Veel mensen weten niet of zij voldoende inkomsten hebben om tijdens de pensioenperiode de gewenste uitgaven te kunnen doen. Laat staan dat zij op de hoogte zijn van de pensioenrisico’s. Indexatie van het pensioen die zij jaren hebben gemist en dreiging tot korten van hun pensioen maken het vertrouwen in het pensioen niet groter.
Wat betekent het nieuwe pensioenstelsel voor de communicatie naar deelnemers en gaat het nieuwe pensioenstelsel hierbij helpen?
Totaal inzicht
Voor veel mensen is pensioen een ver-van-mijn-bed show. Zij vinden het lastig om een realistische inschatting te maken van het inkomensrisico en andere risico’s die zij lopen. Heel veel mensen weten niet of zij voldoende inkomen en/of vermogen hebben om van een onbezorgde oude dag te genieten. Er is en wordt veel tijd en geld gestoken in de pensioencommunicatie naar deelnemers, maar veel initiatieven falen doordat consumenten niet echt geïnteresseerd zijn, het complexe materie is en vaak maar een deel van de informatie beschikbaar is. Het pensioenregister heeft alleen de informatie van het inkomen in de eerste en tweede pijler en mist de andere vermogensbestanddelen van de consument.
Om goed te kunnen beoordelen of er problemen of tekorten zijn is het noodzakelijk om naar de gehele financiële positie te kijken of liever nog het gehele huishouden. De technologie is beschikbaar om volledig inzicht in enkele minuten te realiseren en wordt met initiatieven als de Toekomstverkenner van PGGM en Finsnap van Aegon reeds toegepast.
Mensen die zich zorgen maken kunnen worden geholpen met inzicht en oplossingsmogelijkheden, waarbij het flexibel omgaan met pensioen er een van is. Door middel van inzicht kan ook de jongere generatie meer bewust worden gemaakt van de pensioensituatie. In het nieuwe pensioenstelsel wordt het pensioen onzekerder en kan de hoogte meer variëren. Hierdoor neemt de verantwoordelijkheid van goede begeleiding en informatie over de hoogte en de risico’s toe.
Communicatie van onzekerheid
Er wordt weinig gecommuniceerd over de pensioenrisico’s. In welke mate kan het pensioen worden bijgesteld door een lagere rente, tegenvallende beleggingsresultaten of een langere levensverwachting? In de wet is nu vastgelegd dat er moet worden gecommuniceerd over de hoogte van het pensioen in een goed, verwacht of slecht scenario, maar vaak is niet te herleiden waarom het pensioen nu lager is geworden. Komt dit door de rente, het beleggingsrendement of andere factoren? Er is meer onzekerheid dan veel mensen verwachten.
Uit recent onderzoek, uitgevoerd door Marike Knoef in samenwerking met SPO, blijkt dat er verschil bestaat in de communicatie van verwachte onzekerheid en onverwachte onzekerheid. Het pensioeninkomen dat vermeld staat op het pensioenoverzicht blijkt regelmatig minder zeker te zijn dan verwacht. Indien mensen begrijpen waarom het pensioen afwijkt van hun verwachting, ervaren zij risico anders dan wanneer zij niet goed begrijpen dat het afwijkt, ofwel de onzekerheid onverwacht is.
Zorgplicht en monitoring
Bij het nieuwe pensioenstelsel is het mogelijk om 10 procent van het pensioenvermogen op te nemen. In het Verenigd Koninkrijk heeft men ervaren dat mensen onvoldoende begrijpen wat de impact is als zij geld opnemen uit de pensioenpot. Dit heeft geleid tot verkeerde keuzes en/of onverwachte situaties. De opnamemogelijkheden zijn daar wel veel ruimer. Opnames worden in de VK gebruikt voor het kopen van een camper, onderhoud aan de woning of andere uitgaven met als gevolg een lager pensioen. Het nieuwe pensioenstelsel vraagt dan ook een veel actievere rol van pensioenfondsen en pensioenuitvoerders om invulling te geven aan zorgplicht en deelnemers inzicht te geven in de impact van persoonlijke keuzes.
Nut en noodzaak van pensioencommunicatie
Heldere pensioencommunicatie kan helpen om te bereiken dat consumenten over hun pensioen gaan nadenken en bewuste keuzes gaan maken. Indien zij financiële keuzes maken is het gewenst om dit te doen vanuit inzicht in de totale financiële positie in plaats vanuit een deel van de informatie.
Consumenten willen goed worden geïnformeerd over de verwachte hoogte van het pensioen, maar ook over de risico’s en wat het direct voor hun betekent. Nu zien we daar nog vaak 1 manier van communiceren naar alle deelnemers. Vaak staat uitleg over het product centraal en wordt voorbijgegaan aan de rol van het pensioen in het realiseren van de persoonlijke doelen van mensen, zoals een onbezorgde oude dag. Het monitoren van deze doelen wordt steeds belangrijker. Pensioenfondsen, verzekeraars en pensioenuitvoerders zullen daarom meer aandacht moeten gaan besteden aan invulling van de zorgplicht.
Ronald Janssen is managing director Global based planning bij Ortec Finance, een wereldwijde leverancier van technologie en oplossingen voor het nemen van investeringsbeslissingen. Ortec Finance is één van de kennispartners van Fondsnieuws en schrijft maandelijks een bijdrage over uiteenlopende thema’s.