De risico’s van het weerfenomeen El Niño zijn te benaderen als een kans, maar grote Nederlandse beleggers tonen zich voorzichtig en zoeken deze risico’s liever niet op. Het is al ingewikkeld genoeg om de effecten van deze en andere klimaatfactoren te kwantificeren.
Elke drie tot zeven jaar is het raak, dan ontstaat het weerfenomeen El Niño. Door een nog onverklaarde opwarming van het zeeoppervlak rond Zuid-Amerika veranderen de weerspatronen in diverse werelddelen. Het resultaat: zes tot twaalf maanden lang extreem weer, dat zorgt voor menselijk leed en ook ondernemingen raakt. De Amerikaanse vermogensbeheerder Morgan Stanley bracht recentelijk de aandacht voor El Niño in diverse sectoren in kaart, evenals de mogelijke gevolgen voor de waardeontwikkeling van de ondernemingen.
Onderwerp in cijferpresentaties
El Niño staat hoog op de agenda van ondernemingen en aandeelhouders wereldwijd, zo zien de onderzoekers van Morgan Stanley. Zeker nu meteorologen waarschuwen dat de huidige El Niño een krachtige versie is, vergelijkbaar met die van 2016. Die veroorzaakte in ruim veertig landen overstromingen, droogte, storm, natuurbranden en vorst. Sinds de eerste tekenen van El Niño begin 2023 komt het onderwerp terug in het merendeel van de cijferpresentaties.
Vooral bedrijven in de voedsel- en energiesector bespreken de verwachte effecten van El Niño met analisten en aandeelhouders. Maar ook bij bedrijven in de chemie-, bank-, verzekerings- en bouwmaterialen sector komt het onderwerp vaak ter sprake. Dat heeft effect op de koers, zo laat de data van Morgan Stanley zien. Ondernemingen die de risico’s rond El Niño bespreken uit sectoren als hierboven, behalen dit jaar – tot half november - een rendement tot wel 28 procentpunt lager dan het rendement op de S&P500-index.
Slechtere cacao-oogsten
Voor beleggers is concrete informatie over de risico’s van El Niño waardevol. Het extreme weer raakt bedrijven en sectoren immers in verschillende mate. Afhankelijk van de locatie van landbouwgrond, fabrieken en andere activiteiten in het gebied. De Duitse chocoladeproducent Lindt & Spruengli houdt bijvoorbeeld rekening met slechtere cacao-oogsten en hogere prijzen door de verwachte droogte in West-Afrika. De Braziliaanse suikerrietverwerker Sao Martinho draait op 90 procent van de capaciteit; producenten van suikerriet hebben last van minder grote oogsten door veel regen.
De weersinvloeden pakken niet voor alle bedrijven negatief uit. Het Braziliaanse AES Brasil Energia verwacht 2023 goed te eindigen, mede dankzij hogere opbrengsten van windmolenparken door de toegenomen wind. Zelfs (her)verzekeraars zijn niet alleen negatief door de mogelijk hogere schadelast. De sterkere wind tijdens El Niño zorgt voor een afname van de jaarlijkse tropische stormen. Zo is het orkaanseizoen in het Caribisch gebied milder in deze periode.
Productielocaties
De invloeden van El Nino zijn bij de meeste beleggers opgenomen in de modellen die ze gebruiken bij het analyseren van het effect van klimatologische factoren op de beleggingsportefeuille. Portfolio manager Rosl Veltmeijer van Triodos Investment Management brengt zo het effect van het extreme weer op de individuele beleggingen in kaart. En de blootstelling van de portefeuille als geheel. ‘Die is relatief laag,’ zegt ze. ‘Uitgangspunt van ons beleggingsbeleid is de klimaatimpact van onze portefeuilles zo klein mogelijk maken. Beleggingen in mijnbouw, de petrochemische industrie en andere zware industrie sluiten we uit.’
Voor de bedrijven die wel in de portefeuille zitten heeft het team de risico’s in beeld. ‘We kijken naar de fysieke en financiële risico’s van droogte, orkanen, overstroming, aardbevingen en hittestress.’ Dat vraagt om hele gedetailleerde informatie, legt Veltmeijer uit. Veel van de risico’s hangen samen met de precieze productielocatie. ‘Het maakt bijvoorbeeld uit aan welke kant van de rivier de onderneming een fabriek heeft.’ Ook goed contact met bestuurders geeft inzicht geeft in de risico’s. ‘Klimaatomstandigheden waren tot drie jaar geleden geen onderwerp, dat is veranderd. Een telecomonderneming benoemt nu expliciet dat de palen waarover de telefoonlijnen lopen bestand zijn tegen langdurige overstromingen.’
Voor Veltmeijer is ook informatie over de economische situatie van het land cruciaal. ‘Hoe weerbaar is de economie van het land en hoe gaat de overheid om met risicomanagement?’
Kansen en risico’s modelleren
Ook bij Achmea Investment Management speelt El Niño een rol bij de samenstelling van de portefeuille. Fiduciair adviseur Mark Leeijen legt uit dat de teams de climate value at risk-methode gebruiken om de risico’s van structurele klimaatverandering en meer tijdelijke effecten als El Niño in te schatten. ‘We gebruiken meerdere datasets van externe ESG-dataproviders om kansen en financiële risico’s als gevolg van klimaatveranderingen te modelleren.’
De combinatie van sectordata en individuele bedrijfsdata wordt afgezet tegen verschillende opwarmingspaden. Dat geeft inzicht in de effecten van weersveranderingen op langere termijn. En uiteindelijk in het verwachte verlies aan waarde op sector- of bedrijfsniveau door de fysieke risico’s, zegt Leeijen. ‘Op basis van inzichten sturen wij in de portefeuilles om de blootstelling aan klimaatrisico’s te verminderen.’
Inflatie
Panamakanaal
El Niño heeft niet alleen invloed op individuele aandelen, maar ook op de economie als geheel. Hogere voedselprijzen en verstoringen in de supply chains dragen bij aan de inflatie. Een substantieel deel van de wereldwijde voedselproductie komt uit China, de VS, India, Brazilië en Argentinië, landen die last ondervinden van El Niño. De onderzoekers van Morgan Stanley wijzen ook op het effect van de droogte op de capaciteit van het Panamakanaal in Centraal-Amerika. Een belangrijke route in veel wereldwijde supply chains. De capaciteit van het kanaal is van de reguliere 36 doortochten per dag al gedaald naar 31 doortochten, met uitzicht op verdere daling van de capaciteit naar 18 als de droogte aanhoudt. Veltmeijer ziet dat dit de inflatie verder kan aanwakkeren. ‘De effecten van de verstoringen in de keten hebben we natuurlijk ook tijdens covid gezien.’
Voorzichtig
Waar het rapport van vermogensbeheer Morgan Stanley laat zien hoe beleggers kunnen inspelen op El Niño, zijn de beleggers van Triodos en Achmea IM voorzichtig. De data wordt vooral gebruikt om de blootstelling aan risico’s te signaleren en te voorkomen. Ralph Sandelowsky, portefeuillemanager grondstoffen bij Achmea IM: ‘We timen niet, daarvoor zijn de onzekerheden rond momentum, impact en locatie te groot.’
In plaats daarvan gebruikt het team de relevante data om ontwikkelingen op lange termijn te duiden. ‘Zo zien we specifiek voor landbouwgewassen dat extremere weersomstandigheden vooral zorgen voor grotere uitslagen, zowel positief als negatief. De impact is verschillend; afhankelijk van de regio en op welk moment in de levenscyclus van het gewas het fenomeen zich voordoet. Dit geeft gemiddeld genomen meer volatiliteit zonder dat daar een extra beloning tegenover staat.’ Reden voor de beleggers van Achmea Investment Management om vooral posities later op de termijncurve (future contracten met een einddatum verder in de toekomst, red) in te nemen. ‘Om zo de rendement-risicoverhouding te optimaliseren.’