SFDR-artikel 8 is een vergaarbak geworden van beleggingen die zowel groen als grijs kunnen zijn, zo stellen diverse experts. Fondshuizen die artikel 8-producten aanbieden, lijken de lat voor zichzelf niet erg hoog te leggen.
Artikel 8-producten promoten weliswaar ecologische of sociale kenmerken, maar hebben geen duurzame beleggingsdoelstelling. Hoewel dit niet wegneemt dat dergelijke producten alsnog groen kunnen zijn, lijken fondshuizen niet erg ambitieus in hun duurzaamheidsdoelen voor 8-fondsen. Experts van AF Advisors stellen dat aanbieders van 8-producten in de meeste gevallen ‘een zeer beperkte allocatie’ naar duurzame beleggingen opnemen in hun disclosure. Consultants Anne Kuijken en Indira van Uyten kwamen op basis van eigen onderzoek tot een minimum-allocatie van 1 tot 20 procent, zo schreven ze in februari op basis van eigen onderzoek onder de 25 grootste, in Nederland actieve fondshuizen. ‘Asset managers behouden hiermee veel ruimte om ook in niet-duurzame beleggingen te mogen beleggen.’
De Franse toezichthouder AMF concludeerde een maand later, na een doorlichting van bijna 11.000 fondsen, dat een gemiddeld artikel 8-obligatiefonds eigenlijk niet eens zoveel verschilt van een 6-fonds voor wat betreft de blootstelling aan schadelijke fossiele brandstoffen. Het geeft aan dat een 8-product niet direct groener hoeft te zijn dan een 6-fonds.
Volgens Lars Dijkstra, chief sustainability officer bij Van Lanschot Kempen, verandert de interpretatie van een groene belegging continu. In dit opzicht is het volgens hem moeilijk te zeggen wat een 8-fonds nou echt onderscheidt van een 6-fonds. ‘Uiteindelijk is SFDR er om transparant te zijn over je duurzaamheidsdoelstellingen. Als je geen positieve impact kunt of wilt leveren, dan kies je voor 6. Voor ons is die reden duidelijk: als we de data niet hebben en een fonds niet op een betrouwbare manier kunnen classificeren, dan valt dat voor ons automatisch onder artikel 6.’
Duurzaamheidsinfo laat te wensen over
Hoewel fondshuizen verschillende benaderingen hebben op het gebied van duurzaamheid, zien Kuijken en Van Uijten dat ze vergelijkbare ecologische en sociale kenmerken formuleren, en bijbehorende duurzaamheidsindicatoren en bindende elementen. Aanbieders noemen vooral uitsluitingen, actief aandeelhouderschap, integratie van ESG-factoren en klimaatverandering als voornaamste ecologische en sociale kenmerken van artikel 8-producten.
Toch wordt het er voor de belegger allemaal niet makkelijker op. Volgens Kuijken en Van Uijten laat de vindbaarheid van de duurzaamheidsinformatie bij 8-producten te wensen over, terwijl niet alle asset managers de wettelijk voorgeschreven template volgen, waarin de duurzaamheidskenmerken van een financieel product staan. En dat template is juist zo belangrijk: daar is SFDR als disclosure-regelgeving voor bedoeld, stellen de experts van AF Advisors.
Op deze manier wordt SFDR 8 een vergaarbak van zowel groene als grijze producten en alles daartussenin. Om toch nog een beetje het kaf van het koren te scheiden, is er door de markt nog 8+ bedacht. Dit onofficiële stempel wordt geplakt op fondsen die niet in aanmerking komen voor artikel 9, maar wel de ambitie hebben om groener te zijn dan een gemiddeld 8-product.
Aanbod 8-fondsen groter geworden
Het overgrote deel van de fondsen die in Nederland te koop zijn, valt onder 8. Slechts 5 procent van alle beleggingsfondsen in Europa is geclassificeerd als 9-product, blijkt uit cijfers van AF Advisors.
In 2022 vielen veel 9-fondsen terug naar 8. Onder meer Robeco, NN Investment Partners, Invesco, Pimco en Van Lanschot Kempen besloten hun meest duurzame fondsen te herclassificeren in reactie op plannen van nationale toezichthouders om strengere criteria te hanteren voor artikel 9-fondsen.
Toch behoort Nederland volgens Dijkstra in de Europese Unie tot een van de koplopers met relatief veel 8+ en 9-fondsen, net als Frankrijk en veel Scandinavische landen. Onder Amerikaanse vermogensbeheerders die hun fondsen aanbieden op de Europese markt is het aantal 6-fondsen erg groot en het Verenigd Koninkrijk lijkt mee te bewegen met continentaal Europa.
Van Lanschot Kempen heeft momenteel vooral 8 en 8+ fondsen in het aanbod, naast een paar 9-fondsen. Het fondshuis heeft de 8-fondsen geclassificeerd als responsible en de 8+-fondsen als sustainable. Onder 9 vallen de impactfondsen. ‘Er zijn wel partijen die fondsen die wij als 8+ beschouwen, als 9 classificeren. Voor ons moeten bedrijven in 9-fondsen écht de intentie hebben om impact te maken.’
Kuijken en Van Uijten van AF Advisors zien dat aanbieders wel terughoudender zijn geworden in hun classificaties, als gevolg van de acties van toezichthouders om greenwashing tegen te gaan.
Esma: Lat moet hoger
En dat is nodig, aangezien toezichthouder Esma de lat hoger wil leggen voor fondsen die zichzelf als duurzaam bestempelen. Zo mag het woord sustainable vanaf volgend jaar alleen in de fondsnaam staan, als de beleggingsportefeuille voor minstens 50 procent bestaat uit ondernemingen die zijn geclassificeerd als duurzaam conform de definitie in SFDR.
‘Dat bleek tot een half jaar geleden een erg hoge drempel’, volgens Dijkstra. Zo bestond de MSCI-benchmark voor slechts 12 tot 15 procent uit duurzame bedrijven. ‘En dan wordt het erg moeilijk om tot 50 procent te komen, vooral als je ook nog een goed gespreide portefeuille wilt.’
De markt is volgens Dijkstra ‘enorm’ in ontwikkeling en er is inmiddels meer data beschikbaar, onder meer vanuit bedrijven die rapporteren over duurzaamheid. Dit moet het uiteindelijk makkelijker maken om aan die 50 procent te komen. Dijkstra denkt dat de meeste sustainable fondsen van Van Lanschot Kempen tegen volgend jaar aan de doelstelling van 50 procent kunnen voldoen.
Ook is de verwachting dat hoe meer data er beschikbaar is, hoe vaker partijen Taxonomie-aligned beleggingen opnemen in hun beleggingsbeleid. ‘Vrijwel alle artikel 8-producten geven hier nu 0 procent aan, omdat tot nu toe zeer weinig ondernemingen hierover rapporteren’, aldus AF Advisors.