Als belegger of beleidsbepaler bent u continu bezig met het maken van beslissingen: welke strategie volg ik, welke risico’s wil ik accepteren of juist niet, hoe positioneer ik mijn portefeuille, enzovoorts. Aangezien niemand de toekomst exact kan voorspellen, zijn de omstandigheden waaronder besluiten genomen worden altijd onzeker.
Besluitvorming vraagt daarom om een zorgvuldige afweging van voors en tegens bij ieder besluit. Een dergelijke afweging maken is daarmee een kerntaak van de werkzaamheden voor beleidsbepalers.
Maar zoals waarschijnlijk de meeste mensen weten, is het nemen van beslissingen vaak moeilijk. Wie heeft er niet eens spijt gehad van een keuze? De belangrijkere vraag is of u bij een keuze waar u spijt van heeft gehad, ook gekeken heeft hoe het zover heeft kunnen komen. Want als de kwaliteit van de besluitvorming goed is, kan het risico op gedoe achteraf wel beperkt worden.
Streven naar een hoge kwaliteit van besluitvorming betekent overigens niet dat iedere beslissing achteraf bezien de juiste was, gegeven de onzekere omstandigheden. Maar het zorgt er wel voor dat uw beslissing goed te verantwoorden is, ongeacht de uiteindelijke consequenties van de beslissing.
Kwaliteit van besluitvorming
Om tot kwalitatief goede besluitvorming te komen, onderscheiden we drie onderdelen:
Hoge kwaliteit input:
- Documenten, analyses etc. waarop de besluitvorming wordt gebaseerd dienen compleet en correct te zijn, bijvoorbeeld doordat alle relevante risico’s zijn benoemd en gewogen. Hieronder verstaan we ook de kwaliteit van eventuele kwantitatieve modellen die gebruikt wordt in de analyses.
- Opstellers zijn in hoge mate onafhankelijk van de beslissers, zodat voorkomen wordt dat men de beslisser naar de mond praat.
Hoge kwaliteit van beslissers:
- De kwaliteit van de beslissers vormt de menselijke kant in de besluitvorming.
- Boven alles is een kwalitatief goede beslisser in staat de kwaliteit van de input te beoordelen en tegenwicht te bieden aan bijvoorbeeld adviseurs, klanten en toezichthouders.
- Een beslisser van hoge kwaliteit staat daarbij open voor de suggesties van anderen, maar zal zich hier nooit achter verschuilen.
- De beslisser laat zich niet leiden door de verschillende biasen uit de behavioral finance, zoals overconfidence en loss aversion (zie bijvoorbeeld Ritter, 2003).
Hoge kwaliteit proces:
- Een gedegen proces zorgt ervoor dat de besluitvorming logisch en gedragen tot stand komt. Denk hierbij aan het zorgen voor duidelijke stappen in het proces (beeld-, oordeels- en besluitvorming), maar ook borgen dat alle invalshoeken (en beslissers) afdoende aandacht krijgen, zoals 2e lijns risico-opinies.
- Onder proces verstaan we ook een cultuur waarin mensen afwijkende meningen mogen laten horen, zonder daarop afgerekend te worden.
Meer dan de som der delen
Zoals te zien vormen de drie onderdelen geen som, maar een product: dit betekent dat de onderdelen niet onafhankelijk van elkaar zijn, maar elkaar juist versterken of kunnen verzwakken: een slechte score op één van de drie onderdelen kan al een grote negatieve impact op de totale kwaliteit van de besluitvorming kan hebben. In een chaotisch (i.e. kwalitatief laag) proces is het risico groter dat input onvolledig is, waardoor belangrijke argumenten worden gemist en er onjuiste beslissingen worden genomen (“paniekvoetbal”).
In het gunstigste geval zal een hoge kwaliteit op enkele onderdelen voorkomen dat een onvoldoende kwaliteit elders resulteert in besluitvorming van onvoldoende kwaliteit: een beslisser (persoon) van hoge kwaliteit zal input van onvoldoende kwaliteit herkennen en daarmee de beslissing niet nemen, maar zorgen dat eerst de kwaliteit van de input wordt verbeterd. Evenzo kan een gedegen proces zorgen voor de benodigde checks en balances op de kwaliteit (en biases) van de beslisser en input, waardoor er minder op de kwaliteit van de beslisser hoeft te worden geleund.
Ik daag u uit uzelf en uw beslissingsproces te beoordelen op bovenstaande onderdelen en wens u veel succes met het verbeteren van de kwaliteit van uw beslissingen.
Edwin Massie is senior consultant Pensions & Insurance bij Ortec Finance, een wereldwijde leverancier van technologie en oplossingen voor het nemen van investeringsbeslissingen. Ortec Finance is één van de kennispartners van Fondsnieuws en schrijft maandelijks een bijdrage over uiteenlopende thema’s.