Ten minste vijf Nederlandse pensioenfondsen beleggen in de Saoedische staatsoliemaatschappij Saudi Aramco, dat eerder nog door andere grote beleggers werd uitgesloten om sociale en milieuredenen. Dat blijkt uit een rondgang van het FD.
Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW), Pensioenfonds Detailhandel en Rabobank Pensioenfonds hebben tot nu toe aandelen Aramco gekocht. Hetzelfde geldt voor Pensioenfonds Achmea en het Pensioenfonds Werk en (re)Integratie (voor werknemers in de sociale werkplaatsen). Samen beheren deze fondsen meer dan vier miljoen pensioenen, goed voor een belegd vermogen van ruim 300 miljard euro.
Mensenrechten en milieu
Beleggen in Saudi Aramco, het grootste oliebedrijf en het grootste beursfonds ter wereld, is omstreden. Bij de beursgang afgelopen december uitten milieu- en mensenrechtenorganisaties felle kritiek op potentiële investeerders en de begeleidende banken. Het bedrijf zou niet duurzaam zijn, omdat het zich uitsluitend richt op olie.
Bovendien is na de beursgang nog 98 procent van de aandelen in handen van het het koninkrijk Saoedi-Arabië, dat een slechte reputatie heeft op het gebied van mensenrechten. Het land is betrokken bij de bloedige burgeroorlog in buurland Jemen en ligt internationaal onder vuur vanwege de moord op journalist Jamal Khashoggi.
ABP blijft weg van Aramco
Meerdere grote Nederlandse pensioenfondsen lieten eind vorig jaar weten om die redenen niet in Aramco te willen stappen. Ook een aantal grote buitenlandse beleggers haakten af, bleek uit een peiling van persbureau Reuters.
‘Saudi Aramco voldoet niet aan onze eisen omdat het bedrijf actief is in een regio met mensenrechtenrisico’s en het geen afdoende mensenrechtenbeleid heeft’, aldus een woordvoerder van ambtenarenpensioenfonds ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland. ‘Op dit moment denken we niet dat we op het gebied van mensenrechten tot verbeteringen kunnen komen door hierover met het bedrijf in gesprek te gaan.’
Nu blijkt toch Nederlands pensioengeld naar het Saoedische bedrijf te vloeien. Dat is opmerkelijk, want de fondsen die wel in Aramco beleggen schermen net als ABP met hun duurzame beleggingsbeleid.
Het op één na grootste pensioenfonds van Nederland, PFZW, belegt via een passief belegde portefeuille in Aramco. Hierbij volgt een belegger een beleggingsindex die een externe partij samenstelt. Aramco is sinds de beursgang in december opgenomen in een aantal toonaangevende indices, zoals de index voor opkomende markten van indexbouwer MSCI.
CO₂-filter sluit Aramco niet uit
Het is voor grote beleggers zoals pensioenfondsen wel mogelijk om af te wijken van de index. ABP en metaalpensioenfondsen PME en PMT stelden voorafgaand aan de beursgang op geen enkele manier in Aramco te zullen beleggen, dus ook niet passief.
PFZW heeft in een poging de passieve portefeuille te verduurzamen wel een zogenoemde CO₂-filter over de beleggingen gelegd. Dat moet de meest vervuilende bedrijven uitsluiten. Het gaat echter om de CO₂-uitstoot tijdens de bedrijfsvoering, niet die van het eindproduct. De olie in Saoedi-Arabië is bijzonder makkelijk te winnen. Dat kost weinig energie en dus weinig CO₂-uitstoot.
Een woordvoerder van het zorgfonds stelt dat het beleggingsbeleid periodiek wordt geëvalueerd. Het fonds wil geen uitzondering maken voor individuele bedrijven. Bij de andere vier fondsen is er ook sprake van een passieve belegging in Aramco, waardoor het steeds om een relatief klein deel van het belegd vermogen gaat.
Beleggingsbeleid aangepast
De fondsen lijken desondanks niet erg gelukkig met hun belegging.Pensioenfonds Achmea zegt in een reactie dat het de portefeuille verder wil verduurzamen en dat dit voornemen wordt ‘versterkt’ door het feit dat Aramco in de portefeuille opduikt. Pensioenfonds Detailhandel is bezig met het ontwerpen van een eigen, duurzame variant van de index vooropkomende markten. Rabobank Pensioenfonds is bezig het beleid aan te passen zodat beleggingen in specifieke bedrijven uitgesloten kunnen worden. Het pensioenfonds voor de sociale werkplaatsen wilde geen naderetoelichting geven.
Of Aramco in financieel opzicht een goede belegging is moet nog blijken. De koers van Aramco schoot vlak na de beursgang bijna 20% omhoog maar is inmiddels weer gedaald, tot bijna 6% boven de introductiekoers.