De manier waarop beleggers op basis van MIFID-regelgeving als “professioneel” of “retail” worden geclassificeerd, mag kritischer bekeken worden. Een “afvinkmentaliteit” dreigt, plus suboptimale beleggingskeuzes vanwege onvoldoende kennis van en ervaring met de markten en beleggingsrisico’s.
Dat schrijven Tom Loonen en Randy Pattiselanno in een onlangs gepubliceerd paper in The Journal of Financial Regulation and Compliance. De mate van professionaliteit van klanten zou beoordeeld moeten worden op basis van kennis en ervaring, niet op basis van de balansomvang of het aantal transacties, stellen de auteurs.
Loonen en Pattiselanno analyseren in het paper de Mifid-verplichtingen van beleggers die per definitie als “professioneel” geclassificeerd zijn. Het gaat hierbij onder meer om beleggers die een vergunning nodig hebben, een nationale of regionale overheid zijn, of die aangemerkt worden als institutionele partij wiens hoofdactiviteit beleggen is. Maar ook beleggers met een bepaalde balansomvang kunnen als professioneel aangemerkt worden.
Beleggingsondernemingen die deze professionele beleggers als klant hebben, hoeven vanuit de Europese regelgeving met een stuk minder verplichtingen rekening te houden dan bij retailbeleggers, bijvoorbeeld als het gaat om communicatievoorziening of geschiktheidstesten rondom een voorgenomen belegging. De wetgever rekent erop dat deze beleggers over voldoende kennis en ervaring beschikken.
Risico’s beoordelen
In hun paper schrijven Loonen en Pattiselanno echter dat het ‘gerechtvaardigd is om te betwijfelen’ of alle als “professioneel” geclassificeerde beleggers wel voldoende, diepgewortelde kennis hebben van de markten, en of ze de kenmerken en risico’s van portefeuilletheorie en asset allocatie wel goed genoeg kennen om goede, onafhankelijke beleggingsbesluiten te nemen.
Onderzoek leert namelijk dat dat helemaal niet altijd het geval is. Volgens de auteurs heeft de financiële crisis aangetoond dat er beperkingen zitten aan het vermogen van bepaalde professionele klanten om het risico van hun beleggingen te beoordelen. Op basis van verschillende cases stellen ze dat daar waar kennis en ervaring werden verondersteld bij professionals, die er ‘op geen enkele manier’ bleek te zijn.
Loonen en Pattiselano wijzen erop dat een beleggingsonderneming vanuit Mifid verplicht is de financiële doelen en de risicobereidheid of -tolerantie van een professionele klant moet bewaken, maar dat het vermogen van een klant om verliezen te dragen en kennis en/of ervaring van de klant daarbij niet hoeven worden meegenomen. ‘Opmerkelijk, aangezien de mate van kennis en ervaring een directe invloed kan hebben op de risicotolerantie. Bovendien heeft het weinig nut om risicobereidheid te monitoren als de kennis en ervaring van de professionele beleggers buiten beschouwing wordt gelaten.’
In het geval waarin twee verschillende, maar vergelijkbare beleggingsstrategieën worden voorgesteld aan een klant, of waarin verschillende risico’s en/of complexiteit worden overwogen, kunnen kennis en ervaring met beleggen een grote impact hebben op de uiteindelijke keuze, aldus de auteurs.
Selectieproces
Niet iedere professional is gelijk, willen ze maar zeggen. ‘Er is bijvoorbeeld een aantoonbaar verschil tussen een grote corporate en een beleggingsonderneming die uitsluitend voor eigen rekening handelt. Van een groot bedrijf mag je verwachten dat het professioneel is en verliezen kan dragen, maar mogelijk beschikken de personen die handelen námens het bedrijf niet over de vereiste kennis en ervaring. En bij een beleggingsonderneming kan het goed mogelijk zijn dat de beslissers wel over vereiste kennis en ervaring beschikken, maar dat ze niet alle verliezen kunnen dragen die kunnen voortvloeien uit risicovolle handelsactiviteiten.’
De auteurs stellen een zorgvuldiger selectieproces voor, een andere manier van testen dan een puur juridisch onderscheid tussen “professional” en “retail-belegger”.
Auteurs
Tom Loonen is hoogleraar aan de School of Business and Economics, VU Amsterdam en werkzaam bij InsingerGillissen Bankiers. Randy Pattiselanno is verbonden als docent aan de UvA Academie voor Bank en Verzekeringen en werkzaam bij DUFAS.