Er is een Deltaplan nodig om burgers in Nederland ervan te doordringen dat zowel ontwikkelingen in samenleving en economie als aanpassingen in het pensioenstelsel er toe leiden dat er minder geregeld wordt voor de oude dag. ‘70 procent van de bevolking zit in een collectief pensioen. Dat heeft ons een beetje lui gemaakt.’
Aan het woord is Iris van de Looij, directeur van Dufas, belangenvereniging van vermogensbeheerders in Nederland. Zij heeft samen met Jovan Ponsioen, hoofd distributie Benelux van Amundi Asset Management, het initiatief genomen voor een diepgaand onderzoek over de vraag hoe burgers over sparen voor later denken en de rol die beleggen daarin speelt.
Dat onderzoek heeft vorig jaar plaatsgevonden tegen de achtergrond van de nog altijd groeiende omvang van het spaargeld en het feit dat door een combinatie van maatschappelijke ontwikkelingen, zoals individualisering en meer wisselingen van werk(gever) tijdens een loopbaan, inmiddels al meer dan 856.000 werkenden in Nederland geen pensioen opbouwen. Die ontwikkeling gaat een nieuwe fase in nu bij de opstelling van het nieuwe Pensioenakkoord is bepaald dat mensen meer verantwoordelijkheid moeten gaan dragen voor een zorgeloze oude dag.
In het interview met Van de Looij en Ponsioen, in het kader van de podcast-serie “Masters in Finance”, wordt gesproken over de uitkomsten van het onderzoek, alsook over de vraag wat de sector zelf anders of beter kan doen om het bewustzijn bij Nederlanders over de uitdagingen van een goed pensioen te verhogen. Daarbij stelt het tweetal dat die doelstelling van een zorgeloze oude dag wel degelijk voor burgers binnen handbereik is.
Van de Looij en Ponsioen vinden dat de ontwikkelingen nu momentum hebben gekregen door een combinatie van extreem lage, en soms zelfs negatieve spaarrentes en - naar men denkt - oplopende inflatie. ‘We moeten meer in dialoog. Wat zijn de alternatieven voor sparen om meer vermogen op te bouwen? En hoe verpak je dat?’, zegt Ponsioen.
Volgens Ponsioen moet bij een dergelijke dialoog een belangrijke “learning” uit het onderzoek ter harte worden genomen. ‘Binnen de sector denkt men: beleggen is toch toegankelijk? Je gaat naar een kantoor, je opent een rekening en je gaat beleggen. Maar de mentale weerstand van veel burgers is enorm. Men zegt: “Beleggen? Dat is niets voor mij. Je moet veel geld hebben.” De olifant in de kamer is dat wij vooral in onze communicatie blanke mannen, van middelbare leeftijd promoten.’
Foto: Jovan Ponsioen tijdens de podcast-opname
Van de Looij vult aan: ‘De uitkomsten die mij uit het onderzoek raakten, dat was dat mensen drie bouwstenen van vermogensopbouw noemden: het huis, het pensioen en de spaarrekening. Beleggen werd daarbij als mogelijkheid totaal niet gezien! Hetzelfde valt mij op bij gesprekken met politici. Ook zij zien het als een spelletje, een snel ritje maken, met bitcoin bij voorbeeld. Alles of niets. Het hele imago van onze sector rond beleggingsproducten komt totaal niet over.’
Weerzin tegen beleggen
Het tweetal pleit voor een Deltaplan, waarin samen met andere stakeholders, zoals overheid, maar ook consumentenorganisaties, banken, pensioenverstrekkers, toezichthouders en onderwijsinstellingen, veel meer wordt gedaan aan bewustwording en educatie. Van de Looij denkt dat vooral andere stakeholders dan de beleggingssector daarin hun stem moeten laten horen. In de sector zelf is vooral eerst een kleine revolutie nodig om kritisch te kijken naar de drempels die door haar zelf worden opgeworpen.
Uit het onderzoek blijkt dat er bij burgers sprake is van veel weerzin tegen beleggen. ‘Het is als met zwemmen. Als je dat niet kunt, durf je het water niet in. Dus daarom moet je eerst leren zwemmen’, zegt Ponsioen. Van de Looij vult aan: ‘Educatie moet in eerste aanleg ook niet over beleggen gaan, maar over het stellen van de lange termijndoelen en het maken van een financieel plan.’
‘We hebben een kleine revolutie nodig’
In de optiek van Van de Looij moet beleggen juist veel saaier worden gemaakt, waarin je in een gespreide portefeuille voor de langere termijn belegt. Dat moet volgens haar een soort package zijn, maar dat gebeurt niet. ‘Néé, wij bieden honderden producten aan. We maken het de burgers als sector ook niet gemakkelijk.’
Het tweetal vindt dat de sector wel wat meer zelfreflectie kan gebruiken. Er is volgens hen meer diversiteit nodig in de samenstelling van het werknemersbestand en in het verlengde daarvan zou ook de communicatie diverser en laagdrempeliger mogen zijn. Hierdoor zouden burgers zich beter met die instellingen kunnen identificeren, maar ook met de producten waarmee vermogen voor later kan worden opgebouwd.
Ponsioen: ‘We hebben in de sector een kleine revolutie nodig. We moeten beter weten wie onze klanten zijn. Het gaat in de beleggingswereld altijd sterk over de inhoud. Maar daarbij kijken we teveel naar onszelf. Een stofzuiger prijs je ook niet aan door uit te leggen uit welke onderdelen deze is opgebouwd. Nee, je promoot een stofzuiger gewoon om wat hij doet.’
Beluister op dufas.nl de podcast-serie: waarom beleggen mensen (niet)?