, verschijnt er een glimlach op zijn gezicht. ‘Ik heb veel geleerd, ook omdat ik het zelf in de hand heb gehad, van begin tot eind. Ik heb alle fasen van start, groei en neergang doorlopen en altijd gehandeld in het belang van mijn aandeelhouders.’
Gerelateerde artikelen op Investment Officer:
- Strikte regulering na crisis stimuleert nu waardering ABS
- Top 5 Aandelen Eurozone Small-Cap: Midlin aan kop