In het nieuwe stelsel wordt pensioen persoonlijker met meer keuzevrijheid voor de deelnemer. Pensioenadvies wordt daarom belangrijker, maar tot nu toe pakt de sector deze handschoen niet op. Terwijl dit juist belangrijk is voor het “pensioengeluk” van deelnemers én het beleggingsrendement.
‘Werkgevers worstelen met dit vraagstuk omdat het geven van advies steeds meer gebonden is aan regels en samengaat met aansprakelijkheden en kosten. Hetzelfde geldt voor pensioenfondsen. Toch is het belangrijk dat iemand deze handschoen oppakt’, bepleit Jacqueline Lommen. Zij is senior pensioenstrateeg bij State Street Global Advisors (SSGA) en verantwoordelijk voor de Europese markt voor institutionele beleggings- en pensioenoplossingen.
De worsteling van werkgevers blijkt uit de jaarlijkse Global Retirement survey van SSGA die eind september gepubliceerd is. In navolging van hun Internationaal Pensioenonderzoek onder deelnemers in 2018, heeft de asset manager nu wereldwijd werkgevers gevraagd naar hun bevindingen en verwachtingen omtrent pensioen.
Met haar ruime internationale ervaring pleit Lommen ervoor om te kijken hoe hier elders in de wereld mee wordt omgegaan. ‘Het Nederlandse pensioenstelsel is een van de meest ontwikkelde ter wereld, maar dat wil niet zeggen dat we niet kunnen leren van andere landen. Kijk bijvoorbeeld eens naar het Verenigd Koninkrijk. De Britten zijn op het gebied van advisering van deelnemers echt door schade en schande wijs geworden. Laten we ons voordeel doen met die kennis en voorkomen dat er een advies-vacuüm in Nederland ontstaat.’
Individueel advies is nieuw
‘Individueel advies over pensioenopbouw in de tweede pijler is relatief nieuw voor ons. Naast een variabele uitkering is personalisering een van de pijlers van het nieuwe pensioenstelsel. Het geven van inzicht en en het schetsen van een handelingsperspectief voor deelnemers zal belangrijker worden. Hiermee neemt het belang van persoonlijk advies ook toe.’
Persoonlijk advies over de pensioenvoorzieningen en de beleggingen kan volgens Lommen bovendien bijdragen aan het herstel van het vertrouwen in het pensioensysteem. Hiermee is het blijkens het onderzoek van SSGA niet goed gesteld in Nederland.
Uit het onderzoek onder ruim 1000 Nederlandse deelnemers blijkt daarnaast dat Nederlanders bovengemiddeld somber zijn over hun verwachte pensioenuitkering. Ook zijn ze vrijwel niet op de hoogte van de keuzemogelijkheden die ze hebben en die groot verschil kunnen maken in het te behalen beleggingsrendement.
Beleggingsmix op maat levert 5.000 euro extra op
Uit recent onderzoek van Gosse Alserda, beleggingsstrateeg bij Aegon Asset Management, blijkt namelijk dat pensioendeelnemers veel geld laten liggen als zij zich niet verdiepen in hun risicobereidheid en hun portefeuille daar niet op aanpassen. Een beleggingsmix op maat zou deelnemers een hoger pensioen opleveren van gemiddeld 5000 euro per jaar.
Alserda deed voor zijn promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Met een onderzoeksgroep bracht hij de risicobereidheid van ruim 7.000 deelnemers van vijf pensioenfondsen in kaart en deze loopt sterk uiteen. Vooral mensen die nog ver van hun pensionering verwijderd zijn, zijn bereid grotere risico’s te nemen door bijvoorbeeld meer in aandelen te beleggen.
Die verschillen tussen generaties manifesteren zich ook op andere terreinen. Zo blijkt uit onderzoek van Netspar dat de zogenoemde “intragenerationele solidariteit” onder druk staat. Jongeren en ouderen zijn vooral solidair met leeftijdsgenoten en minder met andere generaties. De generaties vinden elkaar wel in het gedeelde pessimisme over de houdbaarheid van de solidariteit in het pensioenstelsel. Tweederde meent dat die onder druk staat.
Persoonlijk pensioen
De zorg over solidariteit is een veelgehoorde, maar dat is niet altijd om de juiste redenen volgens Lommen. Solidariteit wordt vaak verward met “collectiviteit” en beide zijn pijlers van het Nederlandse pensioenstelsel. Het idee van nieuwe, meer individuele pensioenpotten boezemt mensen angst in, of zorgt voor weerstand.
Lommen reageert hier fel op: ‘Het gebruik van de term ‘individuele potjes’ ridiculiseert de discussie. Bovendien is het idee dat ieder een eigen potje met geld heeft, is ook onjuist.’ Ze zegt: ‘Als Limburgse moet ik altijd denken aan een limburgse vlaai. In ons huidige stelsel hebben we een grote vlaai en die is van iedereen. Stel nou dat je te laat komt, dan is er een kans dat er niks meer is. Het is daarom veel handiger om de vlaai voor te snijden en de stukjes toe te wijzen, mocht je er dan niet op tijd bij zijn dan is jouw stukje er nog. Dit is “ringfencen” en dat is wat we gaan doen in het nieuwe stelsel.’
Lommen pleit er dan ook voor om de term “individueel” te vervangen door “persoonlijk”. ‘Individueel staat haaks op collectief en dat is een beladen term in de sector. Collectiviteit staat voor risicodeling, schaalvoordelen, een leidende rol voor de sociale partners voor pensioen en gemak dat pensioen via de werkgever wordt geregeld. Die dingen moeten we koesteren en die blijven ook bestaan in het nieuwe akkoord. Het wordt alleen persoonlijker met meer maatwerk, afstemming op de persoonlijke situatie en het risicoprofiel. En daarom zullen deelnemers ook meer advies nodig hebben om zodoende zelf de juiste keuzes maken en daarmee hun tevredenheid en vertrouwen te vergroten.’
Dit interview is geplaatst in de tweede editie van Fondsnieuws Institutioneel - oktober 2019. Fondsnieuws Institutioneel verschijnt dit jaar nog 2 keer en als pensioenfondsbestuurder of institutionele belegger kunt u deze edities kosteloos ontvangen door u in te schrijven via deze link.