De inval van de Duitse politie bij de Duitse asset manager DWS begin juni was wel even schrikken voor iedereen die duurzame beleggingsproducten verkoopt. Ten eerste omdat weinig mensen verwacht hadden dat de toezichthouder met zoveel machtsvertoon mogelijke greenwashing van beleggingsproducten met positieve milieu-, sociale en governance- (ESG) prestaties wil aanpakken.
Voor wie de term nog niet kent: greenwashing is producten of activiteiten groener of duurzamer aanprijzen dan ze in werkelijkheid zijn. De inval is vooral zorgelijk omdat DWS waarschijnlijk niet de spreekwoordelijke rotte appel in een kist van verder gezonde appels is. De manier waarop de DWS Groep - een dochter van Deutsche bank en beheerder van bijna 1000 miljard euro - ESG-producten samenstelt en verkoopt, zal niet veel afwijken van de manier waarop andere grote vermogensbeheerders dat doen.
Aan de andere kant claimen dat meer dan de helft van het beheerde vermogen – 459 miljard euro – is gewogen en beoordeeld op gedegen ESG-criteria is misschien wel een beetje optimistisch.
Dat vond het nieuwe hoofd duurzaam beleggen van DWS Desiree Fixler ook toen zij in de zomer van 2020 bij DWS begon. Na een eigen intern onderzoek moest ze constateren dat slechts een klein deel van de beleggingen die bij de vermogensbeheerder onder de ESG-noemer viel, werkelijk aan de criteria zijn getoetst.
Zij probeerde dit onder de aandacht te krijgen van de raad van bestuur, maar vond, zo vertelde ze aan de Wall Street Journal, geen gehoor. Fixler werd vanwege haar aanhoudende kritiek in maart 2021 ontslagen, maar dat was ook gelijk het startsein voor de Duitse toezichthouder om een groot onderzoek in gang te zetten, met de inval van de Duitse politie begin juni tot gevolg.
De consequenties
De grote vraag is of het schandaal rond DWS ook consequenties zal hebben voor andere vermogensbeheerders? In Europa zou op basis van het Sustainable Finance Plan en de bijbehorende Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) vermogensbeheerders aangesproken kunnen worden op hun ESG-claims. Maar DWS heeft in augustus vorig jaar in vakmedia juist de SFDR aangehaald om te laten zien dat het niet aan greenwashing gedaan heeft. Het is nu aan de Duitse justitie om te bepalen wat de grenzen zijn.
Een lastige klus, want het hangt natuurlijk helemaal af van hoe de mate van ESG is gedefinieerd en welke keuzes er gemaakt worden: is er sprake van uitsluiting? Is er sprake van ESG-integratie met engagement? Wordt er belegd op basis van best-in-class? Hoe worden de financiële risico’s van o.a. klimaatverandering meegewogen in rendementsverwachtingen?
AFM
Ook de Nederlandse toezichthouder op de financiële markten, de AFM, heeft zich gestort op het onderzoeken van greenwashing en publiceerde onlangs een rapport over een onderzoek bij 10 duurzame beleggingsfondsen. Dat onderzoek is geen aanleiding tot invallen. De AFM is opvallend mild over de verwarring over de criteria van ESG-fondsen. Maar ze waarschuwt beleggers wel om goed op te letten en hun huiswerk te doen.
Volgens de AFM geven de fondsen zeer uiteenlopende invulling aan duurzaam, is het aandeel tech bedrijven in duurzame fondsen groot en moeten beleggers niet blindvaren op fondsnamen. Ook constateert de AFM dat engagement belangrijk is maar de effectiviteit ervan moeilijk te beoordelen is voor beleggers.
De conclusies van de AFM laten zien dat de wereldmarkt voor duurzaam/ESG beleggen weliswaar razendsnel groeit, maar dat de problemen die we 20 jaar geleden al signaleerden met de groei niet verdwenen zijn. Integendeel. In Brussel wordt nog flink gesoebat over de EU Taxonomie en wat groen is. Ondertussen, zo blijkt uit de berichtgeving van de Financial Times, maken advocaten zich al op voor de eerste rechtszaken rond ‘mis-selling claims’.
De oplossing om groenwassen tegen te gaan ligt niet alleen bij de vermogensbeheerders, maar ook bij de beurgenoteerde bedrijven zelf. Zij zijn zelf ook nog steeds aan het klungelen met het aanleveren van de juiste ESG-data. De richtlijnen voor externe verantwoording zeggen niets over de manier waarop ondernemingen hun management informatie- en controlsysteem moeten inrichten. Naast een financiële boekhouding, moet er ook een ESG-boekhouding komen waardoor het management ook met goede data echt kan gaan sturen op duurzaamheidsprestaties. Gezien het feit dat CO2-uitstoot en sociale ongelijkheid nog steeds toenemen, de biodiversiteit en arbeidsrechten afnemen, kunnen we constateren dat we die zaken wel meten, maar niet verbeteren.
Kortom, hoogste tijd voor science-based ESG-targets. Wereldwijd doen vele wetenschappers onderzoek naar duurzaamheidsprestaties van beursgenoteerde ondernemingen. Samen met IFRS en de beursgenoteerde ondernemingen moeten zij toch een goede standaard kunnen zetten.
Willemijn Verdegaal is co-head Climate & ESG solutions bij Ortec Finance, een wereldwijde leverancier van technologie en oplossingen voor het nemen van investeringsbeslissingen. Ortec Finance is één van de kennispartners van Investment Officer en schrijft maandelijks een bijdrage over uiteenlopende thema’s.