Delen Private Bank en Puilaetco sponsoren elk een grote kunstbeurs in Brussel. ‘Beleggen in kunst doen de meeste klanten met hun hart. Maar koop ook met je verstand: het papierwerk is cruciaal voor de overdracht naar de volgende generatie’, klinkt het.
Puilaetco is de hoofdpartner van de jonge keramiekbeurs Ceramic Brussels (circa 13.000 bezoekers), dat tussen 22 en 26 januari plaatsvindt op de site van Tour & Taxis. Delen Private Bank sponsort dan weer al voor de 19de keer de prestigieuze kunstbeurs Brafa (67.000 bezoekers), tussen 26 januari en 2 februari in Brussels Expo.
Toch is het adviseren van klanten bij kunstinvesteringen geen core business voor Delen Private Bank. ‘Zelf geven we als bank geen advies over de aankoop van kunst als beleggingscategorie’, zegt Steven Osaer, head of estate planning. ‘Kunstliefhebbers zijn we wel, en veel van onze klanten ook. Of het nu gaat om kunst restaureren, verzekeren of laten schatten, we kunnen hen altijd een betrouwbare expert voorstellen.’
Puilaetco heeft een aparte dienst Kunstadvies. ‘Kunst is een passie-investering en maakt deel uit van het vermogen van vele private banking klanten van de bank. Wij ondersteunen hen doorheen de hele levenscyclus van hun collectie’, zegt Sophie Clauwaert, kunstadviseur bij Puilaetco. Net als bij Delen ligt de nadruk dus op het beheer van de kunstbelegging als onderdeel van het familiale vermogen, en niet op het behalen van bepaalde rendementsdoelen.
Op Ceramic Brussels variëren de prijzen voor een werk tussen 1.000 en 30.000 euro, met uitschieters tot 150.000 euro.
Geen kristallen bol
Het gemiddeld rendement van een kunstbelegging valt in de overgrote meerderheid van de gevallen gewoonweg niet te voorspellen, zeggen beide private banken. Meer nog: op de echte topwerken na, is het best mogelijk dat een kunstwerk zijn oorspronkelijke financiële waarde doorheen de tijd gaat verliezen.
‘Kunst is niet waardevast, waardoor kunst aankopen, tenzij van zeer bekende en grote meesters, niet als een stabiele beleggingsvorm wordt gezien’, zegt Osaer. Ook Clauwaert waarschuwt voor grillige prijzen: ‘Niemand heeft een kristallen bol. Iedereen staart zich wat blind op de grote namen, maar er zijn daarnaast talloze talentvolle kunstenaars helemaal in de vergetelheid geraakt.’
Osaer: ‘Het is niet omdat je een kunstwerk koopt van een artiest waar je in gelooft, dat je aankoopbedrag later een goede investering blijkt te zijn. Kunst is vaak ook onderhevig aan trends. Antieke stukken die vijftig jaar geleden een grote waarde hadden, hebben dat niet noodzakelijk nog vandaag.’
Het is niet omdat je een kunstwerk koopt van een artiest waar je in gelooft, dat je aankoopbedrag later een goede investering blijkt te zijn
Steven Osaer, Delen Private Bank
‘Antiek ligt moeilijk in de markt, omdat de maatschappij geëvolueerd is naar strakkere interieurs’, bevestigt Clauwaert. ‘Ook oude meesters zijn uit de mode, behalve de echte topnamen.’ Zij raadt kunstbeleggers aan om te diversifiëren.
‘Leg niet al je eieren in dezelfde mand. Koop niet altijd dezelfde artiest. Maak een collectie uit verschillende tijdperken en verschillende media. Dus bijvoorbeeld niet alleen schilderijen, maar ook keramiek, die aan een echte opmars bezig is. De trend naar meer eclectische collecties zie je trouwens bij de verzamelaars en de galeries. Nog een tip: grotere werken zijn moeilijker om door te verkopen dan kleinere formaten.’
Volgens Clauwaert is er momenteel weinig zichtbaarheid over welke richting de kunstprijzen uitgaan. ‘In dat opzicht wordt het interessant wat Brafa zal brengen, want de grotere kunstbeurzen geven vaak de toon aan.’
Overdracht
Een kunstwerk wordt vaak met het hart gekocht of is onderdeel van een erfenis. Anders dan bij een puur financiële belegging, gaat met kunst dus veel emotie gepaard. Maar het is belangrijk om het saaie papierwerk niet te verwaarlozen, zo adviseren de private banken, omwille van hun belang voor het latere beheer en de eventuele overdracht naar een volgende generatie.
‘Weinig klanten staan bij de aankoop spontaan bij stil bij wat met het kunstwerk zal gebeuren na hun overlijden. “Dat is iets voor na mijn dood”, hoor ik soms van klanten. Maar dat klopt niet: de overdracht regel je best vooraf’, zegt Clauwaert.
Osaer: ‘Via eenvoudige planningstechnieken zoals een handgift van een kunstwerk of een schenking met voorbehoud van het vruchtgebruik, kan je de successiedruk bij overlijden optimaliseren. Grotere collecties kunnen ook gestructureerd worden via een maatschap, of uitzonderlijk ook via een stichting. Zo wordt vermeden dat de collectie versnipperd raakt na overlijden en dierbare familiestukken zomaar verdwijnen in het commerciële circuit.’
Provenance
Kunst in het zwart kopen raadt Clauwaert hard af. ‘Daarmee breng je de transmissie naar de volgende generatie in het gedrang. De herkomst – of “provenance” in het jargon – van een kunstwerk is immers vaak bepalend voor de waarde ervan. Koop dus via een erkend aankoopkanaal en houd de certificaten bij.’
Osaer wijst erop dat steeds meer instanties kunnen vragen naar waar het vermogen van de klant vandaan komt en daar kan de kunstcollectie bij horen. ‘Vandaag vraagt niet alleen de fiscus naar de oorsprong en de historiek van je vermogen. Ook bankiers, vermogensbeheerders, notarissen en handelaars zijn hiertoe wettelijk verplicht.’
‘Het is daarom cruciaal om ook bij kunst en antiek je vermogen te documenteren, en zo eenvoudig is dat vaak niet. Wat met het waardevolle schilderij dat je lang geleden kocht of erfde? Misschien beschik je niet meer over een aankoopbewijs.’
‘Wanneer je een kunstwerk verkoopt en het geld wil overschrijven op je rekening, kan het noodzakelijk zijn dat je kan aantonen met welke middelen je dit schilderij destijds zelf gekocht hebt, of dat het werd opgenomen in de aangifte van nalatenschap. Kunsthandelaars zijn sinds kort verplicht om de identiteit van hun klanten te controleren wanneer die kunst kopen met een waarde van 10.000 euro of meer. Hetzelfde geldt voor een oldtimer, een postzegelverzameling of andere voorwerpen van artistieke of culturele aard.’
Gerelateerde artikelen op Investment Officer: