Door aan het onlogische concept van kapitaaldekking vast te houden, roepen we de pensioenkortingen over onszelf af. Dat is volstrekt onnodig, zegt pensioenfilosoof Martin ten Cate.
‘Met een gezamenlijk belegd vermogen van zo’n 1500 miljard euro is de kans groot dat u — als fondsbeheerder — werkzaam bent bij een van de pensioenfondsen. U doet uw best, maar hebt niet kunnen voorkomen dat de dekkingsgraden zijn gezakt tot een niveau waarop kortingen op pensioenen onvermijdelijk zijn. De euforie over het pensioenakkoord van begin juni heeft plaatsgemaakt voor het besef dat ook dit akkoord kortingen niet kan voorkomen. Het meest spaarzame land ter wereld heeft nog niet genoeg gespaard. Hoe vreemd is dat?
In Nederland sparen wij voor ons pensioen. Hoe vanzelfsprekend dat ook lijkt, dat is het niet. Het concept kan niet bestaan als de hele wereld dat zou doen. Niet iedereen kan vorderingen hebben en geen schulden; het is de logica van het dubbel boekhouden! Met het sparen voor onze pensioenen, sparen wij voor toekomstige consumptie. Maar consumptiegoederen zijn beperkt houdbaar en diensten kunnen sowieso niet op voorraad worden geproduceerd. Dit probleem kun je met geld niet oplossen. Was dat maar waar! Iedereen in de wereld zou dan zoveel mogelijk moeten sparen, en vervolgens kunnen we allemaal tegelijk met pensioen. Het is niet moeilijk om in te zien dat dat niet kan.
Doordat de rente daalt, eroderen de dekkingsgraden, moeten we meer sparen en daalt de rente nog weer verder, enzovoorts. We sparen ons arm en dat terwijl marktwerking juist evenwicht zou moeten brengen. Ook deze invalshoek laat zien dat het geen logisch concept is.
Door aan dit onlogische concept (kapitaaldekking) vast te houden, roepen we nu pensioenkortingen over onszelf af. Dat het rijkste land van de eurozone, dat al meer dan een halve eeuw onafgebroken een groot overschot heeft op zijn betalingsbalans, de rijksfinanciën meer dan op orde heeft en beschikt over de grootste pensioenkassen ter wereld, gaat korten op pensioenen is volkomen bizar en absoluut onnodig. Maar het ergste is: het is gebaseerd op onlogische gronden.
De perceptie in de pensioenwereld is dat het omslagstelsel onbetaalbaar is door de vergrijzing, maar door de gedaalde rente blijkt het kapitaaldekkingsstelsel dat ook te zijn en door de volatiliteit van financiële markten misschien nog wel meer.
Los van welk stelsel dan ook, gaat het bij pensioenen om afspraken die je maakt over hoe je de toekomstige productie gaat verdelen tussen werkenden en gepensioneerden. In mijn boek schets ik een alternatief voor onze pensioenen, in de tweede pijler gefinancierd via het omslagstelsel. Een eenvoudig rekenmodel toont aan dat we maar een fractie nodig hebben van de pensioenpot om pensioenen de komende decennia op peil te houden. Kortingen zijn daarbij niet aan de orde, een substantiële koopkrachtverbetering wel.’
Econoom, publicist en pensioenfilosoof Martin ten Cate schreef dit commentaar naar aanleiding van het verschijnen van zijn boek ‘Waar blijft mijn pensioen?’ Dit commentaar is deze week ook verschenen in de tweede editie van Fondsnieuws Institutioneel, een uitgave gericht op pensioenbestuurders en - beleggers.
Lees ook: Pensioenfilosoof predikt revolutie in pensioenland