Het nieuwe pensioencontract stelt zowel pensioenfondsen als fiduciair managers op de proef. De prestigieuze vertrouwensrelatie tussen de twee kent zijn prijs. ‘De fees zijn zo laag, dat de fiduciair managers er amper van rondkomen. Dat leidt tot verschraling’, waarschuwen consultants. Zoektocht naar een nieuwe architectuur.
Het is een beetje het verhaal van En toen waren er nog maar… van detective schrijver Agatha Christie geworden: de een na de ander verdwijnt van het toneel. Zo hebben onder meer Allianz, Axa en Robeco de fiduciaire markt de rug toegekeerd, ook buitenlandse consultants zoals Aon zijn gestopt. Overgebleven is een handvol volhardende partijen: Achmea Investment Management, Kempen Capital Management en NN Investment Partners waren de laatste jaren het meest succesvol – gevolgd door BlackRock, Aegon met TKP, BNP Paribas Asset Management, BMO en Russell.
De vraag is wat de rol van fiduciair managers in het nieuwe stelsel zal worden. Investment Officer sprak voor deze marktanalyse met een aantal in Nederland actieve consultants (deels off-the-record), die zonder uitzondering van mening zijn dat het nieuwe pensioencontract met aanzienlijke uitdagingen gepaard gaat.
‘Het Nederlandse pensioenlandschap is ongeveer 1800 miljard euro groot. Pakweg de helft daarvan is in handen van vijf grote fondsen: ABP, PFZW, PME, PMT en Bpf Bouw. Die blijven werken met hun “inhouse” belegger, zoals bij voorbeeld APG voor ABP en PGGM voor PFZW. Deze pensioenfondsen lobbyen zich suf in Den Haag en hebben belang bij de status quo’, zegt een zeer goed geïnformeerde bron op voorwaarde van anonimiteit. Zijn overtuiging is dat deze grote pensioenfondsen hun portefeuilles nooit bij een externe fiduciair zullen onderbrengen.
Communicatie op orde
De uitdaging voor pensioenfondsen is op dit moment vooral om de communicatie met hun deelnemers op orde te krijgen. In het huidige stelsel hoeft slechts één rendement te worden gecommuniceerd, maar onder het nieuwe pensioencontract, zo bepaalt de wet, moet een ‘risicopreferentie-onderzoek’ worden gedaan om de risicobereidheid van de deelnemers in kaart te krijgen. Op basis daarvan kan een optimale lifecycle worden vastgesteld.
Martijn Euverman (foto rechts), consultant van Sprenkels en Verschuren, onderschrijft dat pensioenfondsen voor dat gedeelte – zijnde communicatie – nu advies inwinnen bij consultants als WTW, Mercer en ook Sprenkels en Verschuren. Zo heeft deze laatste inmiddels een communicatie-afdeling opgezet om pensioenfondsen ter voorbereiding op het nieuwe contract te helpen.
De vraag is nog wie die meer uitgebreide en uiteenlopende communicatie met deelnemers het beste voor zijn rekening kan nemen. Volgens Euverman is dat nog niet uitgekristalliseerd. ‘Bij pensioenfondsen draait het om drie rollen: beleid, fiduciair beheer en controle. De eerste rol ligt bij de bestuurders van het pensioenfonds, de tweede rol bij de fiduciair managers en de derde bij de custodians.’
Bij dat laatste moet je denken aan partijen als State Street, BNY Mellon en JPMorgan. Euverman is van mening dat custodians het beste geëquipeerd zijn om de berekeningen ten behoeve van de deelnemers van het pensioenfonds op persoonsniveau te maken. ‘Ja, want zij kunnen, alsof het een trias politica is, het beste de onafhankelijke toetsing doen.’
Een uitdaging is dat in het nieuwe contract niet meer met pensioenrechten maar met pensioenpotjes wordt gewerkt. Dat gaat gepaard met meer volatiliteit en dus dient er meer gecommuniceerd te worden met individuele deelnemers. Euverman ziet die rol vooral bij de administratie van het pensioenfonds liggen. Heemskerk vindt dat vooral aanbieders van DC-oplossingen zoals PPI’s (premiepensioeninstellingen) al veel ervaring hebben op dit gebied. ‘Pensioenfondsen vragen in dat verband wel regelmatig advies, omdat zij dit in eigen huis willen optuigen’, zegt Jacco Heemskerk, hoofd investments van consultant Willis Towers Watson (WTW).
