Volgens econoom Paul De Grauwe was de toekomst nog nooit zo onzeker. En dat heeft meer te maken met het klimaat, dan met de conjunctuur.
De Europese Centrale Bank staat voor een dilemma. Wil ze de inflatie bestrijden, dan moet de instelling de rentevoeten optrekken en dat zal dan weer leiden tot een recessie. En wil de ECB een recessie vermijden, dan moet ze inflatie accepteren. Die tweestrijd schetste Paul De Grauwe, professor aan de London School of Economics, afgelopen donderdag op het jaarlijkse congres van BZB-Fedafin, de Belgische beroepsvereniging van financiële tussenpersonen.
‘Het is dus niet verwonderlijk dat de ECB op de rem staat. Daardoor heerst er nu wel heel veel onzekerheid over de inflatie en de conjunctuur. Maar daar geraken we wel uit, want de ECB beschikt over alle middelen om zo’n crisis te bezweren’, zegt De Grauwe.
Klimaat
Het is namelijk niet de inflatie en de nakende recessie die de econoom de grootste zorgen baart. ‘Niet de inflatie, maar het klimaat is de grootste uitdaging waarmee we vandaag worden geconfronteerd. De opwarming van de aarde en de vernietiging van de natuur zullen nieuwe schokken veroorzaken, die we maar moeilijk kunnen beheersen en die ook het financieel systeem bedreigen.’
‘Sterker nog: het hele marktsysteem kan daaraan teloor gaan’, zegt De Grauwe. Want samen met de klimaatschokken zal de roep om overheidsinterventie toenemen. ‘Telkens wanneer een economie getroffen wordt door grote schokken die existentiële crises uitlokken, willen mensen dat de overheid optreedt. Dat kan gemakkelijk aanleiding geven tot autoritaire politieke systemen die het hele marktsysteem blokkeren. De klimaatcrisis heeft dus niet alleen de potentie om de financiële sector onder grote druk te zetten, maar meteen ook de hele vrije markt.’
Investeringen
Het is volgens de econoom nochtans duidelijk wat er moet gebeuren. Om te beginnen moet de impact op het milieu worden doorgerekend in de prijzen van producten en diensten. En er moet veel meer worden geïnvesteerd in publieke infrastructuur. ‘Openbare investeringen zijn essentieel in de omschakeling naar een groene economie. Dergelijke investeringen creëren geen cashflow, waardoor ze niet aantrekkelijk zijn voor private investeerders. De overheid moet dat op zich nemen.’
Die investeringen kosten natuurlijk handenvol geld en onvermijdelijk moet de overheid op zoek naar meer inkomsten, denk maar aan extra belastingen voor vervuilende bedrijven of voor de hele hoge inkomens. ‘Het milieubeleid kan pas werken als het gepaard gaat met een herverdelend sociaal beleid, want veel van de energiemaatregelen zullen het zwaarst worden gevoeld door de lage inkomens.’
Democratie
De econoom ziet ook gevaren voor de democratie. ‘Eén van de redenen waarom het klimaatbeleid zo moeizaam verloopt, is dat er nog altijd veel desinformatie circuleert. We zien dat kleine groepen mensen met heel veel middelen een zodanige invloed uitoefenen op de media, dat het zelfs de democratie in gevaar brengt.’
Paul De Grauwe (Ukkel, 18 juli 1946) is professor aan de London School of Economics and Political Science en hoogleraar emeritus aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij is een voormalig Belgisch senator voor de Vlaamse liberale partij. Hij is een van de bekendste macro-economen in België.