Sinds de vorige crisis heeft de pensioensector meer aandacht voor strategisch risicomanagement. Het is nog te vroeg om te kunnen vaststellen hoe dit zich uitbetaalt in de huidige crisis, maar Tessa Kuijl merkt al wel een aantal belangrijke verschillen. ‘De mindset is nu anders, onder andere door een betere voorbereiding’.
Fondsnieuws sprak met Kuijl (foto), senior lead consultant bij Ortec Finance, naar aanleiding van haar paper Financial risk management for pension plans in times of the Coronavirus.
In de eerste plaats benadrukt zij dat iedere crisis op zichzelf staat, waardoor het moeilijk is om crises met elkaar te vergelijken. Toch hebben de vorige en huidige crisis in ieder geval met elkaar gemeen dat de financiële markten fors onderuit zijn gegaan. Naar aanleiding daarvan merkt Kuijl wel verschillen op in het contact met haar klanten, zijnde Europese pensioenfondsen en verzekeraars.
‘Je zou kunnen zeggen dat de gemiddelde risicomanager bedachtzamer is en beter is voorbereid. De crisisplannen zijn bovendien van betere kwaliteit. Ik merk dat er veel meer naar slecht-weer-scenario’s is gekeken in de afgelopen jaren en dat men nu wil kijken hoe de huidige situatie zich verhoudt tot die analytische exercitie.’
Risicomanagement aangescherpt
Ten opzichte van 2008/2009 is het risicomanagement enorm aangescherpt volgens Kuijl. ‘De processen zijn strakker ingeregeld en de risicohouding is veelal vastgelegd en geborgd. Dit komt mede door de scherpere regelgeving, die bepalend is voor de mate waarin je je probeert te beschermen voor een crisis zoals dit.’
Daarnaast zijn de risicomodellen waarmee gewerkt wordt, ook geavanceerder geworden. ‘We zijn nu beter in staat om de recente marktsituatie mee te nemen in korte- en middellange termijnprojecties. Ook bevatten de modellen een betere inschatting van de situatie op financiële markten in extreme risicoscenarios. Onder andere door zogenaamde “dikke staarten” die de extremere negatieve rendementen reflecteren, maar ook hogere volatiliteit en correlatie tijdens een crisis.’ Het resultaat is meer realistische vooruitblikkende projecties, zowel qua verwacht rendement als qua onzekerheid.
Toch vertoont de huidige crisis ook gelijkenissen met andere crises. Zo is de centrale vraag volgens Kuijl nog altijd hetzelfde. ‘Men stelt zichzelf de vraag hoe de beleggingsportefeuille ervoor staat en wat men daarvan vindt in het licht van de onzekere marktsituatie. Maar dat gebeurt nu met een andere mindset. Er wordt bedachtzamer gereageerd.’
Impact op portefeuilles niet duidelijk
Het is op dit moment nog niet te zeggen hoe de huidige beleggingsportefeuilles uiteindelijk door de crisis beïnvloed worden, legt Kuijl uit. Ook een vergelijking tussen hoe de portefeuilles de huidige crisis ingingen ten opzichte van de portefeuilles in 2008 is niet makkelijk te maken.
‘Dat verschilt echt per sector en land. Van Nederlandse pensioenfondsen en verzekeraars kunnen we wel zien dat de aangescherpte regelgeving, met name op het gebied van risicomanagement, van invloed is op de portefeuilles. Daarnaast kunnen Nederlandse pensioenfondsen in tijden van lage dekkingsgraden hun risicoprofiel niet verhogen’.
De actuele focus ligt eerst op het rebalancingsvraagstuk. ‘Veel Nederlandse pensioenfondsen beogen als lange termijn belegger ook in deze tijden zoveel mogelijk binnen de allocatiebandbreedtes te blijven. En zoeken daarin een balans met de hogere transactiekosten in tijden van beperkte liquiditeit op financiële markten. Bij pensioenfondsen in andere Europese landen is overschrijding van de bandbreedtes voor een korte termijn vaker een bewuste keuze.’
Meer tijd nodig
Voor een eventuele herziening van de risicolimieten is het nu nog te vroeg, zegt de consultant. ‘Je hebt tijd nodig om de situatie echt goed te beoordelen. En daarnaast is het mogelijk dat er op het gebied van regelgeving nog iets verandert. Hier wil je meer zekerheid over voordat je besluiten neemt.’
Kuijl beschrijft drie fases waarin een crisis zich ontwikkelt. We zitten volgens haar nu nog in de eerste fase die zich kenmerkt door veel onduidelijkheid. ‘Over een aantal cruciale thema’s is er nu nog veel onduidelijkheid: wanneer kunnen we een vaccin verwachten en hoe lang moeten we rekening houden met het fenomeen social distancing? In deze fase is het vooral heel belangrijk om regelmatig en duidelijk te communiceren met het bestuur en andere stakeholders. Zogenoemde what-if analyses zijn hierin erg belangrijk om de onzekerheid in kaart te brengen. Wat zijn potentiële ontwikkelingen in de toekomst en wat betekent dit voor de portefeuille?’
Zodra er iets meer zekerheid ontstaat over de richting waarin de crisis zich beweegt en er over (een deel van) de cruciale punten meer duidelijkheid komt, dan kan de reguliere discussie over risicohouding en uitgangspunten weer hervat worden. Tot slot kan eventueel tot een aangepast beleid overgegaan worden. In de tussentijd is het volgens Kuijl wel belangrijk om ook in de huidige onzekerheid bestaande processen -zoals bijvoorbeeld rapportages- zoveel mogelijk intact houden. ‘Dit geeft houvast.’