Het nieuwe pensioenstelsel brengt flinke uitdagingen met zich mee, met name in de deelnemerscommunicatie. Custodians zien voor zichzelf in deze communicatie niet meer dan een indirecte rol, maar denken wel te kunnen toevoegen in de bescherming van deelnemers.
Ze worden wel ‘de loodgieters van de financiële wereld’ genoemd: de custodians, ook bekend als bewaarbanken. Zij hebben de effecten in bewaring gekregen, onder meer van pensioenfondsen. Jaren-, misschien zelfs wel decennialang, kregen deze custodians van pensioenfondsbestuurders beperkte en soms zelfs minimale aandacht. Maar dat verandert nu, beaamt Paul Smit, hoofd business development van BNY Mellon in Nederland. ‘Wij kwamen altijd aan het einde van de agenda. Maar dat verandert, nu er al langere tijd sprake is van een professionalisering van de sector.’
Communicatie intensiever
Het nieuwe stelsel, dat in 2027 ingevoerd moet zijn, maakt dat uitvoerders en custodians veel intensiever, waarschijnlijk zelfs op dagbasis, met elkaar moeten communiceren. De reden is dat pensioenfondsen straks het rendement moeten toerekenen naar leeftijdscohorten en zelfs naar individuele deelnemers. ‘Wij zien voor ons geen rol in de directe communicatie naar deelnemers. Dat doen de uitvoerders zelf’, zegt Marvin Vervaart (foto), die bij BNY Mellon client solutions manager asset owners is. ‘Maar we moeten wel in staat zijn om op dag-basis informatie over de beleggingsportefeuille te geven.’
Dat is een gevolg van het feit dat het nieuwe pensioenstelsel de finale stap maakt van defined benefit (DB) naar defined contribution (DC). Zo zal worden belegd in leeftijdscohorten, waarbij moet worden gekozen tussen een solidaire of een flexibele benadering.
Jan Albert Koopman, business development manager bij BNP Paribas Securities Services, verwacht dat verschillende pensioenfondsen zullen kiezen voor de solidaire premieregeling, waarbij de solidariteitsreserve een belangrijk onderdeel is voor het delen van de risico’s met de verschillende deelnemers. ‘Want’, zegt hij, ‘inleggen zonder commercieel oogpunt en het delen van de risico’s is een groot goed en passend bij de Europese cultuur.’
Contractkeuze
Los van de keuze die fondsen moeten maken, geldt dat in beide contracten sprake is van een premieregeling. Daarin moeten rendementen worden toebedeeld aan het vermogen van individuele deelnemers. Die opdracht komt toe aan de pensioenuitvoerder, maar daarvoor heeft hij de custodian nodig die niet alleen de effecten bewaart maar ook het rendement berekent.
Een panel van experts concludeerde recentelijk in het rapport ‘Inzicht door overzicht – regie in de pensioenuitvoering’ van custodian Caceis (voorheen KAS Bank) dat de samenwerking tussen ketenpartners, zoals pensioenadministrateur, vermogensbeheerder, fiduciair, ALM-adviseur en custodian, veel intensiever wordt, omdat het in het nieuwe stelsel om persoonlijk pensioenkapitaal gaat.
Smit (foto) van BNY Mellon is het daar mee eens: ‘De informatiebehoefte wordt anders, ongeacht of er wordt gekozen voor flexibel of solidair. Het nieuwe stelsel verandert de waardeketen, maakt deze operationeel veel intensiever. Hopelijk slagen we er ook in om deze simpeler te maken.’
Caceis denkt dat de totstandkoming en de werking van het aansturingsmodel, ook wel target operating model genoemd, ten minste negen maanden tijd kost. Reden is dat de afstemming intensiever wordt en de wederzijdse afhankelijkheid groter. Gebrek aan capaciteit en mogelijke filevorming liggen in aanloop naar de invoering van het nieuwe stelsel op de loer, aldus het rapport.
Koopman van BNP Paribas Securities Services is het daar mee eens. Maar juist dat is de reden dat deze partij al geruime tijd in intensief overleg is met pensioenfondsen en andere spelers in de waardeketen. ‘Samenwerking op dag-basis vergt een hele andere dynamiek. Alle optellende verplichtingen moeten namelijk samenkomen bij de administrateur.’ BNP Paribas gaat in ieder geval de extra laag van informatie voor de leeftijdscohorten toevoegen aan zijn rapportages. ‘Voor ons is dat een redelijk vanzelfsprekende toevoeging. Wij doen het namelijk al voor onze DC-regelingen.’
Misschien wel de grootste uitdaging voor pensioenfondsen is volgens de geraadpleegde custodians dat het deelprocessen van zijn ketenpartners moet verbinden. Om dit aansturingsmodel te laten werken hebben de eerste marktpartijen, zoals pensioenuitvoerder APG voor pensioenfonds ABP, al software afgenomen van het Deense Festina Finance. Dit fintech-bedrijf heeft een IT-systeem ontwikkeld dat DC-pensioenen kan ondersteunen.
Participaties per cohort
Custodians denken ondertussen na wat de consequenties zijn voor de beleggingsadministratie. Zo worden bestaande deelmandaten samengevoegd in één virtueel beleggingsfonds. Daarin heeft elk cohort participaties of units. Deze zogenoemde unitisation houdt in dat er voor elke unit een dagelijkse berekening moet worden gemaakt. Die waardebepaling wordt naar de pensioenuitvoerder verstuurd, die er een vertaling van maakt naar de individuele deelnemer. ‘Daarnaast zal er voor de solidariteitsreserve in de premieregeling bepaald moeten worden wat er met het overrendement en de premie-instroom gebeurt en hoe dat berekend wordt over de verschillende groepen’, zegt Koopman (foto).
Hoewel alle aandacht op dit moment uitgaat naar de waardeketen en de wijze waarop samengewerkt moet worden voor een geoliede informatievoorziening aan deelnemers, kijkt BNY Mellon al naar de toekomst. Smit en Vervaart werpen het idee op dat er een zogenoemde depositary functie, een ‘waakhond’ zou moeten komen voor controle van de stromen in de keten en de uiteindelijke bescherming van de individuele deelnemer.
‘Een dergelijke waakhond is er al voor beleggingsfondsen, die onderhevig zijn aan de Europese regelgeving van Ucits of Aifmd. Voor pensioenfondsen die merendeels via mandaten beleggen, bestaat een dergelijke functie niet .’
Het tweetal vervolgt: ‘Men zou ons voor de voeten kunnen werpen dat wij dat zeggen, omdat het voor ons een uitbreiding van ons dienstenpallet impliceert. Maar als je een stap terug zet, zou het raar zijn als een deel van de markt wel beschermd zou zijn en een ander deel niet. Punt is dat in het nieuwe stelsel het risico bij de deelnemers komt te liggen.’
De Verenigde Staten, waar ook sprake is van een nieuwe consolidatieronde, kent de wettelijke eis dat een zogenoemde “payment fiduciary responsible party” de kasstromen controleert en een waakhondfunctie krijgt om de hele beleggingsadministratie te controleren, los van de custodian. Smit en Vervaart stellen dat als de markt commerciëler zou worden – wat ondanks de kracht van solidariteit in Nederland op termijn niet ondenkbaar is – een dergelijke waakhondfunctie de propositie van pensioenfondsen versterkt ten gunste van de kwaliteit en de veiligheid voor de deelnemers.
Specialisten zijn druk bezig met het beantwoorden van de vraag hoe zij de taken van het nieuwe pensioenstelsel (NPS) het beste kunnen uitvoeren. Het komt daarbij vooral aan op samenwerking in de keten. Want zonder vermogensbeheerders, fiduciair managers, administrateurs of custodians lukt het niet om interacties, dat wil zeggen interfaces en koppelingen, tot stand te brengen. De complexiteit verlangt dat er standaardisatie plaatsvindt van taal, van data en van de inrichting van systemen. Dat is tijdrovend en complex, waarschuwt custodian Caceis in zijn rapport. De ontwikkeling van die standaarden lukt naar verwachting niet meer vóór de invoering van het NPS, waarschuwen de auteurs. ‘Gelukkig zijn er in de markt en binnen de overheid veel goede basisgedachten rond standaardisatie.’ Verwezen wordt naar technische concepten, waarbij een ‘bijzondere plek’ is weggelegd voor de verbinding tussen gegevens en processen – de zogenoemde API’s: application programming interfaces, een standaard die zowel in mensen-, als in computertaal de interactie tussen processen beschrijft. Zo kunnen (software)ontwikkelaars met elkaar communiceren.
Dit artikel is verschenen in IO Institutioneel, de krant van Investment Officer die gericht is op pensioenfondsbestuurders en pensioenbeleggers en vanaf vandaag bij geregistreerden wordt bezorgd. Via deze link kunt u zich voor ontvangst van de krant aanmelden.