Kennis is niets waard zonder écht begrip, systemen moeten op elkaar aansluiten en de communicatie tussen teams moet kloppen. Een handvol lessen van Nick Leeson, de voormalig effectenhandelaar wiens speculatieve transacties in 1995 de Britse Barings Bank de kop kostte. ‘Wat daar voorviel, dat gebeurt nog steeds.’
Leeson deelde zijn verhaal én zijn lessen donderdagmiddag in Amsterdam tijdens een bijeenkomst van beroepsvereniging CFA.
De oud-handelaar verspeelde in drie jaar tijd 1,3 miljard dollar van de Barings Bank, via het gebruik van optieconstructies. Als jong broekie van 22 werd hij door de bank op een project in Singapore gezet. Zijn speculatieve transacties pakten verkeerd uit en de verliezen van enkele tonnen, werden enkele miljoenen, en vervolgens honderden miljoenen.
‘De meest beschamende periode uit mijn leven’, aldus de ex-effectenhandelaar die in 1995 op het vliegveld van Frankfurt werd gearresteerd en vervolgens 6,5 jaar in de gevangenis zat.
Roodgloeiend
Tegenwoordig reist Leeson rond met zijn verhaal, om organisaties te waarschuwen, maar ook omdat hij na zijn periode in de gevangenis weer regelmaat in zijn leven nodig had. Want zo bemerkt hij: zijn fouten en de fouten bij Barings Bank, die zijn nog altijd aan de orde van de dag. ‘Is er weer een bank de mist in gegaan, dan staat bij mij weer de telefoon roodgloeiend. Of ik weet waar het is mis gegaan? Ja, zeker weet ik dat.’
‘Evalueer de risico’s binnen je bedrijf en ken de effecten ervan op je organisatie’, luidt daarom een van zijn adviezen. ‘Het kán resulteren in een ondergang’, waarschuwt Leeson op basis van zijn eigen ervaringen.
Want, Leeson zat fout in de jaren negentig, maar blijkens zijn verhaal kreeg hij daar ook alle ruimte voor. ‘De eerste keer dat ik deze posities innam, verwachtte ik dat er iemand bij me zou aankloppen. Maar uren gingen voorbij, dagen gingen voorbij, maanden gingen voorbij. Niemand klopte aan.’
Leugens
Leeson stak de bank steeds dieper in de schulden, hopend dat hij de verliezen die hij had gemaakt, goed kon maken. Dat de bank er uiteindelijk aan ten onder zou gaan, daar had hij eigenlijk geen rekening mee gehouden. Hooguit vreesde hij voor zijn eigen baan en die van zijn teamleden.
Intussen vertelde hij leugens als iemand onraad rook. En omdat de meesten eigenlijk geen idee hadden hoe de constructies die Leeson toepastte, in elkaar zaten, kwam hij er jaren mee weg. Daarbij sloot het settlement-systeem van Singapore niet aan op dat in het VK, waardoor opvallendheden niet opgemerkt werden. En dan was er nog het gebrek aan communicatie: Leeson verzon steeds weer een ander verhaal. ‘Hadden ze mijn argumenten voor de verliezen naast elkaar gelegd, dan hadden ze de discrepantie tussen mijn verklaringen wel opgemerkt.’
De oud-effectenhandelaar adviseert (financiële) instellingen en vermogensbeheerders: ‘Blijf kwaliteitschecks doen, controleer of systemen wel op elkaar aansluiten en controleer de mensen die de systemen aansturen en uitlezen. Begrijpen ze wat ze doen? En als ze het niet weten, durven ze het dan wel te vragen? Fouten maken mag. Leer dat je mensen zodra ze binnenkomen. Anders zullen ze er niet voor uitkomen en gaat het van kwaad tot erger.’
‘De informatie die je nodig hebt, is er altijd. Maar je moet er wél naar zoeken’, besluit hij.