Waarom kan elke Nederlander naar de huisarts bij gezondheidsproblemen, maar is financieel advies veel minder toegankelijk? Als je goed zoekt is hulp bij financiële vraagstukken wel degelijk beschikbaar, maar zijn mensen hier vooral nog niet van op de hoogte. De snelle ontwikkeling van technologie en digitalisering zal de beschikbaarheid verder versterken.
Financiële planning is een vraagstuk dat de meeste mensen graag voor zich uitschuiven. Het is complex en ‘wie dan leeft, wie dan zorgt’ is een populair motto. Alleen bij het afsluiten van een hypotheek weten Nederlanders een adviseur wel goed te vinden. Vóór 2014 was advies over een breed scala aan financiële producten veel gebruikelijker, maar sinds het afschaffen van het provisieverbod is financieel advies vooral voorbehouden aan de rijkeren onder ons.
Ik pleit zeker niet voor de terugkeer van provisies. Het provisieverbod heeft geleid tot meer transparantie over kosten, meer onafhankelijke adviezen en minder belangenconflicten. Een negatieve bijvangst is helaas dat consumenten minder advies afnemen als de kosten direct in rekening worden gebracht in plaats van verstopt te zijn in financiële producten.
Gelukkig zorgen digitalisering en technologie ervoor dat financieel inzicht toch steeds meer beschikbaar komen, maar dan niet via de traditionele advieskanalen. Drie voorbeelden maken de potentie hiervan duidelijk. Ten eerste het retail bankenkanaal. Bijna alle retailbanken bieden tegenwoordig persoonlijke financiële inzichten en budgettering in hun bankenapps. Enkele banken gaan hierin ook verder, door complete financiële planningtools aan te bieden, al dan niet gecombineerd met een persoonlijk gesprek.
Een tweede, minder bekend voorbeeld is het werkgeverskanaal. Werkgevers zien in dat (financieel) gezonde werknemers productiever zijn en minder stress ervaren. Zij bieden dan ook steeds vaker tooling voor financieel inzicht, ook hier soms aangevuld met een persoonlijk gesprek. De actieve benadering via een werkgever maakt het advies voor veel mensen laagdrempeliger dan wanneer ze zelf een stap moeten zetten naar een financieel adviseur.
Tenslotte is het pensioenkanaal sterk in opkomst. Door de nieuwe wet Toekomst Pensioenen zijn pensioenuitvoerders verplicht om hun deelnemers te begeleiden bij pensioenkeuzes, zoals eerder stoppen met werken. Pensioenfondsen realiseren zich dat deze keuze alleen goed begeleid kan worden bij een breder financieel inzicht en handelingsperspectief. Ook zij zetten dus in op digitale financiële tooling.
Al deze ontwikkelingen zijn alleen mogelijk door de digitale beschikbaarheid van persoonlijke data. Nederland is hierin uniek. Gegevens van je belastingaangifte zijn eenvoudig op te halen via DigiD en ook pensioeninformatie is goed beschikbaar via Mijn Pensioen Overzicht. In de ons omringende landen is deze digitalisering nog lang niet zo ver gevorderd. De financiële toezichthouder van het Verenigd Koninkrijk benoemt niet voor niets de ‘advice gap’ in het VK als belangrijk probleem. De advice gap is het percentage van de bevolking dat geen professioneel financieel advies ontvangt, maar wel zou willen of nodig heeft. In het VK wordt dit percentage ingeschat op 91 procent en lukt het maar in zeer beperkte mate om dit te verkleinen.
Hoewel de Nederlandse initiatieven ook nog geen gemeengoed zijn, biedt het wel het perspectief dat mensen steeds meer gewend raken aan de mogelijkheid om hun financiële huishouding in kaart te brengen, niet alleen voor korte termijn budgettering, maar ook voor lange termijn financiële planning. En dat leidt weer tot een gezondere samenleving, waarbij minder mensen schuldproblemen ervaren en stress afneemt door het gevoel van controle over de eigen situatie.
We zijn er nog niet, maar de technologische mogelijkheden zijn er, steeds meer data is digitaal beschikbaar waardoor inzicht en handelingsperspectief verregaand kan worden geautomatiseerd. Door dit breed in te zetten kunnen we over een paar jaar misschien concluderen dat elke Nederlander inderdaad wordt geholpen bij het maken van goede financiële beslissingen.
Loranne van Lieshout is team lead Wealth Management en Keuzebegeleiding bij Ortec Finance, een wereldwijde leverancier van technologie en oplossingen voor het ondersteunen van investeringsbeslissingen. Ortec Finance is onderdeel van het expertpanel van Investment Officer en schrijft maandelijks een bijdrage over uiteenlopende thema’s.