‘De markt voor DB loopt ten einde en zal gaandeweg plaatsmaken voor DC, dat in de VS al ver op gang is. Dan moet je, vanuit het oogpunt van zorgplicht, voortdurend uitleggen waar deelnemers in beleggen, wat de risico’s zijn en hoe veel dat oplevert’, vervolgt Heemskerk, die vindt dat pensioenfondsen op het vlak van gepersonaliseerde communicatie nauwelijks praktijkervaring hebben. Euverman beaamt dat.
FTK star en beknellend
Los van de communicatie zijn de geraadpleegde consultants collectief van mening dat het nieuwe pensioencontract ook ruimte geeft voor verdere verbeteringen in het beleggingsbeleid. Zo is er in Nederland al langer kritiek op de ALM-studies. ‘Die maken dat je binnen nauw gedefinieerde categorieën moet beleggen en er weinig mogelijk is’, oordeelt Heemskerk (foto rechts).
‘Het FTK (financieel toetsingskader) is relatief star en beknellend. Van “creative destruction” is geen sprake’, vindt hij. Heemskerk denkt dat daar verandering in komt als ondernemingspensioenfondsen overgaan op eenvoudige premieregelingen en de nominale garantie vervalt. ‘Dan wordt minder in vastrentende waarden belegd en is er meer ruimte om richting zakelijke waarden te gaan. Dat is naar verwachting positief.’
Nu van statistiek-voor-gevorderden sprake is, wordt vooral gebruik gemaakt van spreadsheets om het beleggingsmodel te verantwoorden, vervolgt Heemskerk. ‘Maar dat staat ver van investeren af.’ Een goed ingevoerde anonieme bron deelt die visie. Ook hij verwacht dat DC-regelingen, afgestemd op de individuele deelnemer, hogere rendementen kunnen opleveren, zeker als in de bouwblokken ook private markets, private equity en private debt opgenomen kunnen worden.
Punt is wel dat bij DC-regelingen doorgaans voor de goedkoopste oplossing wordt gegaan, dus met inzet van passieve aandelen- en obligatietrackers. ‘Pensioenfonds ABP, met APG, kan die exposure naar private beleggingen wel bieden. Het zou mooi zijn als APG dat voor derden beschikbaar zou maken, maar daar verwacht ik eerlijk gezegd niet veel van’, zegt de geraadpleegde bron.
Martijn Euverman is daarom blij dat Goldman Sachs met de overname van NN Investment Partners naar Nederland is gekomen. ‘Ik hoop dat er meer buitenlandse partijen volgen; we kunnen wel wat extra kwaliteit en keuzevrijheid gebruiken in het Nederlandse pensioenlandschap. Ik geloof dan ook niet dat de verschraling van de fiduciaire markt alleen met de lage fees te maken heeft. Veel partijen konden door de veranderende markten vaak de gezochte kwaliteit aan strategieën en producten ook niet meer leveren.’
Consultants sluiten niet uit dat in het kielzog van Goldman Sachs andere Angelsaksische partijen naar Nederland komen, omdat zij groot en vooraanstaand zijn op het terrein van alternatieve beleggingen, zoals private markets. Hoewel pensioenfondsen nog altijd willen dat fiduciaire managers die regierol, zoals de door hun uitgevoerde managerselectie, los zien van de eigen building blocks die ze leveren, wordt niet uitgesloten dat het nieuwe pensioencontract deze principiële discussie nieuw leven inblaast.
De Britse fiduciaire markt staat wel open voor onafhankelijke consultants die portefeuilles bouwen op basis van de best beschikbare oplossingen, zegt WTW hoofd investments Jacco Heemskerk. ‘Zij zitten niet vast aan het aanbod van asset managers en hun onderliggende strategieën. Ze kiezen oplossingen waarvan de rendementseisen een stuk hoger zijn, maar ook de fees. In Nederland ligt de focus op kosten, zodat superieure strategieën en beleggingsproducten en diensten hier moeilijker aan de man te brengen zijn.’ Goldman Sachs Asset Management, dat nu prominent in Nederland terug is met de overname van NN IP en de preferente positie die het heeft gekregen bij het begeleiden van het boek van het voormalige moederconcern NN Group, zal wellicht met succes de Rubicon oversteken en pensioenfondsen laten zien dat die twee rollen wel degelijk – tot profijt van de opdrachtgever – samengaan.
Dit artikel is gepubliceerd in de tweede editie van FN Institutioneel van dit jaar, welke vanaf donderdag 21 april 2022 aan geregistreerden is verzonden. U kunt zich hiervoor via deze link aanmelden.
Gerelateerde artikelen op Investment Officer: