De Europese Centrale Bank benadrukte zondag wederom haar bezorgdheid over de manier waarop banken omgaan met stijgende rentetarieven in een antwoord op vragen over de bankrun op Silicon Valley Bank.
De ECB herhaalde dat bij een recente evaluatie tekortkomingen zijn vastgesteld, waaronder het negeren van verschuivingen in het consumentengedrag die kunnen leiden tot het opnemen van deposito’s wanneer de rente stijgt.
Een ECB-functionaris vertelde Investment Officer dat de ECB de aandacht vestigt op drie specifieke publicaties van de afgelopen maanden, met opmerkingen van Andrea Enria, voorzitter van de Raad van Toezicht van de ECB. De raad ging in 2014 aan de slag toen de ECB de extra taak kreeg om toezicht te houden op de grootste banken van Europa.
In het weekend werd duidelijk dat SVB specifieke risico’s in verband met de stijgende rente verkeerd heeft ingeschat, waardoor de bank gedwongen werd tot herfinanciering. Toen een herfinancieringsoperatie mislukte, begonnen schuldeisers hun deposito’s op te nemen. Beleggers en depositohouders probeerden donderdag 42 miljard dollar bij de SVB op te nemen in de grootste Amerikaanse bankrun in meer dan tien jaar.
‘Het kan een probleem worden’
Vlak voordat het nieuws over de ondergang van de SVB bekend werd vertelde Enria aan de Letse zakenkrant Verslo Žinios dat de stijgende rente, een positieve ontwikkeling is voor banken, maar dat het problematisch kan worden als de rente verder stijgt. ‘Het monetaire beleid is sneller en sterker genormaliseerd dan verwacht. Tot nu toe is dit een positieve ontwikkeling voor banken’, aldus Enria.
‘Maar voorbij een bepaald punt kan het een probleem worden, omdat hogere inflatie en hogere rentetarieven het vermogen van leners aantasten om hun leningen terug te betalen…’, zei Enria op 9 maart tegen Verslo Žinios, aldus een vertaling van de ECB.
Nieuw EU-kader voor bankentoezicht
De ECB is niet langer uitsluitend gericht op monetair beleid. In 2014 kreeg zij een extra verantwoordelijkheid voor het toezicht op banken. De lijst van entiteiten waarop toezicht moet worden gehouden, omvat de ongeveer 120 financiële instellingen in de EU die samen meer dan twee derde van alle bankactiva in de eurozone in handen hebben. Duizenden kleinere en middelgrote EU-banken staan wel nog steeds onder rechtstreeks toezicht van nationale toezichthouders.
Speciale aandacht vereist
Enria vraagt zich ook af in hoeverre de Europese banken in staat zijn om te gaan met veranderende rentecurves. Banken ‘moeten zich voorbereiden op mogelijke effecten op langere termijn in verband met de normalisering van het monetaire beleid. En ze moeten bij hun beheer van activa en passiva speciale aandacht besteden aan het renterisico’, schreef Enria in een blogpost van 20 december.
Om ervoor te zorgen dat banken voorbereid zijn op scherpe veranderingen in de rentecurves, heeft de ECB vorig jaar een zogeheten “gerichte evaluatie” uitgevoerd van de praktijken op het gebied van het beheer van rente- en kredietspreadrisico’s. Daarbij zijn zwakke punten aan het licht gekomen. Uit die evaluatie kwamen zwakke punten naar voren en bleek dat de modellen van de Europese banken niet vaak genoeg werden getest en onvoldoende werden herijkt, aldus de ECB. Als onderdeel van haar prioriteiten voor 2023-25 neemt de ECB aanvullende initiatieven op het gebied van financieringsrisico.
Verschuivingen in consumentenvoorkeuren
‘De modellen die banken gebruiken om activa en passiva te beheren, zijn vaak gekalibreerd in een omgeving met lage tarieven en houden geen rekening met de verschuivingen in consumentenvoorkeuren die plaatsvinden als de tarieven stijgen, zoals het opnemen van deposito’s. Ook is de frequentie van validatie, back-testing en herijking van die modellen niet bevredigend,’ aldus Enria.
In november vorig jaar wees Enria er al op dat banken ‘de nodige aandacht moeten besteden aan het meten, monitoren en actief beheren van het renterisico’. Tijdens een evenement van de Bundesbank zei Enria dat er ‘winnaars en verliezers’ zouden zijn vanwege de ‘verdelingseffecten’ van de normalisering van het monetaire beleid.
Tariefverschuiving ‘sneller dan verwacht’
‘Als we ook bedenken dat de verschuiving in het renteklimaat sneller is verlopen dan verwacht en plaatsvindt in een context van verhoogde volatiliteit op de financiële markten en een verslechtering van de macro-economische vooruitzichten, kunnen we niet uitsluiten dat zelfs de centrale verwachting van een positief effect van hogere rente op de gemiddelde Europese bank moet worden herzien’, aldus Enria.
Het toezichtsteam van de ECB voert regelmatig stresstests uit. In de VS werden strenge regels voor bankentoezicht onder de Dodd-Frank Act, die werd ingevoerd na de financiële crisis van 2008, afgezwakt tijdens het presidentschap van Donald Trump. Amerikaanse banken met een balans kleiner dan 250 miljard dollar, zoals de SVB, zijn daarom niet langer onderworpen aan dergelijke stresstests.
Gerelateerde artikelen op Investment Officer: