Hoe gaan pensioenfondsen en andere grote beleggers om met klimaatrisico’s? Zoals het woord al aangeeft betreft het risico’s. Dat geldt zowel voor de risico’s van klimaatverandering op de investeringen – impact on assets – als het effect van de investeringen op de leefbaarheid van de wereld.
Ondanks het feit dat klimaatverandering zich de laatste jaren zichtbaar manifesteert – denk aan de overstromingen in Limburg, veel meer stormen, regenoverlast en tropische dagen – lijkt het besef dat het vijf voor 12 is in de financiële sector nog altijd onvoldoende ingedaald. Er wordt nog laconiek over gesproken dat wij hier ‘voor het rendement’ zijn.
Hoe naïef kan je zijn? Denken dat deze gigantische risico’s niet het rendement van de beleggingen gaan raken? Wij hebben een grote, fiduciaire verantwoordelijkheid om het geld van alle deelnemers zo goed mogelijk te beleggen; daarbij hoort nadrukkelijk het wegen van bestaande en toekomstige risico’s. Deze risico’s gaan namelijk onze leefomgeving raken en daarmee alle investeringen en dus ook het rendement.
De Nederlandsche Bank buigt zich de laatste jaren terecht over deze risico’s en geeft ons als acteurs in de financiële markten nuttige handreikingen om deze belangrijke risico’s nadrukkelijker op de bestuurlijke agenda’s te krijgen. Klimaatverandering raakt namelijk zowel de stabiliteit van het gehele financiële systeem als de individuele pensioenfondsen en daarmee de deelnemers van wie het geld is. Of in de woorden van DNB: “Klimaat- en milieurisico’s hebben een systemisch karakter met een non-lineaire impact. Daarnaast worden ze gekenmerkt door de enorme reikwijdte en omvang van de gevolgen, onzekere timing, variërend van de korte tot (zeer) lange termijn en afhankelijkheid van beleidsactie op korte termijn.”
In dat verband heeft DNB bijvoorbeeld de nuttige Gids voor de beheersing van klimaat- en milieurisico’s uitgebracht. Hierin wordt uiteengezet waarom het van belang is dat pensioenfondsbesturen, interne toezichthouders en sleutelfunctiehouders risk aandacht schenken aan grote strategische systeemrisico’s, zoals klimaat- en milieurisico’s, waaronder verlies van biodiversiteit.
DNB doet in dat kader suggesties voor “good practices” ten aanzien van vier aandachtsgebieden, zoals bedrijfsmodel en strategie, governance, risicobeheer en informatievoorziening. Voorbeelden zijn onder andere strategie integreren en regelmatig kennis- en discussiesessies/bestuurlijke tijd hiervoor te reserveren. Dat geldt zowel voor het outside-in perspectief (impact op assets en risico), als het inside-out perspectief: op welke wijze dragen onze investeringen op dit moment nog bij aan het verergeren van de klimaatcrisis, verlies van biodiversiteit, vervuiling etc.? En hoe kan deze negatieve impact verkleind worden en in een positieve real-world impact worden veranderd?
Een aantal fondsen is uit een van de meest risicovolle sectoren, olie en gas, gestapt en hebben daarmee hun risico’s en hun negatieve real world-impact verlaagd. Daarmee is een belangrijke stap gezet, maar veel van de overige investeringen zijn ook “at risk” en dragen bovendien nog bij aan de opwarming en uitputting van de aarde. Het is daarom belangrijk om ook de rest van de portefeuille tegen het licht te houden: welke bedrijven zijn Paris-aligned of willing and capable om dat te worden? Welke bedrijven zijn het meeste “at risk”? En welke bedrijfsmodellen zijn onhoudbaar, bijvoorbeeld omdat alle “externaliteiten” nog niet belast worden en op de samenleving worden afgewenteld?
Ondanks aandacht en tijdsbesteding lijkt er wat deze grote systeemrisico’s betreft vreemd genoeg nog sprake te zijn van een soort blinde vlek. Niet alleen kunnen grote investeerders een belangrijke rol spelen in de transitie naar een circulaire samenleving, ook vanuit het oogpunt van risicomanagement is een verhoogde aandacht voor klimaat- en milieurisico’s van groot belang. Het is wel bemoedigend om te zien dat steeds meer pensioenfondsen zich er wel mee bezig houden en klimaatplannen publiceren. Voor iedereen geldt: up your game!
Anne Gram is onafhankelijke deskundige en lid/adviseur van pensioenfondsbesturen, beleggingscommissies en raden van toezicht. Haar column is opgenomen in de eerste editie van de krant IO Institutioneel, die op 20 april beschikbaar komt voor geregistreerden.